Οι βαρείς χειμώνες, οι πλημμύρες, η παρατεταμένη ξηρασία, οι επιδημίες, βίαιοι εξισλαμισμοί, εξοντώνουν ανθρώπους, ζώα, γεννήματα, και οι αρπαγές των παιδιών, με το παιδομάζωμα, για να τα κάνουν γενίτσαρους, διώχνουν πολλές οικογένειες του κάμπου προς τα ορεινά. Ο Κ. Κούμας, γράφει για τον εαυτό του, σε γ’ πρόσωπο: «Δεκαετής, έγινε χωρίς να ίδη ούτε εκκλησίαν, ούτε κοινόν σχολείον, διότι εφυλάττετο έγκλειστος δια τον φόβον των Γιανιτσάρων». Ιστ. Ανθρ. Πράξεων ΙΒ’. Από το βιβλίο του Κ. Σπανού, «Θεσσαλικές Ενθυμήσεις»(3) τ. Α’, αντιγράφουμε: 1719: Άρχισεν το θανατικό το μεγάλο (πανώλη), 1722: Έγινεν πόλεμος εις την Βατζινιά. Αρβανίτες με το Βαρσάμη και τους Μπουκουβαλάδες (κλεφταρματωλοί), 1729: Κατέβασε η Σαλαμπριά (Πηνειός) και έπνιξε την Λάρισα, τον Πέρα Μαχαλά, των Ταμπάκιδων, Αρναούτ Μαχαλά, 1731: Εις την Λάρισαν έγινεν σεισμός μεγάλος και ταραχή και έπεσαν μιναρέδες…
Οι απελπισμένοι Έλληνες, οι «πάντα ευκολόπιστοι και πάντα προδομένοι», αφού δεν περιμένουν από κανένα βοήθεια μέχρι εκείνη τη στιγμή, δίνουν πίστη στις όποιες φήμες και διαδόσεις έρχονται από διάφορες κατευθύνσεις και κυρίως από τη Ρωσία, του μεταρρυθμιστή Μ. Πέτρου, Έμποροι που έρχονται στην Ελλάδα, κυκλοφορούν φήμες και προφητείες για το «Ξανθό Γένος», που θα τους απελευθερώσει απ’ τους Τούρκους. Η «ελπίδα που… έρχεται», γίνεται ακόμα και τραγούδι, που τραγουδιέται κρυφά σε απομακρυσμένες εκκλησιές: Ακόμα τούτ’ την Άνοιξη / ραγιάδες, ραγιάδες / Τούτο το καλοκαίρι / Όσο να ‘ρθει ο Μόσκοβος / ραγιάδες ραγιάδες / Να φέρει το σεφέρι (στρατό).
Όσο ακόμα κρατιέται ζωντανή η ελπίδα, οι Έλληνες ταυτίζονται με τα σχέδια και τις επιδιώξεις των Ρώσων για επέκταση προς τα Βαλκάνια, αισθάνονται δικούς τους ανθρώπους, τους ομόδοξους Ρώσους και αρκετοί απ’ αυτούς, εγκαθίστανται στη Ρωσία, ασχολούνται με το εμπόριο, αποκτούν πλούτο, ιδρύονται παροικίες, ανοίγουν ελληνικά σχολεία, ενώ η Οθωμανική αυτοκρατορία, αρχίζει να δείχνει σημάδια κόπωσης και παρακμής. Η Αικατερίνη Β’, η τσαρίνα της Ρωσίας, σχεδιάζει με τους επιτελείς της (Ορλώφ και άλλους), τη δυνατότητα επέμβασης, μέσω του προσεταιρισμού των χριστιανικών λαών των Βαλκανίων, στα εδάφη που κατέχει η Τουρκία. Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1768-1774), αρχίζει ύστερα από την κίνηση της Ρωσίας να προσαρτήσει τα βόρεια παράλια του Ευξείνου Πόντου, για να κατεβαίνει ελεύθερα στο Αιγαίο. Ήδη από το 1765, οι Έλληνες πληροφορούνται τα σχέδια των Ρώσων και ξεσηκώνονται. Διώχνουν τους Τούρκους από την Καλαμάτα και τον Μυστρά, ενώ στο Οίτυλο, τον Φεβρουάριο 1770, καταπλέει ένα μικρό τμήμα (μοίρα) του ρωσικού στόλου, με τον Θεόδωρο Ορλώφ. Η επανάσταση επεκτείνεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα με τους κλεφταρματωλούς να …οργώνουν κυρίως τις ορεινές περιοχές, ξεσηκώνοντας τους …μουδιασμένους Έλληνες, αφού βοήθεια ακόμα δε βλέπουν.
Εν των μεταξύ, οι Αλβανοί που κατεβαίνουν κατά χιλιάδες στην Πελοπόννησο ύστερα από εντολή του Σουλτάνου να βοηθήσουν την κατάσταση, αναλαμβάνουν …δράση.
Οι λεηλασίες, οι βιασμοί, οι πυρπολήσεις και οι εν ψυχρώ δολοφονίες ακόμα και Τούρκων, επεκτείνονται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Στη Λάρισα οι επιδρομές των φονιάδων, ρημάζουν την πόλη και δεν αφήνουν τίποτα όρθιο. Ο Κ. Κούμας, γράφει γι αυτήν την καταστροφή: «Από όλας τας πόλεις της Ρωμελίας, καμμιά δεν είδε τραγικοτέραςσκηνάς, παρά η Λάρισα».
Μία μοίρα του ρωσικού στόλου βυθίζει τα τουρκικά πλοία στον κόλπο του Τσεσμέ, απέναντι από τη Χίο, και εκεί, διακρίνεται για τη γενναιότητά του ο Οθωμανός ναύαρχος (καπουντάν), ΧασάνΤζεζαϊρλής.
