Άνδρες και ιδίως γυναίκες κάποιας ηλικίας σήμερα, που πέρασαν από τα γυμνάσια της Λάρισας, όλοι τον θυμούνται ευχάριστα, ανασύρουν από την μνήμη τους εφηβικά βιώματα και διηγούνται όμορφα γεγονότα τη ανέμελης σχολικής ζωής. Θα θυμηθούμε τον Στέφανο Ζούκη, τον «μπαρμπα-Στέφανο» όπως τον φωνάζαμε, τον άμισθο επιστάτη του Γυμνασίου Θηλέων, με το θρυλικό καροτσάκι του, γεμάτο από αλμυρές και γλυκές λιχουδιές, που τις γευόμασταν στα διαλείμματα των μαθημάτων.
Ο Στέφανος Ζούκης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1892. Γονείς του ήταν ο Ιωάννης Ζούκης από την Κρανιά Ασπροποτάμου και η Σύρμω. Ο πατέρας του Στέφανου κατασκεύαζε μάλλινα υφάσματα, σκουτιά, κάπες, και άλλα συναφή είδη όταν τα καλοκαίρια ανέβαιναν οικογενειακώς στην πατρική τους γη, ενώ ο ίδιος μετά τη βασική εκπαίδευση που πήρε εδώ στη Λάρισα (έφθασε μέχρι την πρώτη τάξη του Σχολαρχείου), ξεκίνησε να εργάζεται σαν βοηθός μαραγκού, αλλά οι συχνές ρινορραγίες τον ανάγκασαν να κάνει τα καλοκαίρια στην Κρανιά τον κυρατζή (αγωγιάτη). Όταν ήταν στη Λάρισα εργαζόταν συνήθως ως περιφερόμενος μικροπωλητής, με στέκι στη Νέα Αγορά. Είχε ένα μικρό τροχοφόρο καροτσάκι και πωλούσε κυρίως κουλούρια, παστέλια, κουραμπιέδες και άλλα φαγώσιμα είδη για περαστικούς.
Όλα αυτά βέβαια μέχρι το 1912. Παραμονές του νικηφόρου πολέμου κλήθηκε στο στράτευμα και κατά περίεργο τρόπο τον κατέταξαν, ορεσίβιος αυτός, στο ναυτικό, όπου με τον βαθμό του αρχικελευστή-πυροβολητή υπηρέτησε αρχικά στο αντιτορπιλικό «Κιλκίς» και αργότερα στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Αισθανόταν υπερήφανος που είχε λάβει μέρος στη ναυμαχία της Λήμνου όπου κατατροπώθηκε ο τουρκικός στόλος[1].Λόγω των διαφόρων πολεμικών γεγονότων της ανώμαλης εκείνης εποχής υπηρέτησε στο στράτευμα για πολλά χρόνια, με μικρά διαλείμματα, μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή του 1922.
Επιστρέφοντας εξακολούθησε να εξασκεί το ίδιο επάγγελμα, του μικροπωλητή και το 1926 νυμφεύθηκε την Σοφία Κλιάφα από την Κρανιά Ασπροποτάμου. Ο γάμος έγινε στα Τρίκαλα. Μαζί της απέκτησαν τέσσερα τέκνα, το 1928 τον Άγγελο, το 1931 τον Νικόλαο, το 1933 την Ελένη και το 1941 τον Ιωάννη.
Το 1940 επιστρατεύθηκε εκ νέου και υπηρέτησε και πάλι στο Ναυτικό, σε αποθήκες που βρισκόταν στην Αιδηψό. Με την υποχώρηση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών, οι τελευταίοι τoν συνέλαβαν και τον υποχρέωσαν να εργασθεί κοντά τους, αλλά το 1943 δραπέτευσε με άλλους τρεις Έλληνες και έπειτα από περιπετειώδη τρόπο έφθασε στη Λάρισα. Εδώ αναζήτησε την οικογένειά του, η οποία εν τω μεταξύ είχε αριθμητικά αυξηθεί[2]. Αλλά το σπίτι τους[3], που είχε καταστραφεί από τις κακουχίες της κατοχής και είχαν αναγκασθεί να ζουν στο υπόγειο, ήταν άδειο. Από διάφορες πληροφορίες έμαθε ότι είχαν μεταφερθεί με κάρα στον Πλατύκαμπο. Όμως όταν έφθασε εκεί και τους αναζήτησε δεν τους βρήκε. Η γειτνίαση της περιοχής με το αεροδρόμιο, τους είχε αναγκάσει να κατευθυνθούν στο Συκούριο, προορισμό πολλών οικογενειών από την Λάρισα την εμπόλεμη εκείνη περίοδο. Εκεί η οικογένεια, χωρίς να έχει καμία γνωριμία, βρήκε μια απόμερη γωνιά για να μείνει. Όμως είχε την τύχη να εντοπίσει την Σοφία με τα τέσσερα μικρά της παιδιά ένας φιλάνθρωπος κάτοικος του Συκουρίου, ο Στέργιος Βλαχοστέργιος. Τους λυπήθηκε και τους περιμάζεψε στο σπίτι του, παρ’ όλο ότι είχε και αυτός πέντε παιδιά. Εκεί στο Συκούριο και με ανάδοχο την κόρη του Βλαχοστέργιου Βασιλική, βαπτίσθηκε ο νεογέννητος γιος του μπαρμπα-Αντώνη και της Σοφίας Ζούκη και του έδωσαν το όνομα του παππού του, Ιωάννης. Τελικά στα τέλη του 1943 ο μπαρμπα-Στέφανος βρήκε την οικογένειά του στο Συκούριο και αντίκρισε για πρώτη φορά τον μικρότερο γιο του, που είχε γεννηθεί το 1941, όταν αυτός απουσίαζε επιστρατευμένος στον πόλεμο. Το γεγονός αυτό τον χαροποίησε τόσο ώστε έστησαν ένα μικρό γλέντι για να γιορτάσουν το αντάμωμα της οικογένειας έπειτα από καιρό.
Την ίδια εποχή (1943) ο μπαρμπα-Στέφανος εντάχθηκε στην Αντίσταση. Όταν κατέβαινε με το ποδήλατο στη Λάρισα για δουλειές και κατά την επιστροφή όταν ανέβαινε στο Συκούριο, μετέφερε τυλιγμένο στις ρόδες του ποδηλάτου του τον παράνομο τύπο ή τα διάφορα έγραφα από τις αντιστασιακές ομάδες του ΕΛΑΣ στη Λάρισα. Στην επιστροφή το φυλάκιο των Γερμανών στο Γεντίκι τον σταματούσε, αλλά περνούσε τον έλεγχο χωρίς να τον υποψιασθούν. Στο Συκούριο παρέδιδε τα έγγραφα και τον παράνομο τύπο σε ειδικό σύνδεσμο, ο οποίος τα προωθούσε στο βουνό.
Αρχές του 1944 και ενώ ακόμα οι Γερμανοί βρισκόταν στην Ελλάδα, επέστρεψαν στο σπίτι τους στη Λάρισα. Όπως ήδη αναφέρθηκε, το ισόγειο είχε καταστραφεί και αναγκαστικά η οικογένεια που αριθμούσε έξη άτομα, κατοικούσε στριμωχτά στο υπόγειο. Όπως είναι γνωστό, την περίοδο της κατοχής η κυκλοφορία μετά από μια ορισμένη ώρα ήταν απαγορευμένη. Ένα βράδυ αργά, όλη η οικογένεια ταράχθηκε όταν δυνατά και επίμονα χτυπήματα στην πόρτα τους ξύπνησαν. Ο φόβος τούς είχε κυριεύσει και αποφάσισαν να στείλουν για να ανοίξει την πόρτα η μικρή τότε (11 ετών), Ελένη. Ήταν μια ομάδα Γερμανών οι οποίοι μετέφεραν αιμόφυρτο έναν στρατιώτη και αναζητούσαν γιατρό εκεί κοντά για να τον περιθάλψει. Η οικογένεια αναθάρρησε και η μικρή Ελένη τους οδήγησε στο σπίτι του παθολόγου ιατρού Ευάγγελου Σωτηροπούλου, ο οποίος κατοικούσε εκεί κοντά, στη γωνία των οδών Καραϊσκάκη και Λεωνίδου. Όταν όλα πήγαν καλά, οι Γερμανοί φάνηκαν γενναιόδωροι στην μικρή Ελένη και την αντάμειψαν με μερικές σοκολάτες[4].
Αλλά για την μεταπολεμική δράση του μπαρμπα-Στέφανου σαν επιστάτη στα Σχολεία θα ασχοληθούμε στο επόμενο σημείωμα.
[1]. Η ναυμαχία της Λήμνου έγινε στις 5 Ιανουαρίου1913 και κερδήθηκε χάρη σε παράτολμο ελιγμό του κυβερνήτη Παύλου Κουντουριώτη, ο οποίος στρατηγικά θεωρήθηκε ως επικίνδυνος ηρωισμός. Τελικά οι επιτυχημένοι χειρισμοί του ανάγκασαν τον τουρκικό στόλο να αποσυρθεί ταπεινωτικά στα Δαρδανέλλια.
[2]. Το τελευταίο παιδί τους, ο Γιάννης, γεννήθηκε στο καταφύγιο που υπήρχε στην αυλή του ναού του Αγίου Αθανασίου, δυτικά από την σημερινή εκκλησία, κατά την ώρα εχθρικού βομβαρδισμού. Την μαίευσή του αναγκάσθηκε να κάνει ο έγκλειστος εκείνη την ώρα στο καταφύγιο φούρναρης Μήτσος Βανακάρας που είχε τότε τον φούρνο του στην σημερινή οδό Κραννώνος. Ο γιός του Γεώργιος Βανακάρας διατηρούσε μεταπολεμικά και ο ίδιος φούρνο μέχρι τον θάνατό του επί της οδού Κουμουνδούρου και μάλιστα ήταν ξακουστός για τις ωραίες λαγάνες που έψηνε στα κάρβουνα την Καθαρά Δευτέρα, κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του.
[3]. Το σπίτι της οικογένειας Ιωάννου Ζούκη από την αρχή της εγκατάστασης της οικογένειας στη Λάρισα τον 19ο αιώνα, βρισκόταν στην οδό Αθηνάς (σήμερα Καραθάνου στον αριθμό 14). Το ισόγειο είχε καταστραφεί από τον σεισμό και από μια ιταλική βόμβα που είχε πλήξει διπλανή κατοικία.
[4]. Οι πληροφορίες που αναφέρονται και οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται οφείλονται στο γιο και διάδοχο του μπαρμπα-Στέφανου, Γιάννη Ζούκη.
