Ο Γούναρης όμως ήθελε να περάσει τη δόξα του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος πριν μερικά χρόνια έχοντας συμμάχους τα κράτη–μέλη της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) και την πίστη του στη δύναμη του Ελληνικού Στρατού διπλασίασε την Ελλάδα κατά τους βαλκανικούς πολέμους 1912–1913.
Θα μπορούσε όμως η προσπάθεια αυτή να είχε αίσιο τέλος και να γινόταν η κατάληψη της Άγκυρας, αν οι πολιτικές και στρατιωτικές διοικήσεις δεν έκαναν τρομερά λάθη, κακούς υπολογισμούς και παραβάσεις. Ένα από αυτά τα λάθη ήταν να περάσει ο στρατός μας από την Αλμυρά έρημο με αφόρητη ζέστη, έλλειψη τροφής και νερού, διανύοντας διπλάσια απόσταση, ενώ αν πήγαινε από Βορρά, όπως η 7η μεραρχία με διοικητή τον συνταγματάρχη Α. Πλατή που κατέλαβε το Πολατλί, η Άγκυρα θα καταλαμβάνονταν και ο πόλεμος θα τελείωνε υπέρ μας. Όμως, το μεγαλύτερο, ίσως, σφάλμα ήταν η μη καταδίωξη των Τούρκων στις 8 Ιουλίου 1921, όταν πανικόβλητοι αποχώρησαν από το Εσκί–Σεχίρ προς το Σαγγάριο. Τότε με την καταδίωξη με κάθε μέσο δεν θα προλάβαιναν να ανασυγκροτηθούν.
Αν γινόταν αυτή η καταδίωξη, ο τούρκικός στρατός του Κεμάλ θα διαλύονταν. Σαν νικητές θα διεκδικούσαμε τη μισή σχεδόν Τουρκία, από τη Νικομήδεια, την Προύσα, το Ουζάκ μέχρι τις εκβολές του Μαιάνδρου ποταμού και με μία υποχώρησή μας δίνοντάς τους το Εσκί – Σεχίρ, την Κιουτάχεια και Αφιόν Καραχισάρ (που τότε ήταν στην κατοχή μας)... δεν θα είχαμε σήμερα τον ανιστόρητο Ερντογάν να απειλεί και να εκβιάζει με σουλτανικές φιέστες στην τουρκική τηλεόραση.
Στον υπέρτατο αγώνα κατά των Τούρκων από την 1 έως την 31η Αυγούστου 1921, οι απώλειες στα πεδία των μαχών σε οπλίτες και αξιωματικούς όλων των βαθμίδων ήταν δυστυχώς τεράστιες και δεν γινόταν καμία αναπλήρωσή τους. Στην εκστρατεία προς Άγκυρα ο μάχιμος αριθμός στρατιωτών ήταν 77.000 περίπου, ενώ ο αντίστοιχος τουρκικός ήταν 90.000. Αν και υπήρχαν, επιπλέον, 2 εφεδρικές ελληνικές μεραρχίες στην Προύσα, το Δ’ Σώμα Στρατού στην Ήπειρο και ελληνικός στρατός στην Ανατολική Θράκη, όλοι αυτοί οι ημέτεροι δεν πέρασαν το Αιγαίο όπου η αγωνιζόμενη Στρατιά της Μικράς Ασίας είχε έλλειψη ανώτερων αξιωματικών. Στη Στρατιά πολλοί είχαν σκοτωθεί ή τραυματιστεί και τη θέση τους πήραν άπειροι απόστρατοι λοχαγοί.
«...Δοξασμένα πέσανε χιλιάδες νεανικά κορμιά στα κακοτράχαλα εκείνα βουνά. Στις ράχες, στις κλεισούρες και στα φαράγγια τους κείτονται τα άσαρκα κόκαλά τους, βουβοί μάρτυρες του απατηλού ονείρου που λίκνισε τη Νέα Ελλάδα». (βιβλ. 2, σελ.114).
