ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα, χίλιες λέξεις...

Ο τάφος του Χουρσίτ πασά στη Λάρισα

Δημοσίευση: 15 Απρ 2018 15:36
Ο τάφος του Χουρσίτ πασά στον Πέρα Μαχαλά της Λάρισας. Αναπαράσταση σε σχέδιο του Αγήνορα Αστεριάδη. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Θεσσαλικά Γράμματα" το 1935. Από το αρχείο του Θανάση Μπετχαβέ Ο τάφος του Χουρσίτ πασά στον Πέρα Μαχαλά της Λάρισας. Αναπαράσταση σε σχέδιο του Αγήνορα Αστεριάδη. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Θεσσαλικά Γράμματα" το 1935. Από το αρχείο του Θανάση Μπετχαβέ

Η σημερινή εικόνα είναι ένα από τα πολλά χαρακτικά του ζωγράφου της πόλης μας Αγήνορα Αστεριάδη, το οποίο σχεδίασε το 1935 ειδικά για να κοσμήσει άρθρο στο μηνιαίο περιοδικό της Λάρισας "Θεσσαλικά Γράμματα", αναφερόμενο στον τάφο του Χουρσίτ πασά.

Δημοσιεύθηκε στο 2ο τεύχος του περιοδικού, το οποίο κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1935. Ήταν ένα σπουδαίο για την εποχή του περιοδικό, το οποίο εξέδιδε ο "Όμιλος Φιλοτέχνων και Διανοουμένων Λαρίσης". Τα μέλη του Ομίλου προέρχονταν από την αφρόκρεμα του καλλιτεχνικού και λογοτεχνικού δυναμικού της πόλης κατά την δεκαετία του 1930 και η εκτύπωσή του γινόταν στο καλλιτεχνικό τυπογραφείο του Κωνσταντίνου Τουφεξή, που είχε τις εγκαταστάσεις του επί της οδού των Έξ (Κύπρου), στο ύψος της σημερινής πλατείας Αγαμ. Μπλάνα. Για τον Όμιλο αυτό και την ολιγόχρονη δυστυχώς δράση του θα μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε κάποια άλλη φορά.

Ο Αγην. Αστεριάδης προσπάθησε να αναπαραστήσει τον τάφο του Χουρσίτ πασά βασιζόμενος σε αρκετά στοιχεία που είχαν απομείνει στη θέση τους μέχρι το 1935.

Στον 2ο τόμο του βιβλίου του Θεόδωρου Παλιούγκα "Η Λάρισα κατά την Τουρκοκρατία. (1423-1881)", στη σελ. 584, υπάρχει μια παρόμοια με του Αστεριάδη, αλλά πιο λεπτομερής αναπαράσταση του ταφικού μνημείου του πασά, φιλοτεχνημένη από τον Αθανάσιο Τσουκνίδα.

Στο βιβλίο "Λάρισα" των Μιχ. Αβραμόπουλου και Βασ. Βουτσιλά, στη σελ. 53, δημοσιεύεται φωτογραφία μέρους του περιβόλου του μαυσωλείου του Χουρσίτ πασά όπως ήταν το 1962. Σήμερα έχουν όλα εξαφανισθεί και αντικαταστάθηκαν από σύγχρονες οικοδομές.

Οι παλαιότεροι Λαρισαίοι, ειδικά οι Περαμαχαλιώτες, θυμούνται ότι μέχρι το 1990 περίπου διατηρούνταν στη συνοικία τους υπολείμματα του τάφου του Χουρσίτ πασά. Το μνημείο αυτό βρισκόταν στην αριστερή όχθη του Πηνειού, επί της οδού αρχιεπισκόπου Δωροθέου, λίγα μέτρα μετά την έξοδο από τη γέφυρα. Επειδή ένα μεγάλο μέρος της δράσης του Οθωμανού αυτού, καθώς και το μυστηριώδες τέλος του είχαν άμεση σχέση με την πόλη μας, θα αναφερθούμε επιγραμματικά σε ορισμένα σημαντικά γεγονότα που έχουν σχέση με τον Χουρσίτ πασά, τα οποία συνέβησαν στην πόλη μας κατά το 1822 και είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό.

Ο Χουρσίτ Μεχμέτ πασάς (; - 1822) γεννήθηκε στον Καύκασο από γονείς χριστιανούς Κιρκάσιους (Τσερκέζους), λέγεται μάλιστα ότι ο πατέρας του ήταν ιερέας. Σε νεαρή ηλικία εξισλαμίστηκε, κατατάχθηκε στο σώμα των Γενιτσάρων, αποδείχθηκε ικανός στρατιωτικός, με τον καιρό απέκτησε την εύνοια του σουλτάνου Μαχμούτ Β' και έφθασε σε ανώτατα αξιώματα.

Το 1820 διορίσθηκε από τον σουλτάνο σερασκέρης, δηλαδή αρχηγός της εκστρατείας κατά του αποστάτη Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Τον Ιανουάριο του 1822 κατόρθωσε να συλλάβει τον Αλή Πασά και να στείλει το κεφάλι του ως δώρο στον σουλτάνο. Όμως οι εχθροί και αντίζηλοί του τον διέβαλαν στους αξιωματούχους του παλατιού ότι οικειοποιήθηκε μεγάλο μέρος της αμύθητης περιουσίας του Αλή Πασά και η Υψηλή Πύλη του ζήτησε λεπτομερή λογοδοσία. Ο υπερήφανος στρατάρχης φαίνεται ότι θίχτηκε από τη σουλτανική εντολή και δεν απάντησε στον σουλτάνο, με αποτέλεσμα να περιπέσει σε δυσμένεια. Παρέμεινε στη Λάρισα και φρόντιζε την τροφοδοσία του στρατού του Δράμαλη, ο οποίος κατά την εκστρατεία του στην Πελοπόννησο υπέστη στα Δερβενάκια τη γνωστή πανωλεθρία από τα ελληνικά επαναστατικά στρατεύματα.

Για τον τρόπο του θανάτου του κυκλοφόρησαν πολλές εκδοχές. Αυτοκτόνησε στις 30 Νοεμβρίου 1822 για να προλάβει το έργο θανάτωσής του από απεσταλμένους του σουλτάνου; Αποκεφαλίσθηκε στους στρατώνες της Λάρισας όπως αναφέρει ο Φαρμακίδης;[1] ή όπως κυκλοφορούσε ευρύτατα στη Λάρισα η φήμη ότι κατά την τελετή της κηδείας του ήταν ακόμα ζωντανός, την παρακολούθησε και μετά αυτοκτόνησε; Πάντως οι ιστορικές πηγές της Τουρκίας αναφέρουν ότι ο θάνατος του Χουρσίτ πασά οφειλόταν σε παθολογικά αίτια. Λίγες ημέρες μετά τον θάνατό του, την κηδεία και τον ενταφιασμό, απεσταλμένοι του σουλτάνου κατέφθασαν στη Λάρισα, ξέθαψαν το πτώμα, απέκοψαν το κεφάλι του, το τοποθέτησαν σε αργυρή λεκάνη και το μετέφεραν στα ανάκτορα του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη[2].

Για ένα διάστημα καθώς τα χρόνια περνούσαν ο τάφος του είχε τελείως ξεχασθεί, ιδίως μετά την απελευθέρωση της Λάρισας, καθώς ο χώρος είχε περιέλθει σε Έλληνα ιδιώτη. Το 1891 ανακαλύφθηκε τυχαία στον Πέρα μαχαλά, από τον Κων. Λιβανό, επίσημο διερμηνέα της τουρκικής γλώσσας στα ελληνικά δικαστήρια. Σε άρθρο του σε τοπική εφημερίδα περιέγραψε το ιστορικό της ανεύρεσής του[3]. Έκτοτε στους περίοικους ήταν γνωστός ως «τάφος του πασά» και μέχρι το 1940 διατηρείτο σε σχετικά καλή κατάσταση. Μεταπολεμικά από αδιαφορία και σύληση του οικοδομικού του υλικού, άρχισε σιγά-σιγά να καταστρέφεται. Πάντως μέχρι το 1962 μπορούσε κανείς να διακρίνει καθαρά ορισμένα τμήματα του τάφου του.

 [1]. Φαρμακίδης Επαμεινώνδας, Η Λάρισα, από των Μυθολογικών χρόνων μέχρι της προσαρτήσεως αυτής με τη Ελλάδα (1881), Βόλος (1926) σελ. 225-226.

[2]. Αβραμόπουλος Μιχαήλ – Βουτσιλάς Βασίλειος, Λάρισα, Αύγουστος 1962, σελ.53.

[3] «Τον τάφον του Χουρσίδ, ένθα το ακέφαλον σώμα του αναπαύεται, και τον οποίον τυχέως εύρον ημέραν τινα περιπατών επί των οχθών του Πηνειού, κείται επί της αριστεράς όχθης του ποταμού τούτου, ολίγα βήματα αριστερά της γεφύρας, εντός επίτηδες περιτοιχισμένου ασφαλώς περιβόλου με παράθυρα, δια σιδηρών κιγκλίδων… Τελευταίον ήρχισε να καταστρέφηται ο τάφος, όστις κατ’ εμέ έχει πολλήν την αξίαν δια τον περιηγητήν και εν γένει τον φιλίστορα, θα καταστή δε μεγαλειτέρα η αξία του δια της παρελεύσεως του χρόνου», εφ. «Σάλπιγξ», Λάρισα, φύλλο της 14ης Φεβρουαρίου 1891

 

Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

nikapap@hotmail.com

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass