Άλλη μία πτυχή αυτής της ιστορίας, ήρθε στη δημοσιότητα την περασμένη Δευτέρα, στο περιθώριο της ιστορικής περιήγησης που πραγματοποίησε η Ομάδα Μελέτης Ιστορίας Κοινωνικών Αγώνων στην περιοχή.
Αποκαλύφθηκε συγκεκριμένα ότι εκεί υπογράφηκε, στις 21 Απριλίου του 1941, η συνθηκολόγηση του ελληνικού στρατού με τις γερμανικές δυνάμεις που κατέβαιναν προς την πρωτεύουσα.
Το κτίριο του Αβραάμ Μουσών είχε τότε επιταχθεί και «φιλοξενούσε» τον Ανώτατο Διοικητή της 12ης Στρατιάς, στρατάρχη φον Λιστ (Wilhelm Siegmund Walther List). Εκεί προσήλθαν να υπογράψουν την συνθηκολόγηση οι γνωστοί δωσίλογοι αξιωματικοί υποστράτηγος Τσολάκογλου, που λίγο αργότερα ορίστηκε πρωθυπουργός της χώρας από τις δυνάμεις κατοχής, και ο υπασπιστής του Αθανάσιος Χρυσοχόου.
Στη φωτογραφία που δημοσιεύει σήμερα η «Ε» και η οποία προέρχεται από τα αρχεία της Βέρμαχτ, οι δυο τους κάθονται στο πολυτελέστατο αυτοκίνητο μαζί με τον Διοικητή της επίλεκτης Μονάδας των SS, Σεπ Ντίτριχ, έξω ακριβώς από το κτίριο Μουσών – στην πλευρά της οδού Φαρμακίδου, ενώ στρατιώτες και αξιωματικοί των SS περιμένουν στο πεζοδρόμιο και εντός του κτιρίου.
ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗΣ
Η υπογραφή της συγκεκριμένης συνθηκολόγησης έχει εν τω μεταξύ ενδιαφέρον παρασκήνιο, όπως σημειώνει το μέλος της Ομάδας Μελέτης Ιστορίας Κοινωνικών Αγώνων, Δημήτρης Μπάρμπας.
Ειδικότερα, «μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου ανακωχής, στη Βόρεια Ελλάδα, το βράδυ της 20ής Απριλίου 1941, ο Διοικητής της επίλεκτης Μονάδας των SS, Σεπ Ντίτριχ, ξεκίνησε για τη Λάρισα, συνοδευόμενος από τον Διευθυντή του III Γραφείου του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ), συνταγματάρχη Ανδρέα Μπαλοδήμο, με σκοπό να λάβει την έγκριση του πρωτοκόλλου από τον Ανώτατο Διοικητή της 12ης Στρατιάς, στρατάρχη φον Λιστ.
Ο Μπαλοδήμος είχε λάβει διαταγή να υπογράψει τα αναγκαία έγγραφα. Ο Ντίτριχ έφτασε το πρωί της 21ης Απριλίου στη Λάρισα, όπου και έγινε δεκτός από το φον Λιστ. Ο Ντίτριχ του επέδωσε το πρωτόκολλο, όμως εκείνος ήταν της γνώμης ότι αυτό έπρεπε να επαναδιατυπωθεί. Διέταξε ταυτόχρονα Μονάδες της Σωματοφυλακής SS Αδόλφος Χίτλερ να προελάσουν προς Βορράν, μέχρι τα σύνορα της Αλβανίας, για να τα αποκλείσουν. Κατόπιν, έγινε η επαναδιατύπωση των όρων.
Τα γεγονότα τον επαλήθευσαν όταν την 21η Απριλίου 1941 η ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Τσολάκογλου υπέγραψε τη συνθηκολόγηση ενώπιον του Λιστ και του Γιόζεφ «Ζεπ» Ντίτριχ, στη Λάρισα. Τόσο ο Λιστ όμως όσο και ο Ντίτριχ υπολόγιζαν χωρίς τον Χίτλερ. Ο λόγος ήταν πως ο Μπενίτο Μουσολίνι, έχοντας αποτύχει να κάνει από το 1941 αυτό που κατάφεραν οι Γερμανοί μέσα σε μερικές ημέρες, εξοργίστηκε όταν έμαθε πως ο ελληνικός στρατός είχε συνθηκολογήσει αποκλειστικά στους Γερμανούς και απαίτησε την παράδοση των Ελλήνων και στις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις.
Ο Χίτλερ, ο οποίος χρειαζόταν τη σύμπραξη των Ιταλών για την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, αναγκάστηκε να ταπεινώσει τους ευνοούμενος του Λιστ και τον Ντίτριχ και να ενδώσει στις απαιτήσεις του Ντούτσε. Έτσι η συνθηκολόγηση υπογράφηκε εκ νέου και τελεσίδικα ενώπιον του Ιταλού στρατηγού Φερράρο, παρουσία του Στρατηγού Άλφρεντ Γιοντλ», στις 23 Απριλίου, στη Θεσσαλονίκη».
ΠΟΙΟΙ ΦΙΛΟΞΕΝΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΜΟΥΣΩΝ
Σύμφωνα με τον κ. Μπάρμπα, κατά τη διάρκεια της κατοχής, στο κτίριο Μουσών «φιλοξενήθηκαν» καταρχήν η διοίκηση του 12ου Σώματος Στρατού και στη συνέχεια διάφορες υπηρεσίες των κατοχικών δυνάμεων, ενώ στις αίθουσές του φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν πλήθος πατριωτών και αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
Με την απελευθέρωση εγκαταστάθηκε στο ίδιο κτίριο η «Εθνική Αλληλεγγύη», οργάνωση του ΕΑΜ και κατά την περίοδο της τρομοκρατίας και του εμφυλίου η επονομαζόμενη ΕΒΕΝ («Εθνική Βασιλική Ελληνική Νεολαία»), η οποία σε συνεργασία με παρακρατικές ομάδες προχώρησε σε συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και … εξαφανίσεις πολλών κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, μεταξύ των οποίων και Λαρισαίων Εβραίων.
Ο Δημήτρης Μπάρμπας αναφέρει συγκεκριμένα το παράδειγμα του Λέων Βεληχά, ο οποίος εξαφανίστηκε και βρέθηκε μετά από μέρες, ξυλοδαρμένος και δεμένος σε ένα τσουβάλι στην περιοχή της Νέας Λεύκης.
ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Οι παραπάνω πληροφορίες και υλικό, καθώς και πολύ περισσότερα αρχεία και έγγραφα από εκείνη την περίοδο, που σε γενικές γραμμές παραμένει μέχρι σήμερα μη καταγεγραμμένη και άγνωστη στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, είναι αποτέλεσμα της επίπονης και μεθοδικής δουλειάς της Ομάδας Μελέτης Ιστορίας Κοινωνικών Αγώνων και του Δημήτρη Μπάρμπα, προσωπικά.
Οι τοπικοί φορείς οφείλουν να συνδράμουν το έργο της ομάδας και να μεριμνήσουν καταρχήν για τη μόνιμη στέγασή της, προκειμένου να συγκεντρωθούν, να προφυλαχθούν και να αξιοποιηθούν τα ήδη πολύ σημαντικά της αρχεία, αλλά και για να μπορέσει να συνεχίσει την έρευνα και τη μελέτη της σύγχρονης ιστορίας του τόπου.
Μενέλαος Κατσαμπέλας
