Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας αυτής κυκλοφόρησε «την 26ηνΜαρτίου 1896, ημέραν της ενάρξεως εν Αθήναις των αναβιωσάντων Ολυμπιακών Αγώνων». Το μέγεθός της ήταν πολύ μικρό, 11 x14 εκ., όσο ένα επιστολόχαρτο, γιατί η πλάκα του χειροκίνητου πιεστηρίου που διέθετε ο βιβλιοχαρτοπώλης εξάδελφός του Μιλτιάδης Μακρής, είχε αυτές τις μικρές διαστάσεις, εξ ού και η ονομασία της: «Μικρά εφημερίς, η μικροτέρα της υφηλίου» . Ήταν εβδομαδιαία, κυκλοφορούσε κάθε Κυριακή με τέσσερες σελίδες και σε εξαιρετικές περιπτώσεις γινόταν εξασέλιδη ή οκτασέλιδη. Μάλιστα θεωρείται ότι είναι η πρώτη εφημερίδα της Λάρισας η οποία χρησιμοποίησε έγχρωμα στοιχεία. Το χριστουγεννιάτικο φύλλο του 1912, είχε τις εορταστικές ευχές σε κόκκινο και πράσινο χρώμα.
Το μικρό της σχήμα, η απουσία ορθογραφικών και τυπογραφικών λαθών, η ωραία γλώσσα και η προσεκτική σύνταξη, την έκαναν γνωστή και έξω από τα ελληνικά σύνορα. Αθηναϊκές και ξένες εφημερίδες ασχολήθηκαν με το φαινόμενο «Μικρά» και της αφιέρωσαν πολλά κολακευτικά σχόλια[1].
Η πρώτη εκδοτική περίοδος ήταν σύντομη, μόλις ένα έτος, από τον Μάρτιο του 1896 μέχρι τον Απρίλιο του 1897, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν προσωρινά τη Θεσσαλία. Επανέλαβε την έκδοσή της τον Σεπτέμβριο του 1898 στο ίδιο μέγεθος και με τα ίδια τυπογραφικά στοιχεία. Το 1906 μεγάλωσε το σχήμα της και κυκλοφορούσε τρεις φορές την εβδομάδα, επειδή αγόρασε το πιεστήριο της εφημερίδας «Κήρυξ»[2] που ήταν πιο σύγχρονο. Συγχρόνως εμπλουτίσθηκε και με νέο έμψυχο δυναμικό, κυρίως αρθρογράφους και λογοτέχνες. Αυτή την περίοδο άρχισαν να δημοσιεύουν κείμενα και ποιήματα ο διάσημος αργότερα Σωτήριος Σκίπης (1881-1952), η ποιήτρια Μαρία Πίπιζα (1875-1954), η Ελένη Τέτση, η οποία αρθρογραφούσε με το ψευδώνυμο Rebelle, η Αμαλία Παπασταύρου και ο αδελφός της Μιχαήλ Χρυσοχόου και πολλοί άλλοι.
Τον Σεπτέμβριο του 1917 η «Μικρά» έκανε ένα μεγάλο εκδοτικό άλμα. Μεγάλωσε ακόμα περισσότερο το σχήμα της, έγινε καθημερινή και πλούτισε επί πλέον το περιεχόμενό της. Προσωπικοί λόγοι όμως ανάγκασαν τον διευθυντή της Θρασύβουλο Μακρή να αναστείλει στις 16 Οκτωβρίου 1922 την έκδοσή της για δύο μήνες. Έκτοτε συνέχισε την κυκλοφορία της μέχρι το 1926, οπότε αναγκάσθηκε να διακόψει οριστικά την έκδοσή της έπειτα από έντονη διαμάχη με το μοναδικό τότε πρακτορείο εφημερίδων της Λάρισας, ο διευθυντής του οποίου είχε εκδώσει δική του εφημερίδα.
Η διάρκεια ζωής της «Μικράς» ήταν 30 έτη, όμως είχε κατά διαστήματα διακοπές μεγαλύτερες ή και μικρότερες και η έκδοσή της πέρασε από περιόδους δόξης και ταπεινώσεων. Η αταλάντευτη πολιτική της προσήλωση στις φιλελεύθερες αρχές και η βαθειά πίστη της στις ικανότητες του Ελευθερίου Βενιζέλου, είχαν σαν αποτέλεσμα στις εκλογές της 1ης (14ης) Νοεμβρίου 1920,στις οποίες πρώτευσε το Λαϊκό κόμμα, ο δε Ελευθέριος Βενιζέλος δεν κατόρθωσε να εκλεγεί ούτε βουλευτής, τα γραφεία της εφημερίδας να δεχθούν σφοδρή επίθεση από ανθρώπους της αντιβενιζελικής παράταξης με επικεφαλής τον βουλευτή Αγιάς Αγαμέμνονα Σλήμαν και να καταστραφούν τα τυπογραφεία της.
