Μέρες τώρα μου τριβελίζει το μυαλό η σκέψη, πως σ’ όλες αυτές τις συζητήσεις, που κάνουμε ή που ακούμε σε τηλεοπτικές εκπομπές για τα γεγονότα της εξέγερσης των νέων, με αφορμή τη δολοφονία του μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου, σ’ όλον αυτόν το δημόσιο διάλογο, που γίνεται με τη δημοσίευση άρθρων, απόψεων ή συνεντεύξεων, κάτι μας ξεφεύγει τελικά, κάτι δεν κολλάει στη λογική ακολουθία των συλλογισμών μας, κάτι περισσεύει από την τακτοποίηση των λογικών τετραγώνων που κάνουμε στο μυαλό μας και μας κάθεται σαν αγκάθι στο λαιμό. Κι αισθάνομαι, σαν το Λουκιανό τον Κηλαηδόνη στο γνωστό του τραγούδι, που μετά από μια σειρά αριθμητικών πράξεων, υποπτεύεται, πώς κάτι του ξεφεύγει, και ξαναρχίζει τις πράξεις από την αρχή, για να καταλήξει, πως «κατά βάθος κάπου υπάρχει λάθος».
Κι αυτό, που δεν κολλάει, είναι η διάχυτη τυφλή βία. Πολύ χαρακτηριστικά ο Λεωνίδας Κύρκος, εκφράζοντας καθαρά μια παρωχημένη μαρξιστικο-λενινιστική συλλογιστική, σε μια συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία», θεωρεί ότι «οι εμπρησμοί, οι καταστροφές, οι λεηλασίες είναι μια οικτρή συνέχεια των διαδηλώσεων και των συγκεντρώσεων, που μόνο προβοκάτορες, άθλια υποκείμενα, κινούμενα από σκοτεινές επιδιώξεις ορκισμένων εχθρών της Δημοκρατίας, που έχουν ως στόχο το ειρηνικό μαζικό κίνημα, μπορούσαν να το αποτολμήσουν». Η δε Αλέκα Παπαρήγα χαρακτηρίζει τους «κουκουλοφόρους» «πυρήνα των σχέσεων με την επίσημη ή ανεπίσημη κρατική καταστολή», και η Κ.Ν.Ε. «ομπρέλα για τους γνωστούς προβοκάτορες». «Αν οι καταστροφείς είχαν συνείδηση, θα αναλογίζονταν, ότι πάμπολλα σπιτικά θα πενθήσουν τα φετινά Χριστούγεννα, χάρη στην απελευθέρωση των δικών τους ενστίκτων», γράφει στην «Καθημερινή» ο πρόεδρος του ΕΣΥΠ Θάνος Βερέμης.
Η βία, λοιπόν, του κράτους, η βία της αστυνομίας, η βία των διαδηλώσεων είναι γνωστές, ερμηνεύσιμες. Την τυφλή, όμως, την ανεξέλεγκτη βία, όλοι την αποποιούνται. Όλα τα κοινοβουλευτικά πολιτικά κόμματα, όλες οι εξωκοινοβουλευτικές πολιτικές ομάδες (αναρχικοί, αριστεριστές, αντεξουσιαστές) την καταδίκασαν. Ακόμα και σύλλογοι των μεταναστών. Αυτοί, λοιπόν, οι κακοί εξεγερμένοι νέοι, που παίζουν με τη φωτιά κι ασκούν τυφλά τη βία, ποιοι είναι; Μαθητές δεν είναι, αναρχικοί δεν είναι, αντεξουσιαστές δεν είναι, μετανάστες δεν είναι. Ποιοι είναι, λοιπόν; Όλοι αποστασιοποιούνται από αυτή, κι έτσι η τυφλή βία,
ορφανή κι αδέσποτη, κυριαρχεί στους δρόμους, φέρνοντας σαφώς σε δύσκολη θέση, όλους αυτούς, που βρίσκονται στο πλευρό των νέων, και αντιδρούν μαζί τους, απέναντι σ’ ένα μίζερο παρόν κι ένα ζοφερό μέλλον. Οι ειρηνικές πορείες των μαθητών, τα βουβά συλλαλητήρια, «τα ποτάμια της οργής» (Νίκος Κιάος), «το ξέσπασμα μιας συσσωρευμένης δυσαρέσκειας και απογοήτευσης» (Μανόλης Δρεττάκης), «η ελπιδοφόρα οργή των απελπισμένων δεκαεξάρηδων» (Αντώνης Μανιτάκης), «τα Δεκεμβριανά των δεκαεξάρηδων» (Νίκος Αλιβιζάτος) δεν μπορούν να συνταιριάξουν με την τυφλή βία.
Ένας, όμως, από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, που «ήταν κάθε μέρα εκεί», σ’ ένα στρογγυλό τραπέζι της «Ελευθεροτυπίας» έδωσε την απάντηση: «Δεν μπορώ να κρίνω τους βανδαλισμούς, ως κάτι σωστό ή λάθος. Είναι μια συμπεριφορά που αντικατοπτρίζει την παιδεία που έχουμε και το σύστημα αξιών το οποίο τείνει να μην υπάρχει».
Έτσι είναι, λοιπόν. Ο κόσμος που ζούμε έχει αλλάξει. Δεν είναι ίδιος μ’ αυτόν που μεγαλώσαμε. Έγινε ασεβής. Ο κοινωνικός ιστός πολτοποιήθηκε. Οι ζωές μας είναι παράλληλες, κανείς δεν νοιάζεται για τον άλλον. Κανείς δεν νοιάζεται για το κοινωνικό σύνολο. Η κοινωνία, ως μαθηματικό σύνολο αποτελείται από υποσύνολα που κανένα δεν τέμνει το άλλο, δεν περιέχει το άλλο. Όλοι διεκδικούν, τα δικά τους μικροσυμφέροντα, ξεκομμένα από το κοινωνικό καλό. Τα συνδικάτα έχουν μετατραπεί σε συντεχνιακές οργανώσεις, ξένες προς την κοινωνία. Τα κόμματα δεν εκφράζουν κοινωνικά αιτήματα. Οι κοκορομαχίες, ανάμεσα στα κόμματα «εξουσίας» και ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στα κόμματα της «αριστεράς», σ΄ αυτή τη μοναχικότητα της αποξένωσης έχουν τις ρίζες τους. Τα λόγια του γερο-Ηλία Ηλιού: «Να παραμερίσουμε ό,τι μας χωρίζει, να προβάλουμε ό,τι μας ενώνει και έτσι να γράψουμε όλοι μαζί καινούρια σελίδα στην ιστορία του Έθνους» πετάχτηκαν στον κάδο των αχρήστων. Η ζωή μας έχει πλέον αποκοινωνικοποιηθεί.
Η βία είναι διάχυτη σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Ο νεαρός με το σπρέι που γράφει στους τοίχους, θα μουντζουρώσει το γκράφιτι, το δημιούργημα κάποιου άλλου, ίσως συνομήλικού του, έτσι χωρίς λόγο. Η φυσική ευγένεια του ανθρώπου έχει εκλείψει από τους χώρους των δημοσίων υπηρεσιών. Το κράτος, η πολιτεία, οι κυβερνήσεις που το συγκροτούν, εκπέμπουν την αδικία από κάθε πόρο του παχυ-δέρματός των. «Η Εκκλησία βουλιάζει σε δεινή πνευματική παρακμή, η Δικαιοσύνη έχει στους κόλπους της κυκλώματα, ενώ η διαφθορά, ως επηρμένη ευτέλεια καγχάζει μνησίκακα και μας θέλει όλους ίδιους» (Στέλιος Ράμφος).
O Στέλιος Ράμφος, σε μια από αυτές τις πολύ ωραίες εκπομπές του Παντελή Σαββίδη («Ανιχνεύσεις»), στο κανάλι 3 της Ελληνικής Τηλεόρασης, είπε, πως η μεταπολίτευση είχε δυο στόχους: 1ον την αποκατάσταση της Δημοκρατίας (το ’κανε ο Καραμανλής) και 2ον την κοινωνική ισορροπία (το ’κανε ο Παπανδρέου). Και κάπου εκεί, λίγο πριν από τέλος της δεκαετίας του ’80, η μεταπολίτευση τελείωσε. Στη συνέχεια τα πολιτικά κόμματα, αντί να συναγωνίζονται στο πώς θα διαχειρισθούν τη νέα πραγματικότητα, άρχισαν να αποξενώνονται από τα κοινωνικά αιτήματα και να διαχειρίζονται τα κομματικά τους και βουλευτικά τους συμφέροντα, για να διαμορφώσουν τελικά έναν κόσμο οικονομικών σκανδάλων, αδικίας, ατιμωρησίας και κοινωνικής αναλγησίας. Η εσωτερική ενότητα του ανθρώπου διασπάστηκε, ο μηδενισμός επικράτησε. Κι όπως θα έλεγε κάποιος θεωρητικός της Ορθοδοξίας, ο δυτικός άνθρωπος επεκράτησε του ανατολικού, ο άκρατος ατομικισμός επεκράτησε του κοινωνικού ανθρώπου. Όμως και πάλι ο Στέλιος Ράμφος θα γράψει στην «Καθημερινή»: «Τα αισθήματα της υπερβατικής λυτρώσεως και η δίψα της θείας δικαιοσύνης (που διαμορφώνει η Ορθοδοξία), τρέπονται εύκολα σε παράφορη αποκαλυπτική πεποίθηση, που κάνει τον άνθρωπο υπερευαίσθητο με τον εαυτό του και τρυφερό με την καταστροφή», για να συμπληρώσει: «Η εξήγηση χρειάζεται όχι τόσο πολιτικούς όρους, όσο ποιητικούς και ψυχολογικούς».
Σημείωση: Όλα τα παραπάνω αναφέρονται στα γεγονότα κυρίως της Αθήνας. Γιατί στη Λάρισα, απ’ ό,τι είδαμε, η βία και οργανωμένη ήταν και στόχους είχε. Κατά συνέπεια είναι ερμηνεύσιμη.
.
