Στα νησιά στους κάμπους και στα βουνά παντού υπάρχει κάτι το ξεχωριστό με επίκεντρο το νησί της Τήνου και στο Βέρμιο στην Παναγία Σουμελά. Μία ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη της ταπεινής παιδούλας Μαριάμ, που ο Θεός την αξίωσε να φέρει στον κόσμο τον Θεό της Αγάπης τον Ιησού.
Με ιδιαίτερη λαμπρότητα γιορτάζει την ημέρα αυτή και ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός και οι Βλάχοι που κατοικούν στις πόλεις παίρνουν τον δρόμο για τις προγονικές τους εστίες. Και νομίζω πως εδώ πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία και με την ευκαιρία αυτή να γράφουμε λίγες γραμμές για την προσφορά τους στην πατρίδα.
Ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός δεν περιορίστηκε μόνο στην κτηνοτροφία, όπως τον γνωρίσαμε, αλλά διακρίθηκε και σε όλους τους κοινωνικούς τομείς (γράμματα, τέχνες, εμπόριο κλπ), έχει επίσης και πλούσια προσφορά στον πατριωτικό τομέα. Οι μεγαλύτεροι ευεργέτες της χώρας μας είναι Βλάχοι. Μερικά από τα έργα τους είναι: η Μητρόπολη των Αθηνών, η Ακαδημία, το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, το Εθνικό Αστεροσκοπείο, το Ζάππειο, το Παναθηναϊκό Στάδιο και η Εθνική Τράπεζα. Από τον Βλαχόφωνο ελληνισμό προέρχονται τα παρακάτω ονόματα που διακρίθηκαν κατά τα δύσκολα χρόνια της Επανάστασης του 1821 και αργότερα. Αυτοί είναι: Γιωργάκης Ολύμπιος, Ζάππας, Στουρνάρας, Σίνας Σταύρου, Τοσίτσας, Χατζηπέτρος, Κωνσταντίνος Σμολένσκυ, Κωνσταντίνος Κρυστάλλης, Χρηστ. Ζαλοκώστας, Λάμπρος Κολέττης, Αβέρωφ, τους γενναίους οπλαρχηγούς Γιάννη Πρίφτη, Ζήδρο, Νικοτσάρα, Τόσκα, Μιχ. Σαμαρνιώτη, Μ. Τσάπο, Βλαχαβαίους, Λαζαίους και στην πολιορκία του Μεσολογγίου με τον Γιάννη Φλώρο, τον Νικολ. Κασομούλη και πολλούς άλλους. Στις εξεγέρσεις το 1854 καθώς και το 1878 παίρνουν μέρος ενάντια στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου με οπλαρχηγούς τον Λεωνίδα Χατζημπύρο, Νάσο Μάνταλο, Ντελεδήμο Βλαχοτάσιο, Χατζημάτη. Μπαδραλέξη κ.α. Στον Μακεδονικό Αγώνα πρωτοστατούν. Κάθε Βλαχοχώρι σχηματίζει την επαναστατική του ομάδα με επικεφαλείς τα γενναιότατα παλικάρια. Το Περιβόλι με το Χρηστ. Λεπενιώτη, Ζήση Βράκα, Ντίνα Σαράντη, Στερ. Καρατάσιο, Γεώργιο Τσουκαντόνα. Η Σαμαρίνα με τον Γιαν. Χασιώτη, Λεωνίδα Τσιώρη, τον καπετάν Καλούσιο ή «Λαχτάρα». Το Λιβάδι Ολύμπου με τον καπετάν Κωστούλα, Ντούλα Κατσελόπουλο. Η Αβδέλα με τον καπετάν Ζαρκάδα. Η Νικόπολη με τον Τάκη Νάτσια. Η Κωτο-Τσουμαγιά με τον Στέργιο Βλάχμπεη. Το Ξηρολίβαδο με τον Κουκουτέγα. Το Αργός Ορεστικό με τον Ναούμ Σπανό. Η στάση τους όμως αυτή εξόργισε τους κομιτατζήδες που απάντησαν με βιαιοπραγίες, λεηλασίες και σφαγές. Έσφαξαν ιερείς, δασκάλους, γιατρούς, αλλά και γυναικόπαιδα. Οι κομιτατζήδες απάντησαν και με φωτιά στις 20 Ιουλίου του 1903, έκαψαν, αφού πρώτα λεηλάτησαν ολόκληρη πόλη με 8.000 κατοίκους, το Βλαχόφωνο Κρούσοβα, μπροστά στα αδιάφορα μάτια του τουρκικού στρατού. Θα ήταν παράλειψη εδώ αν δεν αναφέρουμε τον θρυλικό στρατηγό Κατσιμήτρο, τον αρχιτέκτονα του αλβανικού θρύλου. Ήταν αυτός που εκπόνησε το σχέδιο άμυνας στο Καλπάκι και γύρισε πίσω τις μεραρχίες του Μουσολίνι, χαρίζοντας σε μας τους νεώτερους την περηφάνια και στους συμμάχους την πρώτη νίκη. Ήταν και αυτός Βλάχος. Βρισκόμαστε, χωρίς αμφιβολία, μπροστά σε μεγάλες κοσμογονικές αλλαγές. Είναι ανάγκη αυτός ο κόσμος να αλλάξει, και θα αλλάξει, να ξεκολλήσει από το αμαρτωλό παρελθόν και οι λαοί να βρουν το σωστό δρόμο. Για να γίνει όμως αυτό θα χρειαστεί να αγωνιστούν άνθρωποι με ανοιχτά μυαλά και με ήθος. Ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός, που τόσους αξιόλογους άντρες μας έδωσε στο παρελθόν, πολλά μπορεί να προσφέρει και στο μέλλον, αφού και η Παναγιά μας που γιορτάζουμε αυτές τις μέρες, αυτό θέλει. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
* Ο Γεώργιος Καρανικόλας είναι ο εκπρόσωπος της Μαγνησίας στον Πανελλήνιο Σύλλογο Απογόνων Μακεδονομάχων «Ο Παύλος Μελάς»
