Γεννήθηκε το 1888 στο Μαϊμούλι (Χάλκη). Τα μαθητικά του χρόνια τα πέρασε στη Νίκαια και τη Λάρισα και ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα« εν μέσω στερήσεως χρόνου προς μελέτην και σχολικών βιβλίων. Εργαζόμην την νύκταν αντιγράφων δικόγραφα. Γραφομηχαναί δεν υπήρχον». Το 1906 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών. Σαν φοιτητής δραστηριοποιήθηκε έντονα στο φοιτητικό κίνημα, δημοσιεύοντας κείμενα σε εφημερίδες και περιοδικά τα οποία αναφέρονταν στο αγροτικό ζήτημα, το οποίο το έζησε από κοντά και το μελέτησε επισταμένα. Αγωνιζόταν με αποφασιστικότητα για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και την αποκατάσταση ακτημόνων καλλιεργητών. Στις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910, φοιτητής ών και χωρίς να έχει αποκτήσει ακόμη λόγω ηλικίας το δικαίωμα του «εκλέγεσθαι»[2], κατήλθε ως υποψήφιος με τους Αγροτικούς της Θεσσαλίας και εκλέχθηκε βουλευτής. Στη Βουλή ο Δημ. Χατζηγιάννης συνέχισε με επιμονή τους αγώνες του για το αγροτικό ζήτημα.
Το 1911 αποφοίτησε με άριστα από την Νομική, αλλά οι μεσολαβήσαντες απελευθερωτικοί πόλεμοι του 1912-13 καθυστέρησαν την έκδοση της άδειας δικηγορίας, η οποία κοινοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1914. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους διορίσθηκε δικηγόρος Αθηνών και μετά από δύο μήνες (Δεκέμβριος 1914) μετατέθηκε στο Πρωτοδικείο Λαρίσης, όπου παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του.
Συνέχισε την πολιτική του διαδρομή και εκλέχθηκε εκ νέου βουλευτής στις εκλογές του 1912 και του 1915, συνεργαζόμενος με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Όμως από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 οραματίσθηκε να δημιουργήσει αγροτικό κόμμα. Το 1925, σε συνεργασία με άλλους Θεσσαλούς ομοϊδεάτες, ίδρυσε το Πανελλήνιο Αγροτικό Ριζοσπαστικό Κόμμα. Η Εκτελεστική Επιτροπή του αποτελέστηκε από τους Αλέξανδρο Μέρο, Ιωάννη Οικονομίδη, Σακελλαρίου Γεώργιο, Τσολάκη Αθανάσιο και Χατζηγιάννη Δημήτριο, είχε προσωρινή έδρα τα Τρίκαλα και η εμβέλειά του ήταν αρχικά θεσσαλική. Από χρόνο σε χρόνο όμως κατακτούσε έδαφος και άρχισε να δημιουργεί πυρήνες σ’ ολόκληρη τη χώρα, με προσχωρήσεις πολιτικών προσωπικοτήτων, όπως ο Κων. Ρέντης από την Κορινθία, ο Πέτρος Γαρουφαλλιάς από την περιοχή Άρτας-Πρέβεζας, ο Τσικλητήρας από την Μεσσηνία, ο Ιωάννης Πασαλίδης από τη Θεσσαλονίκη, ο Κώστας Γαβριηλίδης από το Κιλκίς και πολλοί άλλοι.
Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1926 το Αγροτικό κόμμα πήρε 28.312 ψήφους, ποσοστό 2, 95% και εξέλεξε τέσσερες βουλευτές, εκ των οποίων Θεσσαλός ήταν μόνον ο Αλέξανδρος Μέρος[3]. Στις επόμενες εκλογές του Αυγούστου του 1928 το Αγροτικό Κόμμα ψηφίσθηκε από 17.042 άτομα, ποσοστό 1,68%, δεν εξέλεξε κανέναν βουλευτή και έτσι δεν κατόρθωσε να αντιπροσωπευτεί στη Βουλή . Στον νομό Λαρίσης, στον οποίο συμπεριλαμβανόταν και η Μαγνησία, υποψήφιοι ήταν Δημ. Χατζηγιάννης και Αλέξανδρος Μέρος. Η αποτυχία αυτή μπορεί να πίκρανε τον Χατζηγιάννη, αλλά δεν τον απογοήτευσε. Με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα δούλεψε για την καλύτερη οργάνωση του κόμματος και κατόρθωσε να κινητοποιήσει μεγάλες μάζες αγροτών. Στη Λάρισα, εκτός από τον Δημ. Χατζηγιάννη, επιτελείς του κόμματος ήταν ο δικηγόρος Νίκος Ματούσης, ο Θανάσης Ζουναλής, ο Αντώνης Σκυλάκος, ο Γιώργος Ρούσος, και άλλοι.
