Το σχολείο στον καπιταλισμό περιβάλλεται από το πέπλο του μύθου της κοινωνικής ουδετερότητας, που στηρίζεται στις αξιοκρατικές και ισονομιστικές φενάκες, σύμφωνα με τις οποίες το παν εξαρτάται από την προσπάθεια που καταβάλλουν ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές... Οι θεωρητικοί της εκπαίδευσης υποστηρίζουν ότι οι ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες προσφέρονται καταρχήν με την αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Στη συνέχεια ο σχεδιασμός πρέπει να είναι τέτοιος, που να καλύπτει τις διαφορετικές μαθησιακές δυνατότητες και ανάγκες των παιδιών...
Οι κοινωνιολόγοι της εκπαίδευσης επισημαίνουν ότι ίσες ευκαιρίες, δε σημαίνει όμοιες ευκαιρίες. Ίσες θα θεωρηθούν όταν καταφέρουν να αναγνωρίσουν τις αιτίες των ελλείψεων και διαφορών και στη συνέχεια να εξισορροπήσουν και να εξαλείψουν την ελλειμματικότητα. Η εκπαιδευτική ισότητα πρέπει να εμπεριέχει τη λήψη μέτρων και θετικών διακρίσεων υπέρ εκείνων που μειονεκτούν...
Από τη γέννησή τους ακόμα, τα τσιγγανόπαιδα ανήκουν σε μια κοινωνική ομάδα που όχι μόνο διαφέρει από την κυρίαρχη, αλλά η διαφοροποίησή της χαρακτηρίζεται από στοιχεία κατώτερα και μειονεκτικά έναντι των άλλων. Σε πολλά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι τσιγγάνοι ορίζονται σαν «μειονότητα» ή σαν «εθνότητα». Εξ ορισμού (!) λοιπόν οι τσιγγάνοι σαν διαφορετικός λαός έχει και πολιτισμικές διαφορές. Μόνο που στην περίπτωση των τσιγγάνων βαφτίζουμε πολιτισμικές ιδιαιτερότητες κάθε κοινωνική ανισότητα και αδυναμία που χαρακτηρίζει τους φτωχούς κυρίως τσιγγάνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας από το 1830 μέχρι και το 1978, οι τσιγγάνοι είχαν στερηθεί την ελληνική υπηκοότητα και το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, δεν ενδιαφέρθηκε για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των Ελλήνων τσιγγάνων. Το 1983 η μη κρατική οργάνωση «Σώστε τα Παιδιά» είναι ο πρώτος φορέας που ασχολείται με την εκπαίδευση των τσιγγανόπαιδων. Από τότε και μέχρι το 1996, που επισημοποιείται η εκπαιδευτική πολιτική για τα παιδιά των τσιγγάνων σαν ειδική πολιτική, με την ίδρυση στο ΥΠΕΠΘ της Ειδικής Γραμματείας Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, ο χώρος της εκπαίδευσης των τσιγγανόπαιδων ήταν ιδανικός για την παρέμβαση ιδιωτικών και ημιιδιωτικών (ΚΕΚ), φορέων και δικτύων που διαχειρίζονταν κοινοτικά κονδύλια. Οι εταιρίες ή και οι δήμοι που αναλάμβαναν την εκπαίδευση των τσιγγάνων δεν παρείχαν πιστοποιητικά ή άλλου τύπου κατοχύρωση στους επιμορφούμενους, αλλά και το υπουργείο δε δεσμεύεται να αναγνωρίσει την παρακολούθηση αυτών των τμημάτων. Σύμφωνα με την έκθεση της ΠΟΔΕ (το 1997), «Η σχολική φοίτηση των τσιγγανόπαιδων χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω: Παντελής έλλειψη προσχολικής αγωγής, μικρό ποσοστό φοίτησης στα σχολεία, ελλιπής παρακολούθηση, δυσκολία παρακολούθησης και αφομοίωσης των μαθημάτων. Υψηλό ποσοστό εργαζόμενων παιδιών και νομαδικό τρόπο ζωής...».
Σε κάθε περιοχή οι τσιγγάνοι εκτός από τη γενικότερη στερεοτυπική αντίληψη που έχουν οι άλλοι γι’ αυτούς, έχουν να αντιμετωπίσουν και επιμέρους προβλήματα που συνήθως ξεκινούν από την παγιωμένη αντίληψη της πλειοψηφίας. Σε έρευνα της ΝΕΛΕ Λάρισας καταγράφεται η άποψη των γηγενών Τυρναβιτών για τους τσιγγάνους ως εξής: «Δεν θέλουν να έχουν φίλους τσιγγάνους, η πλειοψηφία των επιχειρηματιών δεν θα είχε πρόβλημα να τους έχει πελάτες αλλά δεν θα ήθελε να συνεργαστεί μαζί τους και πολύ περισσότερο να προσλάβει κάποιον από αυτούς. Ακόμη οι επιχειρηματίες δεν πιστεύουν ότι οι τσιγγάνοι /ες αμείβονται λιγότερο από τον υπόλοιπο πληθυσμό όπως επίσης πιστεύουν ότι δεν δουλεύουν αρκετά, αφού θεωρούνται τεμπέληδες από τους μισούς επιχειρηματίες αν και υποστηρίζουν ότι διαθέτουν σημαντικές ιδιότητες...».
