Ήταν τα χαρακτικά, τα οποία απεικόνιζαν όμορφες στιγμές της φύσης, εντυπωσιακά κτίρια, μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και κατέγραφαν καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων με την πέννα ή τον χρωστήρα. Το πολύτιμο αυτό εικαστικό υλικό έρχεται όχι μόνον να συμπληρώσει περιγραφές, αλλά και να τις εμπλουτίσει με φως και ζωντάνια. Στα μέσα του 19ου αιώνα ήλθε η φωτογραφική μηχανή για να διευκολύνει αυτή την καταγραφή. Όμως η φωτογραφική αποτύπωση τοπίων της Λάρισας άργησε συγκριτικά με άλλες περιοχές. Τα παλαιότερα έχουν εντοπιστεί γύρω στα 1880. Από τότε πέρασαν 140 χρόνια και μέσα σ’ αυτό το χρονικό διάστημα επαγγελματίες και ερασιτέχνες φωτογράφοι έχουν καταγράψει κάθε περιοχή της. Η συγκριτική αντιπαράθεση ίδιων απόψεων σε διαφορετικές χρονικές περιόδους εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την οικιστική ανάπτυξη των κεντρικότερων σημείων της πόλης μας. Η Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας έχει συγκεντρώσει χιλιάδες χαρακτικά και φωτογραφίες, τα οποία χρονικά καλύπτουν πέντε περίπου αιώνες[1]. Όλα αυτά έχουν καταμεριστεί χωροταξικά, μελετώνται, αναλύονται, συγκρίνονται και τελικά για ορισμένα σημεία, όπως είναι ο λόφος της Ακρόπολης, η μεγάλη γέφυρα του Πηνειού και η Κεντρική πλατεία, μπορεί να παρακολουθήσει και να αναπαραστήσει κάποιος την αλληλουχία της οικιστικής μορφής των περιοχών αυτών μέσα στον χρόνο.
Η σημερινή φωτογραφία είναι σχετικά πρόσφατη. Η λήψη της προσδιορίζεται χρονικά στα 1954-55 και παρουσιάζει μια άποψη του κεντρικού τομέα της Λάρισας από ψηλά. Ο φωτογράφος, που μας είναι άγνωστος, ανέβηκε στην ταράτσα του παλιού ξενοδοχείου «Μέλαθρον» επί της οδού Κούμα, το οποίο την περίοδο εκείνη βρισκόταν υπό κατασκευή. Σήμερα οι όροφοι είναι ανενεργείς και μόνον στο ισόγειο στεγάζονται διάφορα καταστήματα. Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Αντώνη Γαλερίδη. Ο φωτογράφος έστρεψε τον φακό του βορειοδυτικά και αποτύπωσε το τμήμα της Λάρισας, το οποίο περιλαμβάνεται μεταξύ των οδών Κούμα και Ρούσβελτ και πιο πίσω τα κτίρια της Κεντρικής πλατείας. Η πρώτη εντύπωση από την επισκόπηση της εικόνας είναι ότι όλα τα κτίσματα της περιοχής είναι διώροφα ή το πολύ τριώροφα και δεν είχε ακόμη αρχίσει η εποχή των απρόσωπων και στριμωγμένων πολυώροφων κατασκευών, τα οποία σήμερα έχουν περικυκλώσει την πλατεία.
Χαμηλά στη φωτογραφία, σε πρώτο επίπεδο, διακρίνονται κατά μέτωπον τα κτίσματα της δυτικής πλευράς της οδού Ρούσβελτ από τη διασταύρωσή της με την Κούμα, μέχρι το ύψος της οδού Παπασταύρου. Το πρώτο κτίριο στη γωνία στέγαζε την περίοδο εκείνη το ξενοδοχείο «Όλυμπος» του Χαράλαμπου Βουζίκα[2].
Δίπλα του υπάρχει πόρτα που οδηγεί σε ακάλυπτο χώρο και στη συνέχεια διακρίνεται ένα πολύ μικρό κατάστημα, η επιγραφή του οποίου μας αποκαλύπτει ότι σ’ αυτό στεγάζεται το συνεργείο «Ο Αρχιμήδης». Ολόκληρος αυτός ο χώρος μέχρι το βάθος όπου υπάρχει χαμηλός οικίσκος, ήταν ιδιοκτησία των αδελφών Λιλίκας και Αλίκης Κουτσίνα και αγοράστηκε από τον Γεώργιο Τηλιό, ο οποίος το 1960 κατασκεύασε εξαώροφη οικοδομή. Σ’ αυτή στεγάστηκε κατάστημα με έκθεση επίπλων των γιων του, των αδελφών Τηλιού. Όταν οι τελευταίοι έκλεισαν την επιχείρηση, στην οικοδομή αυτή λειτούργησε το κατάστημα επίπλων του Ακρίβου και το 1966 ολόκληρο το κτίριο αγοράστηκε από την αλυσίδα καταστημάτων Zara. Σήμερα στεγάζεται το κατάστημα ετοίμων ενδυμάτων Bershka.
