Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
Τα χρόνια της ιδεολογικής ηγεμονίας του, τότε που έδινε τον αγώνα για την αναγραφή του θρησκεύματος στην ταυτότητα, για να «μη μας κάνουν κιμά» οι ξένοι, όπως υποστήριζε, ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αγαπούσε να επαναλαμβάνει ένα σύνθημα το οποίο περιείχε συνολικά την ιδεολογία του. «Να γυρίσουμε πίσω», έλεγε – και με αυτό το πίσω εννοούσε να επιδιώξουμε να επιστρέψουμε σε μια παλαιά εποχή, την εποχή της κλειστής Ελλάδας, την εποχή της Ψωροκώσταινας.
Κι όμως. Όσες δυσλειτουργίες, όσες δυσπραγίες και αν είχαν καταγραφεί την περίοδο μετά την κατάρρευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, η ελληνική κοινωνία πρόκοψε. Έπαψε να είναι Ψωροκώσταινα. Η ένταξή της στην ΕΟΚ, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη τη μεταμόρφωσαν. Κουτσά στραβά, η χώρα πάλεψε με τις κακοδαιμονίες της και αν η πολιτική ήταν πιο προβλεπτική, πιο σύγχρονη, πιο ευρωπαϊκή, αν ανταποκρινόταν δηλαδή στις προσδοκίες των κοινωνικών ομάδων που αναδύθηκαν το διάστημα της μεταπολίτευσης, καινοτόμων επιχειρηματιών, επιστημόνων, καλλιτεχνών, εντός και εκτός Ελλάδος, ίσως να είχαμε αποφύγει την καταστροφή που άρχισε το 2010.
***
Πριν από λίγο καιρό, μεταξύ άλλων, παραιτήθηκε από το Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών ο Δημήτρης Μπερτσιμάς, καθηγητής και συν-διοικητής του Κέντρου Επιχειρησιακής Έρευνας στο περίφημο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης, από τα πιο ξακουστά πανεπιστήμια στον κόσμο. Ο κ. Μπερτσιμάς είχε έλθει στην Ελλάδα ώστε, αφιλοκερδώς, να βοηθήσει και το ελληνικό Πανεπιστήμιο να γίνει ανταγωνιστικότερο και παραγωγικότερο. «Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν έλλειψη ηθικού, αισιοδοξίας και πίστης ότι μέσα από τη σκληρή δουλειά η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών», είχε δηλώσει ο καθηγητής Μπερτσιμάς το 2012 («Καθημερινή», 30/12/2012). Ενοχλούνταν από απόψεις τύπου «η αριστεία είναι ρετσινιά», την οποία είχε διατυπώσει ο προηγούμενος υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς, ήξερε όμως ότι αλίμονο αν η Ελλάδα δεν γίνει ανταγωνιστική και η πορεία της δεν γίνει υπόθεση στα χέρια των αρίστων.
Ο καθηγητής Μπερτσιμάς πολεμήθηκε κυρίως για ό,τι εκπροσωπούσε, για την εξωστρέφεια και την αριστεία, όσο κανείς από το ελληνικό πανεπιστημιακό κατεστημένο. Οι παλαιές ιεραρχίες είδαν στο πρόσωπό του την πιθανότητα απώλειας μεγάλου μέρους προνομίων που έχουν κερδηθεί με τα χρόνια ενώ όσοι αγωνίζονταν να παραμείνουν τα πανεπιστήμια φέουδα των κομμάτων και των πελατειών τους τον πολέμησαν άγρια – και όχι μόνο μέσω των συνδικαλιστών. Αποτέλεσμα ήταν η απόσυρσή του. «Δυστυχώς, αισθάνομαι ότι η χώρα μας αυτή τη στιγμή δεν επιθυμεί τη βοήθειά μου», ήταν η τελευταία φράση της παραίτησης που υπέβαλε, στις 20 του περασμένου Νοεμβρίου. Έφυγε σχεδόν μέσα στη σιωπή. Ο υπουργός Παιδείας αισθάνθηκε ότι γλίτωσε από έναν ενοχλητικό και το κατεστημένο των πανεπιστημίων, που έχουν παραδοθεί στον κομματισμό, μπορούσε πλέον να κάνει τις δουλειές του χάριν της καλής σχέσης με την κρατική εξουσία αλλά και με τον ενδοπανεπιστημιακό συνδικαλισμό, καθηγητές αλλά και φοιτητές κομματικούς ινστρούχτορες. Πάμε σαν άλλοτε.