Από την ίδρυση του Αγροτικού κόμματος ο Δημ. Χατζηγιάννης εκλεγόταν συνεχώς ηγέτης του κόμματος. Αρχικά από τις συνελεύσεις του θεσσαλικού χώρου και αργότερα από πανελλήνια αγροτικά συνέδρια. Τον Μάϊο του 1929, στο Α΄ Πανελλήνιο Ενωτικό Αγροτικό Συνέδριο που έγινε στη Θεσσαλονίκη, οι σύνεδροι απ’ όλη την Ελλάδα, εκτός από την διαμόρφωση του νέου καταστατικού του κόμματος, ψήφισαν ως Γενικό Γραμματέα, δηλαδή αρχηγό, τον Δημήτριο Χατζηγιάννη.
Και ενώ το Αγροτικό κόμμα διένυε περίοδο ακμής και πανελλήνιας αναγνώρισης, αιφνιδίως διασπάσθηκε σε δύο αντίπαλες παρατάξεις. Ο λόγος της διαφωνίας ήταν ότι μερικά μέλη ζήτησαν την προσχώρηση του Ιωάννη Σοφιανόπουλου[4] στο κόμμα. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 1931 αποφασίσθηκε να πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη νέο έκτακτο συνέδριο, γιατί φαινόταν ότι η διάσπαση του κόμματος θα ήταν οριστική. Οι αντιπροσωπείες που είχαν φθάσει απ’ όλη την Ελλάδα ήταν πολυπληθείς και η αίθουσα του κινηματογράφου της οδού Τσιμισκή όπου γινόταν το συνέδριο είχε κατακλυστεί από κόσμο.
Τελικά το συνέδριο αυτό ήταν εκείνο το οποίο έκρινε την τύχη του Χατζηγιάννη ως ηγέτη του. Φάνηκε ότι πολλά από τα ανώτερα στελέχη υπονόμευαν την θέση του και προσανατολίζονταν προς τον Ιωάννη Σοφιανόπουλο ως ηγέτη, ο οποίος θα μπορούσε να σταθεί σαν πολιτική προσωπικότητα υψηλού επιπέδου. Οι δηλώσεις και τα άρθρα του πάνω σε πολιτικά, οικονομικά και κυρίως αγροτικά προβλήματα είχε εντυπωσιάσει πολλά από τα στελέχη αυτά. Το γεγονός αυτό το θεώρησαν σαν μια ευκαιρία να θέσουν έμμεσα θέμα αλλαγής της ηγεσίας. Πρότειναν να καλέσουν τον Σοφιανόπουλο να ενταχθεί στο κόμμα τους. Δεν δυσκολεύτηκαν να τον πείσουν, γιατί γι’ αυτόν ήταν μια ευκαιρία να ικανοποιήσει την φιλοδοξία του. Η πρόταση αυτή ήταν για τον Χατζηγιάννη ένα αιφνίδιο πλήγμα που έπληττε την προσωπικότητά του, αφού δεν είχε υποψιασθεί τίποτα γι’ αυτές τις κινήσεις μελών του κόμματος. Ο δημιουργός και στυλοβάτης του Αγροτικού Κόμματος, ο άνθρωπος που ξεκίνησε μόνος του σχεδόν τον αγώνα για την εδραίωσή του, και χάρη στην δραστηριότητα και την αγωνιστικότητά του κατάφερε να ενεργοποιήσει μεγάλες μάζες του αγροτικού κόσμου και να το φέρει στη Βουλή, έβλεπε τώρα ότι υπήρχαν άνθρωποι που είχαν την πρόθεση να τον ανατρέψουν.
