* Tου Χάρη Ανδρεόπουλου
xaan@theo.auth.gr
Το θέμα με τις αναθέσεις διδασκαλίας των μαθημάτων στους διάφορους κλάδους των καθηγητών – ένα θέμα πράγματι πολύ σοβαρό και κρίσιμο για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης – μας απασχόλησε προ 3ετίας, σχεδόν, όταν τον Ιανουάριο του 2006 δημοσιοποιήθηκε η πρόθεση του υπ. Παιδείας να προχωρήσει στην επανασύσταση του κλάδου «ΠΕ 04 Φυσικών», δια της θεσμικής διαφοροποιήσεως των καθηγητών, οι οποίοι καίτοι είχαν διαφορετική ειδικότητα «συνωστίζονταν» χωρίς καμία επιστημονική διάκριση στον ίδιο κλάδο (ΠΕ 04): φυσικοί, χημικοί, φυσιογνώστες, βιολόγοι, γεωλόγοι, όλοι επί τω αυτώ (!). Για να ΄ρθει η ρύθμιση με την οποία θεσμοθετήθηκε η απαραίτητη και αναγκαία διάκριση των καθηγητών κατά ειδικότητα, ήτοι ΠΕ 04.01 Φυσικών, ΠΕ 04.02 Χημικών, ΠΕ.04.03 Φυσιογνωστών, ΠΕ 04.04 Βιολόγων και ΠΕ 04.05 Γεωλόγων, μια διάκριση η οποία αυτονοήτως συνεπάγεται, πλέον, όχι την κατά κλάδο, γενικώς, αλλά την κατά ειδικότητα ανάθεση διδασκαλίας των μαθημάτων για τους ανήκοντες στο συγκεκριμένο κλάδο.
Τότε, λοιπόν, σε σχετικό άρθρο μας (στην εφημερίδα «Νέος Αγών» της. Καρδίτσας, όπου υπηρετούσαμε, φ. 11ης/1/2006, σελ.7) είχαμε εκφράσει την ικανοποίηση γι’ αυτήν την εξέλιξη, αλλά και τον προβληματισμό μας γιατί αυτή η επιβεβλημένη διάκριση των καθηγητών κατά ειδικότητα δεν επεκτάθηκε και σε άλλους κλάδους, όπου εξακολουθούν να συνυπάρχουν εκπαιδευτικοί διαφορετικών ειδικοτήτων, όπως π.χ. στο κλάδο «ΠΕ 02». Μας (ξανα-) ήλθε στο μυαλό αυτός ο προβληματισμός εξ αφορμής του - υπό τον τίτλο «Φιλόλογοι σε «αχρηστία»...» - ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στη «Ε» (12/9/2008, σελ. 9), μέσω του οποίου, εκ μέρους του προέδρου του Συνδέσμου Φιλολόγων Λάρισας κ. Θωμά Ψύρρα, διατυπώθηκε η καταγγελία και εκφράστηκε η διαμαρτυρία για «αναθέσεις διδασκαλίας φιλολογικών μαθημάτων σε άσχετες ειδικότητες». Σε ιδιαίτερη αναφορά του για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων διαμαρτυρήθηκε ότι «τα τελευταία χρόνια παρατηρείται, ως φαινόμενο, η πρακτική να ανατίθεται το μάθημα της Ιστορίας του γυμνασίου και σε ξενόγλωσσους κυρίως καθηγητές, αλλά και σε καθηγητές άλλων ειδικοτήτων, όπως θεολόγοι, οικονομολόγοι, κ.λπ., για συμπλήρωση ωραρίου. Η πρακτική αυτή», υποστηρίζει ο κ. Ψύρρας, «έχει επεκταθεί, πλέον, και στα λύκεια, όπου το μάθημα της Ιστορίας διδάσκεται και από καθηγητές αγγλικών, γαλλικών, τεχνολόγους, οικονομολόγους, ή θεολόγους και ό,τι άλλο περισσεύει από άλλες ειδικότητες για να συμπληρωθεί το πρόγραμμα και να πουν όλοι ότι όλα βαίνουν καλώς». Τέλος ζήτησε «την Ιστορία να τη διδάσκουν αποκλειστικά Ιστορικοί», εννοώντας, προφανώς, ότι επιθυμεί να ισχύσει ότι ακριβώς ισχύει για τη Φυσική, την οποία (μετά την προαναφερθείσα ρύθμιση του 2006) διδάσκουν, ως Α’ ανάθεση, αποκλειστικά οι Φυσικοί της ειδικότητας ΠΕ 04.01 και όχι οι λοιπές ειδικότητες του εν λόγω κλάδου.
ΝΕΕΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ
Το θέμα αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον από το γεγονός ότι χθες εκδόθηκε νέα εγκύκλιος με νέους πίνακες αναθέσεων μαθημάτων, περιέχουσα μικρές αλλαγές που αφορούν σε αναβαθμίσεις ρόλου σε τεχνικές, κυρίως, ειδικότητες, καθώς και συμπληρωματική (νέα) εγκύκλιος με «Οδηγίες» σχετικά με την ορθή εφαρμογή της εγκυκλίου. Η εγκύκλιος με τις «Οδηγίες» περιέχει μια νέα διάταξη που κινείται προς την κατεύθυνση ξεκαθαρίσματος ρόλων των ειδικοτήτων στους πολυσυλλεκτικούς κλάδους, όπως ο ΠΕ 02, αλλά μέσω μιας διαδικασίας που φαντάζει μάλλον άτολμη.
Ας πάρουμε, λοιπόν, τα επιμέρους ζητήματα ένα – ένα:
1) Θεωρούμε ότι ο προβληματισμός του κ. Ψύρρα δίνει την αφορμή για έναν δημιουργικό διάλογο που μπορεί ν’ αποβεί ωφέλιμος για όλες τις ειδικότητες της Β΄/βάθμιας εκπαίδευσης, προς τη κατεύθυνση της επιζητούμενης απ’ όλους μας ποιοτικής αναβάθμισης της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Συμβολή σ’ αυτό το διάλογο επιθυμούν ν’ αποτελέσουν και οι παρακάτω σκέψεις και απόψεις, οι οποίες, φυσικά, δεν διεκδικούν το... αλάθητο, αλλά, αντιθέτως (όπως γράψαμε και σ’ άλλο, πρόσφατο άρθρο μας στην «Ε», 17/8/2008, σελ. 6, για το μάθημα των Θρησκευτικών) επιδιώκουν τον αντίλογο και την – κατά τον αείμνηστο δάσκαλο όσων αποφοιτήσαμε απ’ το Θεολογικό τμήμα του ΑΠΘ, Νίκο Ματσούκα - δημιουργική αντιπαράθεση, σύμφωνα με την ορθή, εννοιολογικά, σημασία της λέξεως, δηλαδή, «όχι με την έννοια της σύγκρουσης, αλλά της σύγκρισης απόψεων», όπως εξηγούσε και ερμήνευε αυθεντικά την «αντιπαράθεση» ο αείμνηστος δάσκαλος.
2) Το θέμα των αναθέσεων ρύθμιζαν μέχρι χθες οι υπ’ αριθμ. πρωτ. 69598/Γ2/10-7-2006 και 82154/Γ2/11 - 08 – 2006 εγκύκλιοι του υπ. Παιδείας και από σήμερα το ρυθμίζουν οι αντίστοιχες 118842/Γ2/17-09-2008 και 119052/Γ2/17-09-2008 (οι οποίες δημοσιεύονται, ολόκληρες, στο ιστολόγιο της τοπικής Ενωσης Θεολόγων, http://theologylar.blogspot.com).
