Όταν ο Μιχαήλ Σάπκας κατάλαβε ότι εγγίζει το τέλος της ζωής του, εξέφρασε στους συγγενείς την επιθυμία η κηδεία του να είναι απέριττη, να μην εκφωνηθούν επικήδειοι κατά την ώρα της νεκρώσιμης ακολουθίας και να μην κατατεθούν στέφανοι στη σωρό του. Εν τω μεταξύ με την αγγελία του θανάτου του, συνήλθε σε έκτακτη συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο, έπειτα από πρόσκληση του δημάρχου Δημητρίου Χατζηγιάννη. Στο ψήφισμα που εκδόθηκε αναφέρεται μεταξύ άλλων: «... ομοφώνως ψηφίζει... Η οδός Ιωάννου Μεταξά, εν ή κατώκει ο μεταστάς, να μετονομασθή εις οδόν Δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα...».
Τρεις ημέρες μετά τον ενταφιασμό του Μιχαήλ Σάπκα, μερίδα του τύπου και αρκετοί πολίτες, διαφώνησαν ανοικτά με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να μετονομασθεί η οδός Ιωάννου Μεταξά, η σημερινή Ασκληπιού, σε Μιχαήλ Σάπκα. Όλοι τους θεωρούσαν τη συγκεκριμένη μετονομασία ως πράξη ιεροσυλίας στην υστεροφημία του Ιωάννη Μεταξά και πρότειναν άλλους μεγάλους δρόμους και πλατείες, στα οποία μπορούσε να δοθεί το όνομά του. Στη διαφωνία αυτή αναγκάσθηκαν να παρέμβουν οι οικείοι του Μιχαήλ Σάπκα, οι οποίοι ευγενικά ζήτησαν να μην εκτελεσθεί η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.
Επειδή διαφαίνονταν ότι η νέα ονομασία που πρότεινε το Δημοτικό Συμβούλιο δεν επρόκειτο να επικρατήσει, προτάθηκαν από ορισμένους έγκριτους πολίτες της πόλεως διάφοροι δρόμοι και σημεία όπου μπορούσε να διαιωνιστεί η μνήμη του αναμορφωτή της. Μεταξύ αυτών ήταν η Κεντρική Πλατεία, που τότε ονομάζονταν Β’ Σώματος Στρατού, ονομασία όμως άνευ αντικειμένου, εφ’ όσον η έδρα του είχε μεταφερθεί και η Λάρισα φιλοξενούσε την Iη Στρατιά και μάλιστα προτάθηκε συγχρόνως να στηθεί και η προτομή του στην Κεντρική Πλατεία.
Οι συζητήσεις συνεχίζονταν με μικρότερη όμως ένταση, μέχρι τις δημοτικές εκλογές της 5ης Απριλίου 1959. Το νέο σώμα που προήλθε από τις εκλογές με δήμαρχο εκ νέου τον Δημήτριο Χατζηγιάννη, έπειτα από αίτηση του δημοτικού συμβούλου Γεωργίου Τσιοβαρίδη προς τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Αθανάσιο Μεσσήνη «περί μετονομασίας μιας οδού της πόλεως εις οδόν Μιχαήλ Σάπκα», αποφάσισε στη συνεδρίαση της 5ης Νοεμβρίου 1959 όπως μετονομασθεί η κεντρική πλατεία της Λάρισας σε Μιχαήλ Σάπκα και τοποθετηθεί σε κάποιο σημείο της η προτομή του. Η απόφαση, σύμφωνα με το σχετικό ψήφισμα που εκδόθηκε, ελήφθη ομόφωνα από το σώμα. Η μετονομασία της κεντρικής πλατείας (Β΄ Σώματος Στρατού) σε Πλατεία Μιχαήλ Σάπκα έγινε άμεσα, ενώ συγχρόνως δρομολογήθηκαν και οι ενέργειες για την κατασκευή της προτομής του. Ανατέθηκε η κατασκευή του στον γλύπτη Νικόλαο Παυλόπουλο (1909-1990), που ήταν γνωστός στους καλλιτεχνικούς κύκλους ως Νικόλας, με καταγωγή από το χωριό Άγιος Γεώργιος Πηλίου. Τότε είχε φιλοτεχνήσει ως γνωστόν και τον ανδριάντα του Αριστοτέλη, ο οποίος είναι τοποθετημένος στον αρχαιολογικό χώρο στα Στάγειρα της Χαλκιδικής[1].
Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Σάπκα έγιναν σε ειδική πανηγυρική τελετή το απόγευμα της 14ης Μαΐου 1964, παραμονή της εορτής του Αγίου Αχιλλίου, παρευρέθηκαν όλοι οι μητροπολίτες που είχαν προσκληθεί στον εορτασμό του πολιούχου. Κύριος ομιλητής υπήρξε ο δήμαρχος Δημήτριος Χατζηγιάννης, ο οποίος έπλεξε το εγκώμιο του τιμώμενου Μιχαήλ Σάπκα ενώπιον των επισήμων, των συγγενών της οικογένειας Σάπκα, αντιπροσωπείας του Ε. Ε. Σ. Λαρίσης και πλήθος κόσμου. Μεταξύ άλλων ο δήμαρχος ανέφερε και τα εξής: « Εις τα πρώτα βήματα της κατά το 1881 απελευθερωθείσης Λαρίσης, δύο βασικά έργα αποτελούν δι’ αυτήν σταθμούς ιστορικούς.: α) Η εκπόνησις και η εφαρμογή ευτυχούς δια την εποχήν του σχεδίου της πόλεως, έργου προκατόχων αειμνήστων δημοτικών αρχόντων και β) Η επί της δημαρχίας του Μιχαήλ Σάπκα ίδρυσις του θαυμασίως εξελιχθέντος Οργανισμού Υδρεύσεως και Ηλεκτροφωτισμού Λαρίσης. Τα δύο αυτά επιτεύγματα των πρώτων χρόνων της ελευθέρας Λαρίσης απέσπασαν την πόλιν από μεσαιωνικόν σκοτάδι, πνευματικόν και πολιτικόν, εις το οποίον την είχε βυθίσει δουλεία πέντε αιώνων»[2].
Η σημερινή φωτογραφία έχει ληφθεί κατά την διάρκεια της τελετής των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Μιχαήλ Σάπκα. Η τελετή έλαβε χώρα στην κεντρική πλατεία, μπροστά στο σημείο όπου είχε στηθεί η στήλη με την μαρμάρινη προτομή του τιμώμενου δημάρχου. Από αριστερά διακρίνονται στη σειρά οι ιεράρχες που είχαν προσκληθεί από τον μητροπολίτη Λαρίσης Ιάκωβο Σχίζα (1960-1968) να συμμετάσχουν στην εορταστική Θεία Λειτουργία στον ναό του Αγίου Αχιλλίου και στη Λιτανεία της ιερής εικόνας του. Σε πρώτο πλάνο διακρίνεται ο τότε δήμαρχος Δημήτριος Χατζηγιάννης να απαγγέλει την ομιλία του. Μέσα στο πλήθος και μερικώς καλυπτόμενοι, αναγνωρίζονται ο γιός του Αλέκος Σάπκας, διευθυντής τότε της Χειρουργικής Κλινικής στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα και ο Αθανάσιος (Νάσος) Ρίζος, γαμπρός στην κόρη του Αλκμήνη (Μίνα) Σάπκα. Ο φωτογράφος μας είναι άγνωστος και η λήψη της φωτογραφίας έγινε στις 14 Μαΐου 1964.
[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Μιχαήλ Σάπκας, ο ευπατρίδης πολιτικός (1873-1956), Λάρισα, (2013), έκδοση Δ.Ε.Υ.Α. Λ.,, σελ. 52-60.
[2]. Γ.Α.Κ.-Αρχεία Ν. Λάρισας, Αναμνήσεις Δημητρίου Χατζηγιάννη (1888-1973), επιμέλεια-εισαγωγή-σχόλια Ιουλία Κανδήλα, Λάρισα (2011) σ. 402-404, όπου και υπάρχει το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Δημάρχου Δημητρίου Χατζηγιάννη κατά τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Μιχαήλ Σάπκα.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