Οι τσιγγάνοι του Τυρνάβου αν και δημότες του εν λόγω δήμου διαβιούν σ’ έναν οικισμό που χαρακτηρίζεται από άναρχη και αυθαίρετη δόμηση, έλλειψη υποδομών (υδροδότηση, ηλεκτροδότηση, αποχέτευση, αποκομιδή απορριμμάτων), έλλειψη υγιεινής του χώρου και «γκετοποίηση» της κοινότητας. Η εκπαίδευση των τσιγγανόπαιδων πέρασε από διάφορα στάδια (όπως κλείδωμα της πόρτας από γονείς για να μην μπουν τα τσιγανόπαιδα, καταλήψεις σχολείων από τους γονείς με αίτημα την εκδίωξη των τσιγγανόπαιδων και των τσιγγάνων γενικότερα, προπηλακισμούς των εκπαιδευτικών που δίδασκαν στα τμήματα των τσιγγανόπαιδων, κ.ά.). Σήμερα ο μεγαλύτερος αριθμός τσιγγανόπαιδων φοιτεί σε απογευματινό τμήμα ένταξης(!) που εδρεύει στο 7ο δημοτικό σχολείο και ένας μικρός αριθμός είναι διασκορπισμένος στο κανονικό τμήμα λειτουργίας, στα υπόλοιπα σχολεία του Τυρνάβου.
Οι τσιγγάνοι μορφώνονται κάτω από άνισες συνθήκες αφού δεν υπάρχει η εξοικείωση με την ελληνική γλώσσα, (που θα μπορούσε να συμβεί στο νηπιαγωγείο), και συμμετέχουν ελλειμματικά στην πρωτοβάθμια και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η ακραία φτώχεια, οι διακρίσεις στα σχολεία και η έλλειψη προγραμμάτων σπουδών πραγματικά πολυπολιτισμικών, που να συμπεριλαμβάνουν όλα τα παιδιά, εμποδίζουν τα τσιγγανάκια να απολαύσουν το δικαίωμα στην παιδεία. Πώς μπορεί να συμμετάσχει ένα παιδί στα ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης και στα σχέδια δράσης της κυβέρνησης όταν δεν είναι σε θέση να μελετήσει στην κρύα και συνωστισμένη κατοικία του;
Η άνιση σχολική επίδοση των τσιγγανόπαιδων δεν είναι φυσική συνέπεια των ατομικών τους διαφορών, είναι αποτέλεσμα της άνισης κατανομής των κοινωνικών αγαθών και του αποκλεισμού τους από κοινωνικοποιητικές, οικονομικές και πολιτικές διαδικασίες.
Το κυρίαρχο εκπαιδευτικό σύστημα, θέτει κριτήρια δυσανάλογα των δυνατοτήτων των τσιγγανόπαιδων και τα καθιστά ελλειματικά απέναντί του. Για να επιτευχθεί η εκπαιδευτική ισότητα είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα και θετικές διακρίσεις υπέρ της κοινότητας των τσιγγάνων, διότι για χρόνια ζούσαν (βέβαια και με δική τους ευθύνη), στις παρυφές της ελληνικής κοινωνίας ...
(Τα στοιχεία είναι από την εισήγηση της Ελένης Αναστασοπούλου-Μίχη, Νηπιαγωγού στο 4ο Πανελλήνιο συνέδριο «Σχολείο ίσο για παιδιά άνισα»
Αθήνα 4, 5 και 6 Μαΐου 2007).
Tα μέλη της αριστερής παρέμβασης Τυρνάβου -που φέτος συμμετέχει σαν συλλογικότητα στο 50 αντιρατσιστικό διήμερο της αντιρατσιστικής πρωτοβουλίας Λάρισας- καλούμε τους εκπαιδευτικούς των σχολείων του Τυρνάβου, αλλά και όλους όσοι ενδιαφέρονται (ανεξάρτητα άτομα, συλλογικότητες και φορείς), να συμμετάσχουν στη συζήτηση με θέμα: «Αντιρατσιστικές πρακτικές σε δημόσιο σχολείο».
Στη συζήτηση εισηγήτρια θα είναι η κ. Πρωτονοτάριου, εκπαιδευτικός και πρώην διευθύντρια του 132ου Δημοτικού Σχολείου Γκράβας. Οι εκπαιδευτικοί του Τυρνάβου που θέλουν να υποστηρίξουν τους συμπολίτες μας τσιγγάνους – θύματα ρατσιστικής αντιμετώπισης και κοινωνικού αποκλεισμού, θα μπορούσαν να παρουσιάσουν τις δικές τους εμπειρίες και, όλοι μαζί, να δηλώσουμε την εναντίωσή μας στο «τείχος» που υψώνεται μεταξύ των γηγενών Τυρναβιτών και των τσιγγάνων στην πόλη μας.
Το 50 αντιρατσιστικό διήμερο θα πραγματοποιηθεί στην Κεντρική πλατεία στη Λάρισα, την Παρασκευή και Σάββατο 26-27 Σεπτέμβρη 2008.
ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΥΡΝΑΒΟΥ
