Η διεύθυνση της εφημερίδας είχε την έμπνευση της σημερινής εκδήλωσης με θέμα «ΛΑΡΙΣΑΙΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ» και με την ευκαιρία αυτή σας προτείνω να μεταφερθούμε για λίγο νοερά στον Οκτώβριο του 1922, όταν πρωτοκυκλοφόρησε η «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», να παρακολουθήσουμε τα πρώτα της βήματα και να περιγράψουμε τη Λάρισα της εποχής εκείνης.
Όπως αναφέρει ο Κώστας Περραιβός[1], δημοσιογράφος της εφημερίδας και δύο φορές βουλευτής με την Ένωση Κέντρου, ήταν πρωί της 17ης Οκτωβρίου 1922, όταν οι πλανόδιοι εφημεριδοπώλες διαλαλούσαν στους δρόμους της Λάρισας το πρώτο φύλλο της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Την περίοδο εκείνη κυκλοφορούσε στην πόλη και μια άλλη ιστορική εφημερίδα, η «ΜΙΚΡΑ» του Θρασύβουλου Μακρή, η οποία είχε μεγαλώσει το σχήμα της, προσπαθούσε να κυκλοφορεί καθημερινά χωρίς ιδιαίτερη συνέπεια και η διανομή γινόταν συνήθως με την εγγραφή συνδρομητών. Η «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» πρωτοτύπησε ή μάλλον ακολούθησε τα αθηναϊκά πρότυπα. Υιοθέτησε το μεγάλο σχήμα που διατηρεί μέχρι σήμερα, κυκλοφορούσε καθημερινά, την διακινούσαν ως επί το πλείστον εφημεριδοπώλες και είχε πληρέστερη ειδησεογραφία τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και πανελλαδικά.
Εκδότης ήταν ο Γεώργιος Δημητρακόπουλος. Γεννήθηκε το 1871 στη Λυκόσουρα της Μεγαλοπόλεως του νομού Αρκαδίας. Σε ηλικία 9 ετών έφθασε μόνος του στην Αθήνα και εργάσθηκε ως εφημεριδοπώλης. Πέρασε από τον Βόλο και τον Αλμυρό όπου διηύθυνε με επιτυχία βιβλιοχαρτοπωλείο και πρακτορείο εφημερίδων και το 1914 βρέθηκε στη Λάρισα και ανέλαβε την επιχείρηση των αδελφών Παπακωνσταντίνου, που μετακόμιζαν στη Θεσσαλονίκη. Διατηρούσαν και αυτοί πρακτορείο εφημερίδων και βιβλιοχαρτοπωλείο. Ολιγογράμματος, αλλά πανέξυπνος επιχειρηματίας ο Δημητρακόπουλος, εξ «απαλών ονύχων» διαποτισμένος με την τυπογραφική μελάνη, αποτόλμησε την έκδοση καθημερινής εφημερίδας στη Λάρισα. Η ιδέα του υλοποιήθηκε σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο. Είχαν περάσει σχεδόν δύο μήνες από την καταστροφή της Σμύρνης που σφράγισε τον τάφο των ονείρων του ελληνισμού και το τόλμημα του εκδότη ήταν ριψοκίνδυνο. Πρόθεσή του όμως ήταν να βοηθήσει τον λαό να ανακτήσει την ψυχραιμία του και να τον ενημερώσει αντικειμενικά.
Ξεκίνησε δισέλιδη, αλλά μέσα σε δύο μήνες, 15 Δεκεμβρίου 1922, ημέρα εορτής του Αγίου Ελευθερίου, έγινε τετρασέλιδη. Το όνομα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» στην εφημερίδα το είχε δώσει ο έμπορος Ναούμ Ωρολογόπουλος, ερασιτέχνης δημοσιογράφος και ανταποκριτής αθηναϊκής εφημερίδας. Τα φύλλα που τύπωνε δεν ξεπερνούσαν τα πεντακόσια. Ο μικρός πληθυσμός της Λάρισας, (μόλις ξεπερνούσε τις 20.000) και ο μεγάλος αναλφαβητισμός (έφθανε στο 80%), ανέβαζαν την μέση ημερήσια κυκλοφορία της στα τριακόσια περίπου φύλλα, με στιγμιαίες εξάρσεις. Η τιμή του ήταν 50 λεπτά, ποσό όχι αμελητέο για την εποχή εκείνη. Αναγνώστες ήταν κυρίως επιστήμονες, δημόσιοι υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί και λίγοι επαγγελματίες. Καταλαβαίνει κανείς ότι κέρδος από την έκδοση της εφημερίδας ο εκδότης δεν είχε. Η ζημιά ήταν μόνιμη, αλλά καλυπτόταν από τις άλλες κερδοφόρες επιχειρήσεις που είχε ο Δημητρακόπουλος και διατηρούσε την εφημερίδα για λόγους επαγγελματικής προβολής και κοινωνικής καταξίωσης.