Ενώ οι ρωσικές δυνάμεις αποσύρονται κι αρχίζει να εκδηλώνεται η εκδικητική μανία των Αλβανών, οι ευρισκόμενοι σε απόγνωση Έλληνες, προδομένοι και ταπεινωμένοι, καταφεύγουν, πρόσφυγες πλέον, στο Κάστρο του Ναβαρίνου και ικετεύουν κλαίγοντας, τον Αλέξη Ορλώφ: «Μας υποσχεθήκατε την ελευθερία μας και μας αφήνετε να μας σφάξουν οι Τούρκοι. Άσυλο ζητάμε».
Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, στη σύνοδο (Διβάνι) των πασάδων, στην Κωνσταντινούπολη, συζητούν για την τύχη των επαναστατημένων Ελλήνων και όλοι συντάσσονται με την άποψη του …αφανισμού τους, πλην ενός. Ο Τζεζαϊρλής, διαφωνώντας ανοιχτά, επιχειρηματολογεί: «Και ποιός θα πληρώνει τους φόρους (χαράτσι), αν σκοτώσουμε όλους τους Έλληνες;» Ο Σουλτάνος Μουσταφά, ανταμοίβοντάς τον, τον ονομάζει σερασκέρη (πολέμαρχο), βεζύρη, Μόρα Βαλεσή (διοικητή της Πελοποννήσου), και του δίνει έξι χιλιάδες στρατιώτες, να πάει να «καθαρίσει» τους Αλβανούς φονιάδες.
Φτάνει στην Πελοπόννησο – ο στόλος του έπλεε για το Ναύπλιο – στρατοπεδεύει έξω από την Τρίπολη και καλεί για συνεργασία τους Έλληνες κλεφταρματωλούς, οι οποίοι είναι μερικές χιλιάδες. Μόνο δύο απ’ αυτούς, αρνήθηκαν να παρουσιαστούν, ο Βενετσανάκης κι ο πατέρας του Θ. Κολοκοτρώνη, Κωνσταντίνος.
Στα μέσα Ιουλίου 1779, η επιχείρηση της εξόντωσης των αλβανών συμμοριτών πετυχαίνει και για να φανεί στους Έλληνες πως τους «ξεπάστρεψε», ο Τζεζαϊρλής, διατάζει να στηθεί έξω απ’ τα τείχη της Τρίπολης, ένας «πύργος» με τα κομμένα κεφάλια των κακοποιών…
Παίρνει επιπλέον μέτρα για την επάνοδο των προσφύγων και την εξαγορά των αιχμαλώτων, ενώ έναν χρόνο αργότερα, επιστρέφει στην Πελοπόννησο, για να «τακτοποιήσει» το θέμα των δύο «απείθαρχων» κλεφταρματωλών, στη Μάνη…
Η ζωή του ΧασάνΤζεζαϊρλή, όπως γράφει και ο Κ. Σάθας, είναι μια διαρκής περιπέτεια. Αλγερινός στην καταγωγή, αιχμαλωτίζεται – παιδί ακόμα – από τους Τούρκους, πωλείται ως σκλάβος στη Ραιδεστό, δραπετεύει με τη βοήθεια κάποιου Έλληνα, φυλακίζεται στην Κωνσταντινούπολη, υπηρετεί στο ναυτικό, δείχνει τις ικανότητες και την ανδρεία του, προάγεται σε ναύαρχος (καπουντάν) και φτάνει στο ύπατο αξίωμα, του Μεγάλου Βεζίρη (Πρωθυπουργού). (1) Τζεζαϊρλής από το τουρκ. Cezayir= Αλγερία -λής Αλγερινός. Τουρκοελλην. Λεξ. Κέντρο Ανατολ. Γλωσσών σελ. 127
ΤΑΣΟΣ ΠΟΥΛΤΣΑΚΗΣ
(2) Κ. Σάθας: «Πολλάς και μεγάλας χάριτας οφείλει η Ελλάς εις τον φιλέλληνα Χάσαν Τζεζαϊρλήν» σελ. 523 Τουρκοκρατούμενη Ελλάς
(3) Ενθυμήσεις. Ιστορικά σημειώματα γραμμένα από ιερείς, ψάλτες, δασκάλους, στην εσωτ. Πλευρά των εξωφύλλων και στα περιθώρια των σελίδων των εκκλησ. βιβλίων.
Βοηθήματα
Ιστ. του Ελλην. Έθνους ΙΑ’ Εκδ. Αθηνών Τουρκοκρατία Λατινοκρατία 1975
Κων. Σάθα. Τουρκοκρατούμενη Ελλάς Κ. Καμαρινόπουλος 1962
Κ. Κούμα Ιστ. των Ανθρωπ. Πράξεων τ. ΙΒ’ Καραβίας
Κώστας Σπανός Θεσσαλ. Ενθυμήσεις (1404-1881) τ. Α’ Λάρισα 2011
Λάζ. Αρσ. Αρσενίου. Η Θεσσαλία στην Τουρκοκρατία Επικαιρότητα 1984
Γ. Κορδάτου. Μεγ. Ιστ. της Ελλ. ΙΧ 20ος αιώνας 1956
Θ. Παλιούγκας Η Λάρισα στην Τουρκοκρατία τ. Α’ Δήμος Λάρισας 1996
Δ.Κ. Τσοποτού. Γη και Γεωργοί της Θεσσαλίας κατά την Τουρκοκρατία Επικαιρότητα 1977
Επ. Φαρμακίδη Η Λάρισα Βιβλιοπ. Γνώση 2001 Λάρισα
