Τότε ήταν σπουδαία η διαδικασία διανομής και πωλήσεως του πάγου. Ο παγοπώλης έπιανε τις παγοκολόνες με το τσιγκέλι, με ειδικό πριόνι τις έκοβε σε τέταρτα και σε μισές και με τη διχαλωτή δαγκάνα μετέφερε και παρέδιδε τον πάγο στις νοικοκυρές και στους μαγαζάτορες που τον περίμεναν κάθε πρωί. Αυτοί τοποθετούσαν τον πάγο στα ψυγεία τους, την εποχή που δεν είχαν ακόμα κυκλοφορήσει τα σημερινά ηλεκτρικά ψυγεία. Ήταν μια διαδικασία η οποία ενθουσίαζε εμάς τους αγυιόπαιδες (παιδιά του δρόμου) τις καλοκαιρινές ημέρες όταν σταματούσαν τα σχολεία. Η λήψη της φωτογραφίας έγινε από την Βούλα Παπαϊωάννου, μια σπουδαία φωτογράφο της Αθήνας.
Η Βούλα Παπαϊωάννου γεννήθηκε το 1898 στη Λαμία. Το 1926 παντρεύτηκε τον Ιωάννη Ζερβό, λογοτέχνη, κριτικό και πολυμαθή άτομο. Με τη φωτογραφία άρχισε να απασχολείται από το 1935. Στον πόλεμο του 1940 έχει καταγράψει με τον φακό της στην Αθήνα ιστορικά στιγμιότυπα από την προετοιμασία και τον αποχαιρετισμό για το μέτωπο των στρατευμένων, την φροντίδα των πρώτων τραυματισμένων στρατιωτών, την περίοδο της κατοχής και της πείνας και πολλά άλλα. Μετά τον πόλεμο περιόδευσε σε πολλά μέρη της Ελλάδας με σκοπό να αποτυπώσει με τον φακό της τις συνθήκες ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. Προφανώς στα πλαίσια αυτού του ταξιδιού εντάσσεται και η φωτογραφία της Λάρισας η οποία δημοσιεύεται στο σημερινό σημείωμα και η οποία τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Το αρχείο της το δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το 1976. Πέθανε στην Αθήνα το 1990.
Την φωτογραφία εντόπισε στο φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη ο Αχιλλέας Καλτσάς, μέλος της Φωτοθήκης Λάρισας και την έθεσε υπόψη όλης της ομάδας. Η φωτογράφος Βούλα Παπαϊωάννου είδε στη φωτογραφία αυτή την πόλη από διαφορετική αισθητική άποψη. Επικεντρώθηκε στην καρότσα με τις παγοκολόνες, γι' αυτό και έδωσε στη φωτογραφία τον τίτλο "Ο Παγοπώλης", χωρίς κανένα άλλο διευκρινιστικό στοιχείο. Η ταυτοποίηση της εικόνας για τα μέλη της Φωτοθήκης δεν υπήρξε δύσκολη. Η επιγραφή στο κτίριο "Εστιατόριον Ερμής", πρόδιδε εμφαντικά και την πόλη και την περιοχή της.
Πίσω από το κεντρικό θέμα της φωτογραφίας εμφανίζεται μια παλιά νοσταλγική εικόνα. Σ' αυτήν απεικονίζονται τα κτίρια της νοτιοανατολικής πλευράς της Κεντρικής πλατείας. Η φωτογράφος στάθηκε στην αντίστοιχη γωνία της πλατείας και αποτύπωσε το διάσημο για την εποχή του (προπολεμικά και κυρίως μεταπολεμικά) εστιατόριο και ένα τμήμα της οδού Μ. Αλεξάνδρου προς την Παπακυριαζή. Ο κορμός του δένδρου της πλατείας εμποδίζει την απεικόνιση ολόκληρου του εστιατορίου με την επέκταση και τον κήπο του[1].
Η ιστορία του κτιρίου με την επιγραφή του εστιατορίου "Ερμής" είναι παλαιότερη. Πότε ακριβώς κτίσθηκε δεν γνωρίζουμε, αλλά από την εξωτερική αρχιτεκτονική του εμφάνιση και την ιστορία που θα περιγράψουμε εν συνεχεία συμπεραίνεται ότι πρέπει να είναι κτίσμα της δεκαετίας 1910-20. Είναι ισόγειο με ελαφρά υπερυψωμένο υπόγειο και καταλαμβάνει τη γωνία των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Κούμα. Επί της Μ. Αλεξάνδρου διαθέτει πέντε μεγάλα ανοίγματα (πορτοπαράθυρα), ενώ επί της Κούμα τρία. Στα πρώτα χρόνια στέγαζε το Φαρμακείο των Φώτη Παπαζήση και Δημητρίου Επιτρόπου. Αργότερα ο Παπαζήσης αποχώρησε και ο Επιτρόπου έμεινε μοναδικός ιδιοκτήτης του Φαρμακείου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 το φαρμακείο του Επιτρόπου μετακόμισε στη γωνία Παπακυριαζή και Μ. Αλεξάνδρου, όπου σήμερα βρίσκεται το Φαρμακείο της Μπουλασίκη Ευφρ. Τότε το κτίσμα αυτό, μαζί με το διπλανό προς την Κούμα που ήταν πρατήριο βενζίνης και τη συνεχόμενη αυλή, τα ενοικίασε ο Σπύρος Σιμιτσής, δημιούργησε δύο μεγάλες σάλες και σ’ αυτά λειτούργησε το εστιατόριο «Ερμής», το οποίο για την εποχή του θεωρείτο το καλύτερο και συναγωνίσθηκε άλλα ξακουστά εστιατόρια της Λάρισας. Συγκέντρωνε τις προτιμήσεις μεγάλης μερίδας Λαρισαίων, μιας μόνιμης πελατείας από εργένηδες και από περαστικούς. Πολλά επίσημα γεύματα προς τιμήν φιλοξενούμενων πολιτικών ή άλλων προσωπικοτήτων, δόθηκαν στις αίθουσές του και στον κήπο του. Η κουζίνα του ήταν θαυμάσια και κράτησε σταθερή την ποιότητα και την ποικιλία του. Τα καλοκαίρια άπλωνε τραπέζια στον δροσόλουστο κήπο που διατηρούσε προς την πλευρά της οδού Κούμα, καθώς και στα απέναντι πεζοδρόμια των παλαιών δικαστηρίων. Η επιχείρηση του «Ερμή» όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του άλλαξε πολλούς επιχειρηματίες. Επούλωσε εύκολα τις καταστροφές της κατοχής και λειτούργησε και μεταπολεμικά μέχρι το 1970, οπότε έκλεισε οριστικά. Το κτίριο του «Ερμή» κατεδαφίσθηκε και στη θέση του αναγέρθηκε το Γαλακτοζαχαροπλαστείο «Σερραϊκόν», που έμεινε ιστορικό για τα επεισόδια μετά τον αγώνα πρωταθλήματος Πανσερραϊκού - ΑΕΛ για την άνοδο στην Α΄ Εθνική κατά τη διάρκεια της επταετίας, επί εποχής υπουργού Αθλητισμού του περιβόητου Ασλανίδη. Σήμερα στη θέση του ορθώνεται πολυώροφη οικοδομή.
Σε επαφή με τον "Ερμή" επί της Μ. Αλεξάνδρου διακρίνεται το κατάστημα του Παγανού. Αρχικά ήταν στιλβωτήριο υποδημάτων, πρακτορείο εφημερίδων και λαχείων και αργότερα υπήρξε πρακτορείο υπεραστικών λεωφορείων για την Αθήνα. Δεξιότερα ο φακός συνέλαβε ένα μικρό τμήμα από τον περίβολο του χώρου των Δικαστηρίων. Επάνω στα σιδερένια κιγκλιδώματα είναι ήδη αναρτημένη διαφημιστική πινακίδα, φαινόμενο συχνό τα επόμενα χρόνια.
------------------------------------------------
[1]. Η παρουσία του πάγου υποδηλώνει ότι η λήψη έγινε ένα καλοκαιριάτικο ηλιόλουστο πρωινό, αν και η ενδυμασία των λίγων ατόμων της φωτογραφίας δεν φαίνεται αμιγώς καλοκαιρινή.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
