Στις μέρες μας έχει εκφραστεί η άποψη ότι ο αναπτυγμένος κόσμος, όσον αφορά στην παραγωγή και την κατανάλωση, έχει πλησιάσει τα όρια των δυνατοτήτων του περιβάλλοντος.
Όπως έχει δηλώσει ένας Νορβηγός ακαδημαϊκός, η γενιά του είναι η πρώτη που μπόρεσε με τις ενέργειές της να επηρεάσει το γήινο περιβάλλον, αλλά επίσης είναι και η τελευταία, που θα αποφύγει τις συνέπειες από τις αλλαγές αυτές. Δύο παραδείγματα που αποδίδονται, στα προαναφερθέντα είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου με την επακόλουθη αλλαγή του κλίματος και η μεταβολή της στοιβάδας του όζοντος.
Όλος ο κόσμος σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο βιώνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τη λειψυδρία, τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Η αντίδραση σε αυτά τα γεγονότα δεν άργησε να εμφανιστεί. Η ιδέα της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχει εξαπλωθεί σε όλες σχεδόν τις χώρες.
Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αποσκοπεί:
* στην προστασία της ανθρώπινης υγείας,
* στη βελτίωση της ποιότητας ζωής,
* στην προστασία του περιβάλλοντος,
* και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας των ειδών.
Δοθέντος του προβλήματος ανεύρεσης υπόγειου υδάτινου δυναμικού και στα πλαίσια εξέτασης της δυνατότητας αναβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και της ενδεχόμενης τουριστικής αξιοποίησής του, πολίτες, τεχνοκράτες και πολιτικοί ενεργοποιήθηκαν.
Δύο στρατηγικά έργα μεγάλης σημασίας και πολλαπλής σκοπιμότητας για την περιοχή Θεσσαλίας, με κύρια διάστασή τους την περιβαλλοντική, δρομολογήθηκαν και είναι η επανασύσταση των λιμνών Κάρλας και Καλλιπεύκης.
Οι δύο αυτοί υγροβιότοποι θα αποτελέσουν ευαίσθητες περιοχές και θα διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο υποβάθμισης από διάφορες αιτίες.
Στο πλαίσιο διαχείρισης και προετοιμασίας των υγροβιότοπων, με γνώμονα την πρόληψη και όχι τη θεραπεία, προτείνεται η εγκατάσταση Παρατηρητηρίου.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται μετά από έρευνα σε διεθνή βιβλιογραφία για έργα όπως ενδεικτικά αναφέρονται:
Α. Ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης υγροβιότοπων στη Ναμίμπια
Β. Στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης υγροβιότοπων στην περιοχή των «Μεγάλων Λιμνών» στον Καναδά
Γ. Στρατηγικό σχέδιο διατήρησης των υγροβιότοπων στην πολιτεία Αϊόβα των ΗΠΑ
Δ. Στρατηγικό σχέδιο για τη διαχείριση των φυτών στην περιοχή του Οντάριο
Ε. Επιλογή στρατηγικών έργων στο δημόσιο τομέα: Υλοποίηση έργων του Υπουργείου Άμυνας της Ταϊλάνδης και εθνική βιβλιογραφία για έργα όπως ενδεικτικά, επίσης, αναφέρονται:
Α. Δράσεις αειφορικής ανάπτυξης των Πρεσπών
Β. Δράσεις διαχείρισης της κοιλάδας Σπερχειού - Μαλιακού κόλπου
Γ. Αειφορική διαχείριση του νερού της λίμνης Κερκίνης
η εγκατάσταση «παρατηρητηρίου διαχείρισης τεχνητών λιμνών υγροβιότοπων» στις τοπικές αυτοδιοικήσεις 2ου βαθμού (Νομαρχίες), σε συνεργασία με τις αυτοδιοικήσεις 1ου βαθμού (Δήμοι). Σκοπός του παρατηρητηρίου θα είναι η λεπτομερής καταγραφή των δράσεων και έργων που υλοποιούνται στις περιοχές των υγροβιότοπων αλλά και στατιστικών στοιχείων σε διάφορες θεματικές (οικονομία, δημογραφία, τουρισμός κ.α.) με στόχο την ενημέρωση τόσο των τοπικών κοινωνιών και φορέων όσο και των αντίστοιχων υπηρεσιών σε κεντρικό επίπεδο (ΥΠΕΧΩΔΕ).
Τα δομικά χαρακτηριστικά του προτεινομένου «παρατηρητηρίου» θα είναι :
* Υλισμικό (hardware): Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εκτυπωτές, σαρωτές κ.α.
* Λογισμικό (software): Σύστημα διαχείρισης Βάσεων δεδομένων
* Δεδομένα: Στατιστικά στοιχεία, χωρικά δεδομένα.
* Ανθρώπινο δυναμικό: Καταχώρηση στοιχείων, αναλυτές για επεξεργασία των πρωτογενών δεδομένων.
Σε ψηφιακές βάσεις δεδομένων θα καταχωρηθεί το πρωτογενές υλικό που θα συλλέγεται από την ευρύτερη περιοχή των υγροβιότοπων. Πιο συγκεκριμένα θα καταγράφονται δεδομένα σε διαφορετικές θεματικές ενότητες:
* Περιβάλλον: Βιοτικά – αβιοτικά στοιχεία. Είδη χλωρίδας – πανίδας, κλιματολογικά στοιχεία (θερμοκρασία, υγρασία, βροχόπτωση κ.α.). Συγκεντρώσεις ρύπων στα ύδατα και στο έδαφος κ.α
* Πρωτογενής τομέας:
- Γεωργία: Εκτάσεις και είδη καλλιεργειών, αποδόσεις, τύποι εδαφών
- Κτηνοτροφία: Είδος και ποσότητα ζωικού κεφαλαίου, είδος και ποσότητα κατανάλωσης ζωοτροφών.
- Τριτογενής τομέας: Υπηρεσίες, τουρισμός (αριθμός καταλυμάτων κ.α.).
- Δημογραφικά στοιχεία: Ηλικιακές ομάδες, ενεργός πληθυσμός, δείκτες γήρανσης κ.α.
- Οικονομικά /κοινωνικά στοιχεία: Απασχόληση – Ανεργία – Ειδικότητες – επίπεδο εκπαίδευσης κ.α.
- Υπάρχουσες μελέτες: Τεχνικές – αναπτυξιακές – στρατηγικές κ.α. Οποιεσδήποτε μελέτες έχουν υλοποιηθεί για την περιοχή θα συλλεχθούν και θα καταγραφούν.
Επιπλέον, με τη χρήση εργαλείων Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ) η προτεινόμενη Βάση Δεδομένων θα έχει και χωρική αναφορά με δυνατότητα προβολής των πληροφοριών σε θεματικούς χάρτες.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία θα είναι διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο:
- Ειδικοί ερευνητές θα έχουν πρόσβαση σε δεδομένα για διαχρονική μελέτη φαινομένων (π.χ. εξέλιξη ρύπανσης σε νιτρικά του υδροφόρου ορίζοντα).
- Μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης θα έχουν τη δυνατότητα συλλογής στοιχείων για περιβαλλοντική εκπαίδευση.
- Περιβαλλοντικές οργανώσεις: Πρόσβαση σε χρονοσειρές στοιχείων που θα ισχυροποιούν τις απόψεις τους για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών πόρων.
- Τοπικοί φορείς: Πρόσβαση σε χρονοσειρές στοιχείων που θα ισχυροποιούν τα αιτήματά τους για υλοποίηση συγκεκριμένων έργων (π.χ. παρακολούθηση στάθμης νερού, αντιπλημμυρικά έργα κ.α.).
- Δυνητικοί επενδυτές – τουριστικοί πράκτορες: Τα διαθέσιμα δεδομένα θα προσφέρουν ασφαλείς πληροφορίες τόσο για το είδος της επένδυσης που θα μπορούσαν να υλοποιήσουν όσο και για τις αναγκαίες προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρούν.
Τελειώνοντας, η πρόταση αυτή γίνεται μέσα στο πλαίσιο ευθύνης που έχουμε όλοι μας και ο καθένας ξεχωριστά για την προστασία του περιβάλλοντος, της αειφορικής διαχείρισης και βιώσιμης ανάπτυξης των υγροτοπικών πόρων και περιοχών, με αναπτυξιακή κατεύθυνση φορέων της Αυτοδιοίκησης και ιδιωτών επενδυτών.
* Ο Αθανάσιος Νικηφ. Αγγέλης είναι καθηγητής εφαρμογών στο ΤΕΙ/Λ, MSc Διαχείριση Τεχνικών Έργων