Ο καθηγητής Μπερτσιμάς έφυγε, τουλάχιστον, εν τιμή. Ένας άλλος εκπρόσωπος της διεθνούς αριστείας, ο Γιώργος Λούκος, πρόεδρος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, απεμακρύνθη από τον υπουργό Πολιτισμού (πλέον) Αριστείδη Μπαλτά συκοφαντημένος και «λερωμένος» με την κατηγορία της ευθύνης για κακοδιαχείριση.
Κι όμως. Ο Γιώργος Λούκος, με καλλιτεχνική θητεία στο πλευρό σπουδαίων χορευτών του μοντερνισμού και με μεγάλη επιτυχία στη διεύθυνση του Φεστιβάλ Χορού της Όπερας της Λυών, ήρθε στην Ελλάδα επί Κώστα Καραμανλή με την ευθύνη να ξαναβάλει στον σύγχρονο χάρτη έναν θεσμό, όπως το Ελληνικό Φεστιβάλ. Και το έκανε αμέσως. Μεταφέροντας την κεντρική σκηνή του φεστιβάλ από το Ηρώδειο σε ένα βιομηχανικό κτίριο στην οδό Πειραιώς, σε μια περιοχή της Αθήνας που επιχειρεί να αποφύγει την υποβάθμιση, και ταυτόχρονα απαλλάσσοντας τον θεσμό από τον αδιάφορο ακαδημαϊσμό, δημιουργώντας μια ζωηρή καλλιτεχνική σκηνή, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονταν πολλοί Έλληνες δημιουργοί, οι οποίοι και είχαν την ευκαιρία να αναδειχτούν αλλά και να εργαστούν, σε έναν κλάδο που κατά τα άλλα κυριαρχεί η ανεργία.
Ε, και; Τι σημασία έχουν όλα αυτά; Δεν τα εγκρίνουν, άλλωστε, οι κομματικοί μας φίλοι στα καλλιτεχνικά. Και κάπως έτσι, ο Γιώργος Λούκος απομακρύνθηκε, χωρίς μάλιστα να έχει ανακοινωθεί πρόγραμμα για τη νέα χρονιά. Εκεί όπου ήταν μια κοσμογονία και πολλές θέσεις εργασίας, τώρα έρχεται μια μαύρη τρύπα.
***
Γιατί τα κάνει όλα αυτά ο Αριστείδης Μπαλτάς, γιατί τα κάνει όλα αυτά η κυβέρνηση;
Επειδή, κατά τη γνώμη μου, δεν διαφέρει από το ιερατείο που κάποτε καθοδηγούσε ο Χριστόδουλος. Επειδή οδηγείται από μια συντηρητική ιδεολογία, που φοβάται την αναμέτρηση με τους άλλους, τη δημιουργική συνάντηση με όσα έχουν καταφέρει οι ξένοι, επειδή όσο το μέτρο το βάζει ο έξω κόσμος, τόσο μένει απ’ έξω το κομματικό σύστημα που επιδιώκει να εδραιώσει το δικό του πελατειακό καθεστώς.
Επειδή αν διαδοθούν η αριστεία και ο ανταγωνισμός, η Αριστερά της Ψωροκώσταινας δεν θα έχει ρόλο στην Ελλάδα. Θα χάσει τα προνόμια, και θα έχει απέναντι τους πελάτες της, τους καρεκλοκένταυρους ενός εχθρικού Δημοσίου που συντηρεί και τις συνδικαλιστικές συντεχνίες με τα εξαιρετικά προνόμια χάρη στις οποίες αναπαράγεται.
Γι’ αυτό η ελληνική Αριστερά αναδιπλώνεται, και αυτή, σε ό,τι κατέχει, στην υπεράσπιση του δικού της θρησκεύματος στο δελτίο ταυτότητας: να γυρίσουμε πίσω – στο κομματικό κράτος, στη νομενκλατούρα, στις παραδόσεις του έθνους και του λαού. Και κάπως έτσι, πέφτει μπαλτάς σε ό,τι ξεπερνάει τη μετριότητα. Διότι αυτό είναι η κυρίαρχη ιδεολογία σήμερα. Η εξίσωση προς τα κάτω, ο εξισωτισμός.
Καλώς ήρθατε στην έρημο του πραγματικού.