Φεύγοντας ο Ελληνικό Στρατός δυτικά του Σαγγάριου δέχτηκε από τους Τούρκους λίγες επιδρομές τις οποίες αντιμετώπισε με επιτυχία δείχνοντάς τους ότι η ελληνική στρατιωτική δύναμη ήταν πολύ ισχυρή και ικανή να αντιμετωπίσει κάθε τουρκική επίθεση. Έτσι στις 8 Σεπτεμβρίου, η Στρατιά στρατοπέδευσε ανατολικά του Εσκί–Σεχίρ (Δορύλαιο). Από εκεί ο αρχιστράτηγος Παπούλας έστειλε στον υπουργό Στρατιωτικών, Θεοτόκη, επιστολή για την κατάσταση της Στρατιάς, η οποία τελειώνει: «...Διά τους λόγους τούτους φρονώ ότι επιβάλλεται η ταχεία περαίωσις της Μικρασιατικής εκστρατείας» (βιβλ. 2, σελ.158).
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1921, το Α’ Σώμα Στρατού με την 1η και 2η μεραρχία κατόρθωσε με επιτυχία να απωθήσει την 8η τουρκική μεραρχία που ερχόταν με σκοπό να καταλάβει το Εσκί–Σεχίρ και έτσι ανάγκασε τους Τούρκους να υποχωρήσουν προς τον Νότο. Στις 24 Σεπτεμβρίου ο Κεμάλ με μία μεγάλη στρατιωτική δύναμη 20.000 περίπου ανδρών που είχε σκοπό να καταλάβει το Αφιόν Καραχισάρ, τράπηκε σε φυγή όταν έμαθε ότι κατευθύνεται προς βοήθεια το Β’ Σώμα Στρατού.
«...Και ευθύς ως εφάνει η πρόθεσις του Β’ Σώματος Στρατού να κατευθυνθεί προς Μπορντί, ο εχθρός εγκατέλειψε τας θέσεις του κατά τη νύκτα της 24ης Σεπτεμβρίου και υπεχώρησε προς Τσομπανλάρ. Εν πάση περιπτώση η νέα αυτή νίκη του Αφιόν Καραχισάρ απέδειξε ότι ο ελληνικός στρατός δεν έχασε τη μαχητικήν του αξίαν παρά τας τρομεράς απωλείας τας οποίας υπέστη εις την εκστρατείαν του Σαγγάριου». (βιβλ. 1, σελ. 220).
Για το ίδιο περιστατικό ο αντιστράτηγος Δημ. Βακάς αναφέρει σχετικά με τη διαφύλαξη του Αφιόν Καραχισάρ και της σιδηροδρομικής γραμμής προς Σμύρνη: «Ο εχθρός όμως αντιληφθής την κατά Μπορντί ενέργεια του Β’ Σώματος Στρατού ήρξατο υποχωρών προς Μπαγιάτ και Τσάι την 25η Σεπτεμβρίου... Διά των επιχειρήσεων αυτών έληγεν η προς Σαγγάριον και Άγκυραν εκστρατεία». (βιβλ. 3, σελ. 566).
Αυτή ήταν και η τελευταία αναμέτρηση του Ελληνικού Στρατού με την Τουρκία, με σκοπό την κατάληψη της Άγκυρας. Η επόμενη αναμέτρηση έγινε έναν χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 1922, όπου με τους άστοχους στρατιωτικούς και πολιτικούς χειρισμούς, δυστυχώς χάσαμε τον πόλεμο και οδηγηθήκαμε στη Μικρασιατική καταστροφή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1) «Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1919–1922», Κλεάνθης Μπουλαλάς, αντιστράτηγος Ε.Α., Αθήνα,1959
2) «Τα φοβερά ντοκουμέντα: ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ», Δημήτρης Φωτιάδης, Εκδόσεις ΦΥΤΡΑΚΗ, Αθήνα,1974
3) «Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣ - Ο Ελ. Βενιζέλος Πολεμικός Ηγέτης», ΔΗΜ. ΒΑΚΑΣ, Αθήνα,1964
Από τον Στέφανο Παπαγεωργίου