Ο εκδότης και διευθυντής της «Μικράς» Θρασύβουλος Μακρής υπήρξε μια πολύπλευρη και χαρισματική προσωπικότητα, η οποία κυριάρχησε στα δημοσιογραφικά, καλλιτεχνικά και κοινωνικά γεγονότα του πρώτου μισού του 20ου αιώνα στη Λάρισα. Γεννήθηκε περί το 1874 στα Κανάλια Καρδίτσας και σε μικρή ηλικία ήλθε στη Λάρισα οικογενειακώς. Τελείωσε το Γυμνάσιο και φοίτησε με υποτροφία του Δήμου στο Διδασκαλείο Λαρίσης[3]. Ο πατέρας του Γεώργιος Μακρής ίδρυσε αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το πρώτο βιβλιοχαρτοπωλείο της Λάρισας, όπως αναφέρει ο γιος του Θρασύβουλος. Το γεγονός αυτό, καθώς και η συνεργασία με τον εξάδελφό του Μιλτιάδη Μακρή, ο οποίος διατηρούσε επίσης βιβλιοπωλείο και τυπογραφείο στην αρχή της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου, τον οδήγησε σε ηλικία 22 ετών να σταματήσει τη διδασκαλία και να επιχειρήσει την έκδοση της εφημερίδας «Μικρά», εκμεταλλευόμενος το παλιό πιεστήριο του ξαδέλφου του.
Υπήρξε μανιώδης συλλέκτης γραμματοσήμων, μια απασχόληση που είχε αρχίσει από την παιδική του ηλικία. Μαζί με την έκδοση της «Μικράς» διακινούσε στα γραφεία της εφημερίδας και γραμματόσημα. Είχε αποκτήσει μια ζηλευτή συλλογή, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας όμως καταστράφηκε κατά την μεγάλη πλημμύρα που έπληξε τη συνοικία Παράσχου (Αγίου Νικολάου) στις 20 Σεπτεμβρίου 1908. Παρ’ όλα αυτά συνέχισε την εμπορία και συλλογή γραμματοσήμων, αλλά δέχθηκε ένα νέο πλήγμα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Έχασε για δεύτερη φορά τη συλλογή του και η απώλεια αυτή αποδόθηκε στους κατακτητές Γερμανούς, αν και στην πόλη επικράτησαν για την εξαφάνισή της πολλές και περίεργες εκδοχές.
Επί πλέον στα γραφεία της εφημερίδας εμπορευόταν και επιστολικά δελτάρια (καρτ ποστάλ). Έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα αρκετά, τα οποία προέρχονται από γνωστούς φωτογράφους των Αθηνών, στις οποίες εκτύπωνε στην πρόσθια ή και στην οπίσθια όψη της κάρτας, τον λογότυπο του τυπογραφείου του. Ήταν καλλίφωνος και βρισκόταν συχνά στο αναλόγιο του ψάλτη στην εκκλησία του Άγ. Νικολάου. Επίσης λόγω της διδασκαλικής του ιδιότητας κήρυττε συχνά τον θείο λόγο από άμβωνος στις εκκλησίες της Λάρισας.