Ακολουθεί μια παλιά ισόγεια παραμελημένη κατοικία με υπερυψωμένο υπόγειο ώστε να θεωρείται ουσιαστικά διώροφη. Εξωτερικά εμφανίζει λιτά νεοκλασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και στις δόξες του θα πρέπει να ήταν ένα όμορφο ενδιαίτημα. Κτίστηκε τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα και στέγαζε την οικογένεια του Κωνσταντίνου (Κωστάκη) Κουτσίνα. Ο τελευταίος ήταν αδελφός του Φίλιππου Κουτσίνα[3]. Ο Κωστάκης Κουτσίνας γεννήθηκε στη Λάρισα και με τη γυναίκα του Ολυμπιάδα Αληθινού απέκτησαν τρεις κόρες. Πρώτη ήταν η Αμαλία, που πέθανε σχετικά νέα, μετά η Αλίκη και τελευταία η Αγγελική (Λιλίκα). Από τον πατέρα τους κληρονόμησαν τεράστια περιουσία σε ακίνητα, τα οποία βρίσκονταν επί της οδού Ρούσβελτ και απλώνονταν μεταξύ του καταστήματος του Γεωργ. Δημητρακοπούλου (γωνία Κύπρου-Ρούσβελτ) και του ξενοδοχείου «Όλυμπος» του Γ. Βουζίκα (γωνία Κούμα-Ρούσβελτ). Η Αλίκη και η Λιλίκα Κουτσίνα ήταν άτομα ευαίσθητα, είχαν αναπτύξει σπουδαία φιλανθρωπική και χριστιανική δράση, αλλά παρέμειναν άγαμες. Το 1996 η κατοικία τους κατεδαφίστηκε και αργότερα σ’ όλους αυτούς τους χώρους οικοδομήθηκαν πολυώροφα κτίσματα.
Πίσω από τη στέγη της κατοικίας των αδελφών Κων. Κουτσίνα διακρίνεται η τριγωνική μετώπη από το κονάκι του Φαΐκ μπέη, το μετέπειτα ξενοδοχείο «Αβέρωφ»[4], ενώ μπροστά στον δρόμο υπάρχουν στη σειρά διάφορα μικρομάγαζα.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, πίσω από τα κτίσματα της οδού Ρούσβελτ υπάρχει ένα τεράστιο σε όγκο κτίσμα. Πρόκειται για τον κινηματογράφο «Ορφέα». Στο βάθος διαγράφονται τα κτίρια της δυτικής και βόρειας πλευράς της πλατείας.
Από τη λήψη της φωτογραφίας αυτής πέρασαν μόλις 65 χρόνια, η περιοχή όμως αυτή σήμερα έχει γίνει αγνώριστη!
[1]. Η παλαιότερη απεικόνιση της Λάρισας που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα ανάγεται στο μακρινό 1545. Πρόκειται για μια φανταστική καταγραφή της Λάρισας, η οποία περιέχεται στο βιβλίο: NICOLAI GERBELII in Descriptionem Graeciae Sophiani Praefatio… Basiliae MD.XL... [=1545] Mense Septembri.
[2]. Ο Χαράλαμπος Βουζίκας διαχειριζόταν προπολεμικά το ξενοδοχείο «Όλυμπος», που βρισκόταν στον επάνω όροφο του κτιρίου, το οποίο περικλειόταν από τους σημερινούς δρόμους Παπαναστασίου-Κύπρου-Απόλλωνος, ακριβώς απέναντι από το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Όμως στον πολύνεκρο ιταλικό βομβαρδισμό της 21ης Δεκεμβρίου 1940, μία από τις βόμβες έπληξε το κτίριο, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς. Μετά την κατοχή ο Βουζίκας μετέφερε το ξενοδοχείο του με την ίδια ονομασία στο ισόγειο κτίριο των οδών Κούμα και Ρούσβελτ.
[3]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οικογένεια Κουτσίνα, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 27ης Δεκεμβρίου 2017. Του ιδίου: Η οικογένεια Κουτσίνα. Προσθήκες και διορθώσεις, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 19ης Ιουνίου 2019. Η οικογένεια Νικ. Κουτσίνα ήλθε από τον Τύρναβο στη Λάρισα 2-3 χρόνια μετά τη μεγάλη πυρκαϊά του Μαΐου του 1882 στο Ξυλοπάζαρο. Τα επόμενα χρόνια ίδρυσαν μεγάλα εμπορικά καταστήματα.
[4]. Του ιδίου: Το κονάκι του Φαΐκ μπέη, ιδιοκτησία αδελφών Κων. Κουτσίνα, εφ.»Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 8ης Απριλίου 2020.
Aπό τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
