Η λήψη της φωτογραφίας έγινε από τη διασταύρωση της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου με κατεύθυνση προς νότον. Είναι ευκρινής η πορεία της μέχρι την οδό Κούμα, από το σημείο όμως αυτό και μετά ο δρόμος στενεύει, όπως και σήμερα, παρεμβάλλονται εν τω μεταξύ στη φωτογραφία ένα αυτοκίνητο, μια άμαξα και οι φυλλωσιές των δένδρων και οι λεπτομέρειες του δρόμου σε ορισμένα σημεία είναι δυσδιάκριτες.
Η φωτογραφία αυτή είναι εκτυπωμένη σε επιστολικό δελτάριο, στο οποίο αναγράφεται η τοποθεσία «Λάρισα - Οδός Μεγ. Αλεξάνδρου» και ο εκδότης «Φωτο - ΓΕΝ». Ανήκει σε μια σειρά καρτών τα οποία κυκλοφόρησαν στη Λάρισα από τον καθηγητή των Τεχνικών στη Μέση Εκπαίδευση, φωτογράφο, ζωγράφο και γλύπτη Μίμη Γεντέκο (1905-1998)[1]. Η δημοσιευόμενη εικόνα υπάγεται σε μια σειρά επιστολικών δελταρίων, τα οποία κυκλοφόρησαν στη Λάρισα από τον καθηγητή των Τεχνικών, φωτογράφο, ζωγράφο και γλύπτη Μίμη Γεντέκο. Η σειρά αυτή καρτών υπογραφόταν συνήθως με την επωνυμία ΦΩΤΟ-ΓΕΝ, είναι όλες μεταπολεμικές και αισθητικά μέτριες. Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό τους, αλλά η Φωτοθήκη Λάρισας ερευνά όλα τα επιστολικά δελτάρια που έχει εκδώσει για την πόλη μας και προτίθεται να δημοσιοποιήσει κατάλογό τους.
Η λήψη της φωτογραφίας έγινε απόγευμα καλοκαιριού και δεξιά διακρίνεται η ανατολική πλευρά της πλατείας, όπου σταθμεύουν τα ταξί, όπως και σήμερα. Αριστερά απεικονίζεται ένα μεγάλο μέρος από το ξενοδοχείο «Ολύμπιον», ένα ιστορικό ξενοδοχείο της Λάρισας το οποίο κτίστηκε το 1936, στη θέση του παλιού ξενοδοχείου «Κεντρικόν» και μερικών μικρών γειτονικών καταστημάτων ιδιοκτησίας του Ανδρέα Κουτσίνα. Είναι τριώροφο οικοδόμημα κατασκευασμένο ολόκληρο από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν αρμέ), γι’ αυτό και ο μεγάλος σεισμός του 1941 δεν επέφερε στο κτίριο σημαντικές βλάβες. Σαν κτίσμα είναι το μοναδικό προπολεμικό κτίριο, το οποίο διασώζεται μέχρι σήμερα από όλα τα άλλα όμορφα οικοδομήματα τα οποία περιτριγύριζαν την Κεντρική πλατεία. Οι δύο όροφοι στέγασαν το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» με διευθυντή τον Γεώργιο Γάκο. Για την εποχή του ήταν το πολυτελέστερο ξενοδοχείο στη Λάρισα, πριν ανεγερθούν οι νέες σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες στην πόλη. Τον Απρίλιο του 1939, το νεότευκτο ξενοδοχείο επιτάχθηκε ολόκληρο από τον Ιωάννη Μεταξά για να φιλοξενήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα τον βασιλιά της Αλβανίας Αχμέτ Ζώγου, τον οποίο είχε καθαιρέσει και εξορίσει ο Μουσολίνι. Μαζί του ήταν η λεχωίδα βασίλισσα Γεραλδίνη με το νεογέννητο ολίγων ημερών βρέφος της και ολόκληρη η ακολουθία τους. Στις 24 Οκτωβρίου 1944, την επομένη της απελευθέρωσης της Λάρισας από τους Γερμανούς, μετά από ένα παλλαϊκό συλλαλητήριο έγιναν από τον εξώστη του ξενοδοχείου οι ιστορικές ομιλίες του Τάσου Μπουκουβάλα, του Κώστα Καραγιώργη και του Δημητρίου Ψιάρη στο πλήθος που είχε κατακλύσει την πλατεία και πανηγύριζε. Μεταπολεμικά μίλησαν από τον ίδιο εξώστη όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων (Γεώργιος Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Καραμανλής, και άλλοι) κατά τη διάρκεια προεκλογικών εξορμήσεων στην επαρχία. Πριν από μερικά χρόνια το ξενοδοχείο σταμάτησε τη λειτουργία του και οι όροφοι άλλαξαν χρήση.
Το ισόγειο είχε μεμονωμένα καταστήματα και από τις δύο πλευρές, δηλ. και από την πλευρά της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου και από την πλευρά της οδού Κύπρου. Όλα αυτά άλλαζαν συχνά καταστηματάρχες. Σταθερό έμεινε μόνον το γωνιακό κατάστημα Καραπέτσα-Δημητρόπουλου, το οποίο διέθετε είδη καπνού, εφημερίδες και για κάποιο διάστημα και στιλβωτήριο υποδημάτων. Καθώς η λάσπη και η σκόνη μάστιζαν την πόλη, πολλοί Λαρισαίοι αστοί έμπαιναν μέσα στο κατάστημα, ανέβαιναν σε κάποια υπερυψωμένη εξέδρα, η οποία διέθετε πολυθρόνες και ειδικά στηρίγματα όπου τοποθετούσαν τα πόδια τους για να περιποιηθούν οι υπάλληλοι του καταστήματος τα παπούτσια τους. Θυμάμαι ότι ήταν ένα ιδιαίτερα ελκυστικό θέαμα[2].
Συνεχόμενο με το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» διακρίνεται στη φωτογραφία το καφενείο «Νέος Κόσμος», ένα από τα αρχαιότερα της Λάρισας, το οποίο επιζούσε μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες. Αποτελούσε ιδιοκτησία του Μήτσου Αντωνιάδη, είχε θαυμάσιες τοξωτές πόρτες και περίτεχνο μεταλλικό στέγαστρο που κάλυπτε όλο σχεδόν το πεζοδρόμιο. Στη φωτογραφία τόσο το καφενείο «Νέος Κόσμος» όσο και ορισμένα ισόγεια καταστήματα κάτω από το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» δεν διακρίνονται, καθώς οι καταστηματάρχες έχουν κατεβάσει τις τέντες τους μέχρι χαμηλά στο έδαφος για να αποφύγουν τον δυνατό ήλιο. Από τα πρώτα χρόνια το καφενείο αυτό υπήρξε εντευκτήριο εμπόρων, επαγγελματιών και κυρίως συνταξιούχων. Κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς. Συνέχισε τη λειτουργία του και μεταπολεμικά με την ίδια πελατεία, ώσπου ένα πρωινό μπουλντόζες κατεδάφισαν το ιστορικό αυτό καφενείο με τα πέντε όμορφα τοξωτά ανοίγματα και το δαντελωτό σιδερένιο σκέπαστρο, για να κατασκευαστεί μια πολυώροφη οικοδομή.
Ακολουθούσε ισόγειο κτίριο με τρεις τοξωτές πόρτες, το οποίο στέγασε κατά καιρούς διάφορα καταστήματα. Στη φωτογραφία το κτίσμα αυτό καλύπτεται από τα φυλλώματα δέντρων. Στη συνέχεια υπήρχαν διάφορα άλλα καταστήματα, από τα οποία στη μνήμη μου έχει μείνει αναλλοίωτο το ζαχαροπλαστείο «Πικαντίλυ» των Βαδάση-Δομακή. Αποτελούσε τον προορισμό της κυριακάτικης απογευματινής βόλτας της επταμελούς μας οικογένειας. Τέσσερες πάστες, για τις οποίες φημιζόταν το κατάστημα, διαμελίζονταν για να γλυκαθούν όλα τα μέλη της.
Από το σημείο αυτό και μέχρι τη γωνία με την οδό Κούμα ό,τι καταστήματα υπήρχαν προπολεμικά καταστράφηκαν τελείως, σχεδόν ισοπεδώθηκαν. Οι γερμανικές φωτογραφίες στο λεύκωμα «Μνήμες της πόλης» μάς το υπενθυμίζουν[3]. Στη θέση τους κτίστηκε ο κινηματογράφος «Ορφεύς», ο οποίος άφησε εποχή. Στη φωτογραφία του Μίμη Γεντέκου δεν έχει ακόμη οικοδομηθεί.
Στο βάθος φαίνεται ένα ελάχιστο τμήμα του εστιατορίου «Ερμής» και απέναντι το τοιχίο με τα σιδερένια κάγκελα, το οποίο οριοθετούσε το κτίριο που στέγαζε προπολεμικά το κατεστραμμένο κατά τη λήψη της φωτογραφίας κτίσμα των Δικαστηρίων. Τα ανθοπωλεία δεν είχαν ακόμη ανακαλύψει την τόσο ευνοϊκά εμπορική αυτή θέση.
[1]. Βιογραφικά στοιχεία για τον Μίμη Γεντέκο μπορείτε να βρείτε στη μελέτη: Μπεχλιβάνος Χρήστος. Μίμης Γεντέκος, Λάρισα, χ.χ., σελ. 112 και στο δημοσίευμα: Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Η μετασεισμική Λάρισα, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 18ης Απριλίου 2020.
[2]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Το ξενοδοχείο «Ολύμπιον», εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 29ης Ιουλίου 2020.
[3]. Δήμος Λαρισαίων. Η Μνήμη της Πόλης. Λάρισα. Κατοχή-Απελευθέρωση 1941-1944. Αρχείο φωτογραφιών Βύρωνα Μήτου και άλλων. Επιμέλεια Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας, Λάρισα 2018.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