Στις 7 Φεβρουαρίου 1900 μνηστεύθηκε με την Λαρισαία Αγγελική Γκατζώγια και ο γάμος τους έγινε στις 29ν Οκτωβρίου του ίδιου έτους, με παράνυμφο τον δικηγόρο Φίλιππο. Τσαπραλή[4]. Τον Σεπτέμβριο του 1907 γεννήθηκε η μονάκριβη κόρη του Ευαγγελία (Λίτσα), υπάλληλος της Τραπέζης Αθηνών, η οποία όμως είχε την ατυχία να προσβληθεί από τύφο και να πεθάνει το 1929 σε ηλικία 22 ετών. Το γεγονός αυτό έπληξε σοβαρά την εύθυμη και συγκροτημένη προσωπικότητά του και από την χρονολογία αυτή εργαζόταν ως απλός δημοσιογράφος σε διάφορες εφημερίδες της Λάρισας,τις οποίες εμπλούτιζε με την εμπειρία του. Επίσης εξακολουθούσε να διατηρεί το τυπογραφείο και να εκτελεί πάσης φύσεως εκτυπωτικές εργασίες παρ’ όλον ότι είχε διακοπεί η κυκλοφορία της «Μικράς». Κοντά του στο τυπογραφείο αυτό μαθήτευσαν πολλοί τυπογράφοι, οι οποίοι έμαθαν όχι μόνον την τέχνη του Γουτεμβέργιου, αλλά και σωστή γραμματική, γιατί ο Μακρής δεν είχε ξεχάσει ότι είχε σπουδάσει δάσκαλος και παρέδιδε στους μαθητευόμενους τυπογράφους μαθήματα ορθογραφίας και συντακτικού.
Το 1940 τοποθετήθηκε διευθυντής στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Λαρίσης[5], η οποία στεγαζόταν στο Γενί Τζαμί. Με την είσοδο των Γερμανών στη Λάρισα τον Απρίλιο του 1941, διεκόπη η λειτουργία της, γιατί ο χώρος όπου στεγαζόταν επιτάχθηκε προσωρινά από τους κατακτητές. Στην ίδια θέση βρέθηκε και πάλι στις 7 Απριλίου 1942, όταν συνέχισε την λειτουργία της η Βιβλιοθήκη σε άλλη στέγη, την οποία διατήρησε μέχρι στις 16 Ιουλίου 1947, όταν υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Καθηλωμένος συνεχώς στο κρεβάτι, πέθανε τελικά στις 8 Ιανουαρίου 1952 το πρωί και κηδεύθηκε αυθημερόν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Η εφημερίδα «Μικρά» ήταν ένα δημοσιογραφικό όργανο το οποίο διαμόρφωσε πολιτικές καταστάσεις κατά το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα, ανέδειξε πολλούς δημοσιογράφους και τυπογράφους και φιλοξένησε τα πρωτόλεια πολλών λογοτεχνών οι οποίοι αργότερα απέκτησαν πανελλήνια αναγνώριση. Γενικά θεωρείται ως μία από τις εφημερίδες ορόσημο στην ιστορία του τύπου της Λάρισας.
[1]. Η «Εφημερίς των Συζητήσεων» της γαλλικής πρωτεύουσας έγραψε: «Η “Μικρά” καθαυτό ελληνική, διακρίνεται δια τον πατριωτισμόν της, έχει την περιέργειαν όλων των πραγμάτων, αγαπά την σωφροσύνην, ομιλεί περί φιλοσοφίας, συζητεί τα θρησκευτικά, ενασχολείται εις τα παιδαγωγικά, αφηγείται ταξίδια και περιηγήσεις, είναι ενήμερος της ιστορικής κινήσεως του κόσμου και εν συνόψει προμαχεί εν παντί ζητήματι».
[2]. Τον Απρίλιο του 1906 άρχισε την έκδοσή της μια νέα ημερήσια εφημερίδα στη Λάρισα με τίτλο «Κήρυξ». Όμως λόγω κακής διοικήσεως και διαχειρίσεως μετά δύο μήνες σταμάτησε την κυκλοφορία της.
[3]. Το 1891 το Δημοτικό Συμβούλιο Λαρίσης «...εγκρίνει μηνιαία τροφεία δραχμών 30 (τριάκοντα) προς τον Θρασύβουλον Μακρήν λόγω λαμπράς επιμελείας, ίνα σπουδάση εις το Διδασκαλείον Λαρίσης ή Αθηνών». Βλέπε: Ζιαζιάς Γεώργιος, Θρασύβουλος Μακρής. Ο πρύτανης της λαρισινής δημοσιογραφίας. Συμπληρώθηκαν φέτος πενήντα χρόνια από τον θάνατό του, εφ. Ελευθερία, Λάρισα (2002).
[4]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το Ημερολόγιο της Αγγελικής Θρασ. Μακρή, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 18ης Φεβρουαρίου 2015.
[5]. Ο Θρασύβουλος Μακρής διορίσθηκε διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης με το βασιλικό διάταγμα της 26ης Απριλίου 1940. Βλέπε και Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας». Ιστορική διαδρομή, Λάρισα (2013) σελ. 8-9.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