Το έμψυχο δυναμικό της ήταν ολιγομελές αλλά δημιουργικό. Διευθυντής ήταν ο νεαρός Αντώνιος Σιτράς, φοιτητής τότε της Νομικής και αρχισυντάκτης ο χαλκέντερος όπως αποδείχθηκε Ευάγγελος Τσιρόπουλος, πατέρας του γνωστού σήμερα διανοούμενου Κώστα Τσιρόπουλου. Από την πρώτη στιγμή η εφημερίδα κέρδισε την εμπιστοσύνη των αναγνωστών της, γιατί προσπαθούσε με κάθε τρόπο να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των δημοτών και της Λάρισας και να τηρεί σαφή αντικειμενικότητα στην αναγραφή των ειδήσεων και εμφανή ουδετερότητα απέναντι των διαφόρων πολιτικών σχηματισμών.
Η Λάρισα την περίοδο αυτή (1922) βρισκόταν ακόμη στην προσπάθεια να αποτινάξει το ανατολίτικο χρώμα της. Οι δρόμοι ήταν στενοί και χωρίς άσφαλτο, τα αυτοκίνητα ελάχιστα και οι ιππήλατες άμαξες ήταν κτήμα ολίγων. Το πόσιμο νερό το μετέφεραν στα σπίτια οι σακατζήδες και οι βαρελάδες από τον Σαλαμβριά, όπως ονόμαζαν τον Πηνειό οι ντόπιοι, η ζωή ήταν σκληρή και οι ανέσεις μηδαμινές. Παρ΄ όλα αυτά όμως η διασκέδαση δεν έλειπε από την πόλη. Η Κεντρική Πλατεία Θέμιδος, η Πλατεία των Ανακτόρων και το καλοκαίρι ο λόφος της Ακροπόλεως και το Αλκαζάρ, έσφυζαν από ζωή. Υπήρχαν πολλά καφενεία, μερικά από τα οποία μετατρέπονταν σε θεατρικές σκηνές, αίθουσες κινηματογράφου και χοροεσπερίδων. Υπήρχαν στιγμές που δύο ακόμα και τρεις αθηναϊκοί θίασοι έδιναν συγχρόνως παραστάσεις. Στην πόλη είχαν απομείνει πολλοί Τούρκοι που κυκλοφορούσαν με τα κόκκινα φέσια, περνούσαν τεμπέλικα τις ώρες τους με τους ναργιλέδες στα τούρκικα καφενεία της πλατείας Ανακτόρων, ενώ από το ύψος του μιναρέ του Γενί τζαμί ο μουεζίνης τους καλούσε τρεις φορές την ημέρα για να προσευχηθούν. Αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες αρχοντικές κατοικίες αστών και μεγάλα κονάκια μπέηδων, τα περισσότερα σπίτια ήταν ισόγεια, πλινθόκτιστα, με μεγάλες αυλές, γεμάτες λουλούδια, μπαξέδες και οικόσιτα ζώα.
Η έκταση της πόλεως την ίδια περίοδο ήταν πολύ περιορισμένη. Νότια ήταν ο Παράσχου μαχαλάς, δηλ. η συνοικία του Αγίου Νικολάου, η οποία έφθανε μέχρι πίσω από το σχολικό γυμναστήριο, τον Πύργο του ίλαρχου Βερύκιου και την Πυριτιδαποθήκη. Οι δύο σιδηροδρομικοί σταθμοί, ο Διεθνής και ο Θεσσαλικός ήταν αρκετά μακριά από την πόλη, όπως επίσης και το υποστατικό του κτήματος Αβέρωφ. Δυτικά έφθανε μέχρι τη συνοικία Αρναούτ μαχαλά, δηλ. τη συνοικία του Αγ. Αθανασίου και τον Πέρα μαχαλά, ενώ οι μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις βρισκόταν ξεκομμένες και σε απόσταση από το κέντρο της Λάρισας. Βόρεια τα Ταμπάκικα ήταν αραιοκατοικημένα και περιορίζονταν ως επί το πλείστον κατά μήκος της σημερινής οδού Γεωργιάδου, ενώ ανατολικά η πόλη έφθανε μέχρι τα Σουφλάρια, δηλ. την εκκλησία των 40 Μαρτύρων.
Πολιτικά από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, όπου ως γνωστόν το κόμμα των Φιλελευθέρων κατατροπώθηκε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν είχε καν εκλεγεί βουλευτής, η Λάρισα και η περιοχή της εκπροσωπείτο στη Βουλή από τους βουλευτές Δημήτριο Καζάκη, Αλέξανδρο Κυρώζη, Θεόδωρο Λιμπρίτη, Κωνσταντίνο Οικονομίδη, Μιχαήλ Σάπκα, Αγαμέμνονα Σλήμαν και Νικόλαο Φίλιο, πολιτικούς που άφησαν το στίγμα τους στη Λάρισα.
