Παρότι η τηλεόραση περνούσε ακόμη τη βρεφική της ηλικία με μερικές δεκάδες χιλιάδες δεκτών (η συντριπτική τους πλειοψηφία στην Αθήνα), το γεγονός κάθε άλλο παρά απαρατήρητο πέρασε.
Η Λάρισα του 1969, είναι μια πόλη των 70.000 κατοίκων, στην οποία λειτουργούν για πρώτη φορά φωτεινοί σηματοδότες, κτίζονται 21 νέες πολυκατοικίες και στα κοσμικά της εποχής κυριαρχεί –μεταξύ άλλων- η διάψευση του Σταμάτη Κόκοτα ότι είναι το «χαμένο παιδί» οικογένειας Λαρισαίων…
Η τηλεόραση με τα δύο κρατικά μεν, ανταγωνιστικά δε κανάλια (ΕΙΡ και ΥΕΝΕΔ), παίζει ένα περιορισμένης διάρκειας πρόγραμμα, το οποίο μάλιστα το μεσημέρι διακόπτεται ακολουθώντας τις ώρες κοινής ησυχίας, με ξένες κυρίως σειρές (όπως η «Λάσι», η πολεμική «Μάχη», η σαπουνόπερα «Πέιτον Πλέις») και τέσσερα δελτία ειδήσεων, ανά ένα το πρωί, το μεσημέρι, το απόγευμα και το βράδυ: Η περίφημη «Ηχώ των Γεγονότων», με το βραδινό δελτίο νο4 να έχει ίσως τη μεγαλύτερη τηλεθέαση. Ναι, τότε οι Έλληνες άκουγαν το τελευταίο δελτίο ειδήσεων πριν πέσει η ανάκρουση του εθνικού ύμνου που σηματοδοτούσε και τη λήξη του προγράμματος, για να πάνε για ύπνο…
Η 20ή Ιουλίου, ήταν μια καλοκαιρινή Κυριακή, εν αναμονή του σπουδαίου συμβάντος. Η μετάδοση του οποίου άρχισε από νωρίς το βράδυ. Ως εκ τούτου, οι παιδικές αλάνες είχαν αδειάσει και η καθιερωμένη βόλτα στην Κεντρική πλατεία είχε αναβληθεί, προκειμένου, όσοι είχαν το προνόμιο να πιάσουν έγκαιρα θέση…
Μάταια όμως, γιατί αυτό που βλέπουν είναι τα στούντιο της ιταλικής RAI, απ΄όπου αναμεταδίδεται το γεγονός. Τη μετάδοση, μεταφράζοντας τον Ιταλό συνάδελφό του, έκανε ο δημοσιογράφος Ιάσων Μοσχοβίτης, αφού η ελληνική τηλεόραση δεν μπορούσε να συνδεθεί απευθείας με τη «Γιουροβίζιον» (EBU τότε), η οποία μετέδιδε από το Χιούστον των ΗΠΑ.
Γύρω στις 10 το βράδυ οι τηλεθεατές καταλαβαίνουν ότι κάτι συμβαίνει, από τα χειροκροτήματα των Ιταλών. Είναι η ώρα της προσσελήνωσης! Όσοι βρίσκονταν έξω από καταστήματα πώλησης τηλεοράσεων, των οποίων κάποιοι ιδιοκτήτες έχουν φροντίσει να είναι εν λειτουργία αποχωρούν απογοητευμένοι. Στο ραδιόφωνο τα πράγματα είναι καλύτερα, για όσους ακούν τη «Φωνή της Αμερικής».
«ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑ ΔΕΟΣ»
Νωρίς το πρωί της Δευτέρας πια, ο περίπατος του Άρμστρονγκ πρώτα και του Όλντριν αργότερα στο σεληνιακό τοπίο.
Διαβάζουμε στην «Ελευθερία» της εποχής, το ρεπορτάζ του Νίκου Νάκου, υπό τον τίτλο: «Συγκίνησις και μέγα δέος κατέχουν του Λαρισαίους»: «Κατάμεστοι οι χώροι γύρω από τα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών που διαθέτουν τηλεοράσεις και που αναμετέδιδον την πορείαν των πρωτοπόρων του «Απόλλων 11». Κυριολεκτικά πατείς με πατώ σε, παρακολουθούσαν με αγωνία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους και επιφωνήματα θαυμασμού και …απογοητεύσεως όταν η αναμετάδοσις δεν ήταν καλή, τις κυριώτερες φάσεις».
Στη γειτονιά μου, επί της Βασιλέως Γεωργίου Α΄ (Σεφέρη σήμερα), η ασπρόμαυρη τηλεόραση «URANYA» είχε στηθεί στο μέσον μιας εσωτερικής αυλής, ψηλά στο, συνηθισμένο την εποχή εκείνη, κυλιόμενο τραπεζάκι, ώστε να είναι ορατή από μια ντουζίνα συμπολίτες που είχαν μαζευτεί για το κοσμοϊστορικό γεγονός.
Το κλασικό σεμεδάκι είχε αφαιρεθεί για να μην καλύπτει την εικόνα. Τα «χιόνια» είναι πολλά, όχι βεβαίως λόγω …απόστασης. Όπως και τα «μας συγχωρείτε για τη διακοπή», πιο συχνά από τις διαφημίσεις.
Την προσσελήνωση υπολογίζεται ότι παρακολούθησαν περί τους 200.000 Έλληνες, σε ένα πρόγραμμα που κράτησε περί τις 7 ώρες. Μπορεί να κούρασε πολλούς, οι οποίοι δεν άντεξαν περιμένοντας τον περίπατο του Άρμστρονγκ, λίγο πριν τις 5 το πρωί, ωστόσο όλοι μαρτυρούσαν την επομένη: ναι είδαμε την κατάκτηση της Σελήνης. Άλλωστε το καθεστώς είχε κηρύξει τη Δευτέρα ημέρα αργίας!
«ΠΙΑΣΕ ΑΜΕΡΙΚΗ ΡΕ…»
Διαβάζουμε σε άλλο ρεπορτάζ της «Ελευθερίας» της 22ας Ιουλίου: «Από πολύ νωρίς ξεκίνησαν απ΄όλες τις γωνιές της πόλεως οι Λαρισινοί και πορεύτηκαν στα καταστήματα που διαθέτουν τηλεοπτικούς δέκτες ή στα φιλικά σπίτια που προμηθεύτηκαν και εγκατέστησαν τα μαγικά κουτιά που παρουσιάζουν εικόνα και φωνή από κάθε σημείο της γης όπως έγινε χθες. Άνθρωποι πάσης ηλικίας, αμφότερων των φύλων σχημάτισαν ογκώδεις συγκεντρώσεις στα πεζοδρόμια. Σύμφωνα με το πρόγραμμα η έξοδος των αστροναυτών έπρεπε ν΄αρχίση στις 8.15 π.μ., αλλά κατά την διάρκειαν της νυκτός τροποποιήθηκε και έγινε τρεις ώρες νωρίτερα. Όσοι ήξεραν τη λεπτομέρεια αυτή ξύπνησαν από τις τρεις το πρωί και πήγαν να πιάσουν στέκι…»
Και πιο κάτω: «Καταχρώμενοι της φιλοξενίας των καταστηματαρχών μερικοί ζόρικοι που είχαν άγνοια των τεχνικών συνθηκών λήψεως, δυσανασχετούσαν και αξιούσαν περισσότερη καθαρότητα των εικόνων.
-Δεν αλλάζεις σταθμό ρε φίλε.
Αλλά ο σταθμός από τον οποίο γινόταν η λήψις ένας ήταν. Δεν μπορούσε να το χωνέψη αυτό ο ζόρικος θεατής και επέμενε:
-Πάρε Αμερική που σου λέω και θα βλέπουμε καλύτερα.
-Από την Αμερική γίνεται η αναμετάδοση κύριε. Αν ερχόσουν γρηγορότερα θα έβλεπες το Χιούστον.
- Τι είναι αυτός; Αστροναύτης;
- Όχι καου-μπόυ, τον πληροφορεί κάποιος άλλος…»
Σε ένα τέτοιο κλίμα ζει η πόλη το κοσμοϊστορικό γεγονός.
…Για να ακολουθήσει βεβαίως και η αμφισβήτηση η οποία –για κάποιους- διαρκεί και σήμερα, ότι δηλαδή ο άνθρωπος δεν πήγε ποτέ στο φεγγάρι αλλά όλα συνέβησαν σε κάποιο αμερικανικό στούντιο!
Ίσως όχι και τόσο άδικα, αν διανοηθεί κανείς ότι η ίδια η NASA, είχε λάβει το εξής …προληπτικό μέτρο: σε κάθε αστροναύτη είχε δοθεί μισό χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου, το οποίο είχαν στις τσέπες τους. Το άλλο μισό φυλάσονταν στο ακρωτήριο Κανάβεραλ. Έτσι, βεβαίωσαν ότι οι τρεις αστροναύτες που επέστρεψαν, ήταν οι ίδιοι που είχαν αναχωρήσει!
* * *
…Κι ένας Λαρισαίος!
Συμμετοχή στο πρόγραμμα «Απόλλων 11», είχε κι ένας Λαρισαίος. Ο Απόστολος Γερμελής, από τα «Σουφλάρια» διετέλεσε μέλος της επιστημονικής ομάδας που ασχολήθηκε με τη μορφολογία και τη σύσταση του εδάφους, με στόχο την ασφαλή προσσελήνωση της σεληνακάτου. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε είχε βραβευτεί από τη NASA. Τέσσερα χρόνια πριν είχε μιλήσει στην «Ε» και τον Κώστα Γκιάστα. Γεννημένος το 1933 είχε ξενιτευθεί στην Αμερική, όπου σπούδασε Ηλεκτρολογία/Ηλεκτρονικά. Έκανε Διδακτορικό στο Χάρβαρντ, PhD στα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά και διδακτορική διατριβή στη Μαγνητοϋδροδυναμική. Δεν τα λες και λίγα...
Μετά ήρθε η δουλειά στη NASA. Την περίοδο 1964-1968 συμμετείχε στο πρόγραμμα «Apollo» σε διάφορες θεωρητικές αναλύσεις με μαθηματικά μοντέλα σε Η/Υ για τη σύσταση και τη μορφολογία του εδάφους της Σελήνης. Όπως εξηγούσε, χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη ακτινοβολία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η επιφάνεια του δορυφόρου της Γης αποτελούνταν από βράχο και σκόνη. Δικαιώθηκε πλήρως όταν ο Άμρστρονγκ έκανε το πρώτο βήμα…
Επιμέλεια: Δημ. Χατζηευθυμίου