ΑΔΙΚΟΥΜΕΝΟΙ ΟΙ ΘΕΟΛΟΓΟΙ
Βάσει των ανωτέρω, δικαίωμα διδασκαλίας στην Ιστορία του Γυμνασίου, ως Β’ ανάθεση, έχουν οι κλάδοι ΠΕ 01 (θεολόγοι), ΠΕ 05- 06 – 07 (ξενόγλωσσοι) και ΠΕ 13 (νομικών και πολιτικών επιστημών). Για το Λύκειο το δικαίωμα διδασκαλίας με Β’ ανάθεση εξακολουθούν να το διατηρούν οι ξενόγλωσσοι και οι των πολιτικών επιστημών, ενώ εξαιρείται ο κλάδος των θεολόγων (!). Τι και αν στα Θεολογικά τμήματα διδάσκεται επί τέσσερα (4) ολόκληρα εξάμηνα το μάθημα της Ιστορίας, ενώ στα ξενόγλωσσα και στα των πολιτικών επιστημών το πολύ ένα (1) – δύο (2) εξάμηνα; Πρόκειται (μιλάμε για την εξαίρεση των Θεολόγων από τη διδασκαλία, με Β’ ανάθεση, της Ιστορίας στο Λύκειο) για καταφανή αδικία σε βάρος των θεολόγων, η οποία υπήρχε στη προπερυσινή εγκύκλιο και συνεχίζει να υπάρχει και στη φετινή, αδικία η οποία θα πρέπει να αρθεί το συντομότερον.
3) Αναφέρει ο κ. Ψύρρας ότι οι αναθέσεις σε καθηγητές άλλων ειδικοτήτων του μαθήματος της Ιστορίας γίνονται με το «κόλπο» της δεύτερης και τρίτης ανάθεσης. Θα μας επιτρέψει να διαφωνήσουμε τόσο με τη ορολογία όσο και με την ουσία: οι αναθέσεις γίνονται με βάση νομοθετική ρύθμιση η οποία σε γενικές γραμμές λαμβάνει υπόψη της τη συνάφεια των ειδικοτήτων με τα διδασκόμενα μαθήματα για να εξυπηρετήσει, ως μέτρο, τις λειτουργικές ανάγκες των σχολείων. Υπό ποια έννοια, π.χ., μπορεί να θεωρηθεί «κόλπο» η Β’ ανάθεση της Χημείας (ΠΕ 04.02) στους Φυσικούς (ΠΕ 04.01);.. Και αν θεωρείται, π.χ., «κόλπο» η Β’ ανάθεση της Ιστορίας στους Θεολόγους (που διδάσκονται επί 4 εξάμηνα Ιστορία στο παν/μιο), τότε το γεγονός ότι με βάση την ίδια εγκύκλιο μπορούν να διδάσκουν Ιστορία - και μάλιστα με Α’ ανάθεση - καθηγητές που ούτε βδομάδα (!) δεν διδάχθηκαν Ιστορία στο τμήμα αποφοίτησής τους («ΦΠΨ»), αυτό τι, άραγε, θεωρείται: «κόλπο» στο ...τετράγωνο;...
* Eννοείται ότι θεωρούμε απολύτως δίκαιη – και επιστημονικά επιβεβλημένη - την πρόταξη στη διδασκαλία της Ιστορίας (με Α’ ανάθεση), όχι γενικώς και αορίστως για τον πολυσυλλεκτικό από άποψη ειδικοτήτων κλάδο των «Φιλολόγων ΠΕ 02» , αλλά ειδικά και συγκεκριμένα για τους πτυχιούχους των Ιστορικών τμημάτων των Φιλοσοφικών, ή άλλων Σχολών Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών.
4) Για το θέμα της διδασκαλίας γνωστικού αντικειμένου διαφορετικού από τo πτυχίο του κλάδου διορισμού: Το δικαίωμα αυτό το έχει μόνο μια κατηγορία καθηγητών και συγκεκριμένα οι έχοντες δεύτερο πτυχίο ή μεταπτυχιακό (M.Sc. ή διδακτορικό) και το δικαίωμα που τους παραχωρείται είναι να μπορούν για συμπλήρωση του ωραρίου τους να διδάξουν μαθήματα της ειδικότητας τους δεύτερου πτυχίου τους. Συγκεκριμένα, βάσει και της παλαιάς αλλά και της νέας (χθεσινής) εγκυκλίου, με την οποία παρέχονται «Οδηγίες για την εφαρμογή των πινάκων αντιστοιχίας διδασκομένων μαθημάτων του Γυμνασίου και του Ενιαίου Λυκείου και κλάδων και ειδικοτήτων εκπαιδευτικών», για το θέμα της διδασκαλίας γνωστικού αντικειμένου διαφορετικού από τον κλάδο στον οποίο διορίσθηκαν, αναφέρεται ότι: «Όταν στην αρμοδιότητα του ΠΥΣΔΕ υπηρετούν μόνιμοι εκπαιδευτικοί που έχουν επιπλέον του τυπικού προσόντος διορισμού και άλλο πτυχίο διορισμού ή μετάταξης και δεν συμπληρώνουν το υποχρεωτικό τους ωράριο, μπορούν να διδάξουν, εφόσον το επιθυμούν, για συμπλήρωση ωραρίου, μαθήματα της ειδικότητας του δεύτερου πτυχίου, σε Α’ και Β’ ανάθεση...».
ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΤΥΧΙΟ
Αυτό σημαίνει πρακτικά, ότι αν κάποιος καθηγητής π.χ. οικονομολόγος, μηχανολόγος, κοινωνιολόγος, κ.λπ., έχει και δεύτερο πτυχίο στην Ιστορία, στη Θεολογία, στα Μαθηματικά, κ.λπ. δικαιούται και εκ του νόμου (και εκ της λογικής...) να διδάσκει Ιστορία, Θρησκευτικά, Μαθηματικά. Αν κάποιος φιλόλογος έχει δεύτερο πτυχίο μηχανικού μπορεί να διδάξει Τεχνολογία, κ.ο.κ. Πιστεύουμε ότι η διάταξη είναι ορθότατη γιατί, συν τους άλλοις, έχει αμιγώς ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αν συμβαίνει, όμως, να διδάσκουν το μάθημα της Ιστορίας καθηγητές άλλης ειδικότητας οι οποίοι δεν έχουν τα προσόντα (συναφές δεύτερο πτυχίο, ή μεταπτυχιακό, ή διδακτορικό) που προβλέπει η παραπάνω ρύθμιση, τότε, πράγματι, υπάρχει (και τυπικό και ουσιαστικό) πρόβλημα. Και έχει κάθε δίκιο να διαμαρτύρεται ο Σύνδεσμος Φιλολόγων.
5) Στη (νέα) εγκύκλιο των Οδηγιών υπάρχει, για πρώτη φορά, μια διάταξη (η υπ. αριθμ. 9) που επιχειρεί να βάλει σε τάξη κλάδους που συνεχίζουν να υφίστανται περιλαμβάνοντας στο εσωτερικό τους διαφορετικές ειδικότητες, όπως ο κλ. ΠΕ 02. Τι λέει: «Οι εκπαιδευτικοί, απόφοιτοι διαφορετικών πανεπιστημιακών τμημάτων ή τμημάτων ΤΕΙ που εντάσσονται στον ίδιο κλάδο ή ειδικότητα, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η ποιότητα του διδακτικού τους έργου, προτείνεται, εφόσον υπάρχει η σύμφωνη γνώμη τους, να αναλαμβάνουν μαθήματα σχετικά με την ιδιαίτερη εξειδίκευση που απέκτησαν ως πτυχιούχοι διαφορετικών τμημάτων». Που σημαίνει ότι θα πρέπει οι αναθέσεις να γίνονται βάσει της ειδικότητας και όχι γενικώς και αορίστως βάσει του κλάδου. Εκτιμούμε ότι η εν λόγω διάταξη, λόγω του... «εθελοντικού» χαρακτήρα της, αποτελεί ημίμετρο και θ’ αποβεί στην πράξη αλυσιτελής. Η καθαρή λύση είναι μία: θεσμοθετημένη διάκριση διδακτικών ρόλων βάσει ειδικότητας και στον κλάδο ΠΕ 02, όπως έγινε πρόσφατα με τον (τέως ενιαίο) κλάδο των Φυσικών (ΠΕ 04). Οπως ισχύει από παλαιότερα με τον κλάδο των μηχανικών ΠΕ 12 (όπου άλλο οι πολιτικοί μηχ/κοί ως ΠΕ 12.01, άλλο οι αρχιτέκτονες ΠΕ 12.02, άλλο οι τοπογράφοι ΠΕ 12.03, άλλο οι μηχανολόγοι ΠΕ 12.04, κ.ο.κ.), των υγειονομικών (οι γιατροί ΠΕ 14.01, οι οδοντίατροι ΠΕ 14.02, οι φαρμακοποιοί ΠΕ 14.03), κ.λπ.
6) Για να επιβληθεί το «αυτονόητο» της «διδασκαλίας της Ιστορίας από ιστορικούς», δεν χρειάζονται προσφυγές στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια, όπως προαναγγέλει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων ν. Λάρισας. Αρκεί μια ρύθμιση παρόμοια με την προαναφερθείσα του κλάδου των Φυσικών (ΠΕ 04), έτσι ώστε η κάθε ειδικότητα στο εσωτερικό του («ενιαίου», ακόμη) κλάδου ΠΕ 02 να αποκτήσει τη δική της ξεχωριστή επιστημονική υπόσταση και οντότητα και ν’ αρχίσει έτσι η εφαρμογή του αυτονόητου για τη διδασκαλία της Ιστορίας μέσα απ’ τον ίδιο τον κλάδο ΠΕ 02. Ετσι θα σταματήσουν φαινόμενα του τύπου να διδάσκει Ιστορία ο απόφοιτος του παιδαγωγικού – φιλοσοφικού, νέα ελληνικά ο απόφοιτος του ιστορικού, αρχαία ελληνικά ο απόφοιτος του ...εθνολογικού (!), αλλά θα διδάσκει Ιστορία ο απόφοιτος του ιστορικού, αρχαία ελληνικά ο απόφοιτος του τμήματος κλασσικής φιλολογίας, νέα ελληνικά ο απόφοιτος του τμήματος νεοελληνικής φιλολογίας, κ.ο.κ.
ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ
Ενδεικτικά, θα μπορούσε ο κλάδος ΠΕ 02 να απαρτίζεται από τις ειδικότητες: ΠΕ 02.01 κλασσικής φιλολογίας, ΠΕ 02.02 νεοελληνικής φιλολογίας, ΠΕ 02.03 ιστορίας, ΠΕ 02.04 φιλοσοφίας, παιδαγωγικής και ψυχολογίας (ΦΠΨ), στις οποίες θα δοθούν και οι αντίστοιχες Α’ και Β’ αναθέσεις. Ειδικά στη νειδικότητα ΠΕ 02.04 θα μπορούσε να ανατεθεί και η διδασκαλία - εφαρμογή του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ) , λόγω της εξειδικευμένης επιστημονικής κατάρτισης που παίρνουν οι απόφοιτοι του τμήματος ΦΠΨ σε θέματα ψυχολογίας και συμβουλευτικής. Νομίζουμε ότι μέσα από ένα τέτοιο ορθολογικό ξεκαθάρισμα διδακτικών ρόλων στο εσωτερικό (και) του κλάδου ΠΕ 02 το αυτονόητο «να διδάσκεται η Ιστορία από ιστορικούς» μπορεί κάλλιστα να γίνει πράξη για το μάθημα της Ιστορίας – και όχι μόνο.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, συνεργάτης του Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM), καθηγητής Β΄/βάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο Αρμενίου και Γυμνάσιο Καλαμακίου) και Γεν. Γραμματέας της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας (http://theologylar.blogspot.com).