Όταν άκουσε την πρόταση για την είσοδο του Σοφιανόπουλου στους επιτελείς του κόμματος, την δέχθηκε αλλά με πολύ περίσκεψη. Καταλάβαινε ότι από την ώρα εκείνη άρχιζε ο διχασμός, που θα οδηγούσε μοιραία στην διάλυση ενός οράματος. Διαισθανόταν ότι ο Σοφιανόπουλος θα επιβαλλόταν με την παρουσία του και την υποστήριξη πολλών ανώτερων στελεχών και αργά ή γρήγορα θα έχανε τη Γενική Γραμματεία. Τον Ιούνιο του 1932 συνεδρίασε στη Θεσσαλονίκη το Γενικό Συμβούλιο του Κόμματος, από την οποία προέκυψε προσωρινά μια τυπική ενοποίηση των διισταμένων μερών λόγω των επικείμενων βουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου του 1932. Στις εκλογές αυτές το Αγροτικό κόμμα συγκέντρωσε 71.655 ψήφους, ποσοστό 6,32% και εκλέχθηκαν 11 βουλευτές. Στο νομό Λαρίσης βουλευτές του Αγροτικού συνδυασμού ανεδείχθησαν δύο, ο Δημ. Χατζηγιάννης και ο Αλκιβιάδης Ριζιώτης από τα Φάρσαλα[5] Μετά τις εκλογές επήλθε η οριστική διάσπαση του Αγροτικού Κόμματος. Ο Δημήτριος Χατζηγιάννης αποχώρησε το 1933 και συνεργάσθηκε με το Λαϊκό κόμμα[6]. Μ’ αυτόν τον τρόπο έληξε άδοξα η σύντομη θητεία του Δημ. Χατζηγιάννη στην αρχηγία του Αγροτικού συνδυασμού.
Μετά την αποχώρηση του Χατζηγιάννη, από τα εναπομείναντα στελέχη του κόμματος μερικά υπήρξαν άξια της αποστολής τους, άλλα όχι, γι’ αυτό και το Αγροτικό κόμμα οδηγήθηκε σε κατακερματισμό και τελικά σε διάλυση.
------------------------------------------------------------------------------------------------
[1]. Προσωπικές καταγραφές του βίου του μπορεί κανείς να βρει στο πολυσέλιδο βιβλίο που εκδόθηκε το 2011 από την ΤΕΔΚ νομού Λάρισας με τίτλο: «Αναμνήσεις Δημητρίου Χατζηγιάννη (1888-1973)», με φροντισμένη επιμέλεια, εισαγωγή και σχολιασμό από την Ιουλία Κανδήλα.
[2]. Γράφει ο Δημ. Χατζηγιάννης στις «Αναμνήσεις» του: «Μετείχα και εγώ, καίτοι η συνταγματική ηλικία του εκλεγομένου βουλευτού ήτο τότε 30 ετών και λόγω της Αναθεωρητικής Βουλής σιωπηρώς εγένετο δεκτή η των 25 ετών. Ήμην μακράν και των 25 ετών».
[3]. Ο Αλέξανδρος Μέρος ήταν δημοσιογράφος. Το 1916 ίδρυσε την εφημερίδα του Βόλου «Ταχυδρόμος», την οποία διηύθυνε επί σειρά ετών.
[4]. Σοφιανόπουλος, Ιωάννης (1887 - 1951). Υπήρξε σπουδαίος νομικός νομικός και πολιτικός και σημαίνουσα προσωπικότητα της ελληνικής Κεντροαριστεράς. Επανειλημμένα εκλέχθηκε βουλευτής και διετέλεσε υπουργός ΄Ηταν γόνος ιστορικής οικογένειας, διακεκριμένο μέλος της οποίας υπήρξε ο γιατρός, λόγιος και φιλικός Παναγιώτης Σοφιανόπουλος (1786-1856).
[5]. Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης, βουλευτής και γερουσιαστής και Θεσσαλοί βουλευταί και γερουσιασταί (1881-1946), Λάρισα (2006) σελ.136-137.
[6]. Αναμνήσεις Δημητρίου Χατζηγιάννη (1888-1973)», επιμέλεια, εισαγωγή και σχολιασμός Ιουλία Κανδήλα, σελ. 325.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