Ο νομός της Λάρισας ήταν από τους μεγαλύτερους της χώρας σε πληθυσμό, ιδιαίτερα προπολεμικά, όταν συμπεριλάμβανε και τον σημερινό νομό Μαγνησίας. Μεταπολεμικά οι νομοί της Θεσσαλίας έγιναν τέσσερες και έκτοτε ο νομός της Λάρισας εκλέγει οκτώ εκπροσώπους στη Βουλή. Από την πλειάδα των βουλευτών της όλα αυτά τα χρόνια, η πολιτεία επέλεξε κάποιοι απ’ αυτούς να αναλάβουν πιο υπεύθυνα αξιώματα, από τη θέση του υπουργού και του προέδρου της Βουλής. Η «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» ανέτρεξε στην πολιτική ιστορία της περιοχής κατά τα χρόνια της λειτουργίας της, τους εντόπισε και τους παρουσιάζει στην έκθεση πολιτικής φωτογραφίας που εγκαινιάζεται, με σκοπό να τους προβάλλει στο ευρύ κοινό.
Οι αντιπρόσωποι που ο λαός της περιοχής της Λάρισας επέλεγε να τον εκπροσωπήσουν στο Ελληνικό Κοινοβούλιο είχαν ανέκαθεν την αμέριστη συμπαράσταση της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού. Οι στήλες της εφημερίδας ήταν και είναι πάντα ανοικτές στους αναγνώστες, στους φορείς της πόλεως και στους τοπικούς άρχοντες για να προβάλλουν τα αιτήματά τους. Και καθώς η αρθρογραφία της υποστηρίζει ένθερμα τις δίκαιες διεκδικήσεις τους, οι βουλευτές και κατά μείζονα λόγο οι υπουργοί, μεταφέρουν τη φωνή τους στην έδρα λήψεως των αποφάσεων, τη Βουλή, και προσπαθούν να ανταποκριθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην επίλυση των προβλημάτων για το καλό της περιοχής μας. Από την άποψη αυτή η συμβολή της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» όλα αυτά τα χρόνια στην εξέλιξη της Λάρισας σε πολλούς τομείς, είναι ανεκτίμητη.
Με τις αρχές αυτές που έθεσε ο ιδρυτής της πορεύτηκε η εφημερίδα από την πρώτη ημέρα της έκδοσής της το 1922. Συνεχίσθηκε από το 1936 μέχρι το 1945 από τον πρωτότοκο γιό του Βασίλειο Δημητρακόπουλο, από το 1945 και για εξήντα περίπου χρόνια, μέχρι το 2004, από τον άλλο γιο του τον Παναγιώτη (Τάκη) Δημητρακόπουλο, το 2004 από την σύζυγο του Τάκη Δανάη και επί θύραις βρίσκεται η νέα γενιά με τη εγγονή Δανάη Δημητρακοπούλου. Οι αρχές αυτές συνεχίζονται αδιάλειπτα μέχρι και σήμερα.
Όπως θα διαπιστώσατε, εκτίθενται στην έκθεση και αντίγραφα παλαιών φύλλων της ‘ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», τα πρωτοσέλιδα των οποίων απηχούν σημαντικά γεγονότα της τοπικής και παγκόσμιας επικαιρότητας. Η αντικειμενικότητα, η διατήρηση ίσων αποστάσεων με όλες τις πολιτικές παρατάξεις, η εγκυρότητα και η πληρότητα του περιεχομένου της σε όλους τους τομείς, είχαν σαν αποτέλεσμα η εφημερίδα να κερδίσει την αγάπη των αναγνωστών της, να θεωρείται η εφημερίδα όλων των Λαρισαίων, να έχει την μεγαλύτερη κυκλοφορία από όλες τις επαρχιακές εφημερίδες και από πολλές αθηναϊκές, και να διαβάζεται καθημερινά από 100.000 περίπου αναγνώστες.
Για τα γενέθλιά της ας ευχηθούμε μακροημέρευση και να μείνει πιστή στις αρχές της.
[1]. Κώστας Περραιβός (1907-1983).Ξεκίνησε από το 1924 να δημοσιεύει ερασιτεχνικά πρωτόλεια κείμενα στην «Ελευθερία, στην οποία επανήλθε ως διευθυντής μετά τον εμφύλιο. Πολιτικά ανήκε στο Κόμμα Φιλελευθέρων και εξελέγη δύο φορές βουλευτής με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές του 1963 και του1964. Κατά την επταετία φυλακίστηκε μαζί με άλλους βουλευτές της Λάρισας.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
