Ψηλαφώντας τις ραφές του παρελθόντος και το υπέδαφος της ιστορίας μας, νιώθουμε μια ανακουφιστική αίσθηση, η οποία μας προσφέρει ασυναγώνιστη απόλαυση κάλλους και τέχνης.
Δεν πρόκειται για φιλολογικά κείμενα ή αφηγήσεις, πρόκειται για έργα πρωτότυπα, που διεκδικούν την αυτονομία τους. Έργα που βρίσκουν τη ρίζα τους και έχουν αναβλαστήσει στο παρελθόν. Αυτό κυρίως δοκιμάζουμε να αναδείξουμε, τη σημασία τους.
Με τους όρους αυτούς δικαιούμαστε την επανάληψη, ως πεδίο έντονης θύμησης και εκτίμησης των μνημείων μας, αποκαλύπτοντας όλους τους δυνατούς συνδυασμούς.
Ως αρμός ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον τα μνημεία μας λειτουργούν σαν «ψυχές – σώματα». Οι «ψυχές» αποτελούν κομμάτια του παρελθόντος και τα «σώματα» έρχονται να συμφιλιώσουν το μέλλον που είναι μια εικόνα πραγματική.
Οι προκαταβολές των αρχαίων στους Νεοέλληνες πραγματικά τεράστιες. Βαριά η κληρονομιά, αποκαλύπτοντας όλους τους δυνατούς συνδυασμούς της τέχνης.
Σκηνικό της Μ. Ελλάδας που μοιράζεται στον κόσμο όλο.
Υπερηφάνεια που αναδύεται από τα «νεκρά σώματα» των Καρυάτιδων.
Υπεροχή από το μοιρολόγι της Θέτιδας και των Νηρηίδων.
Χρυσοί αμφορείς και τάφοι του Φιλίππου σε συναρθρωμένη, περίτεχνη κατασκευή.
Ο ναός του Απόλλωνα, απροσδόκητα μοναδικός.
Ο περίτεχνος Παρθενώνας που κοσμεί την Ελλάδα, έργο αυθεντικό και ανυπέρβλητα άρτιο.
Όλα αυτά υποδηλώνουν από παλιά τον ψυχισμό του Έλληνα για να αναδείξει την αυθεντική του μορφή. Εσωτερικός ρυθμός, που αναζητούσε τη δική του απελευθέρωση.
Και έτσι έγινε, και προέκυψε αυτή η τεράστια κληρονομιά των μνημείων μας.
Ας αναζητήσουμε όμως και τον εσωτερικό ρυθμό του Νεοέλληνα, πως οριστικοποιείται και ευθυγραμμίζεται. Δεν υπάρχει τίποτε λιγότερο «πνευματικό» από αυτή τη σύνθεση, από αυτόν το μεγαλειώδη ενθουσιασμό που κρατάμε όλοι μέσα μας, ως απόγονοι των αρχαίων, αλλά και κληρονόμοι των μνημείων τους.
Όσα κι αν δούμε ή διαβάσουμε περί των «μνημείων» πάλι θα είναι δύσκολο να συλλάβουμε αυτή την έννοια...
Όταν σηκώνεις όμως τα μάτια στην «Ακρόπολη» εκεί βρίσκεται το «υψηλό», εκεί αποκαλύπτεται το χάσμα, ανάμεσα στο δικό μας πολιτισμό, στη δική μας ύπαρξη και στις δικές μας απέραντες δυνάμεις μιας ιδέας που σε συντρίβει με το απέραντο μεγαλείο της, σε σύγκριση με άλλους.
Καταλυτικός με ευσέβεια, ευλάβεια, ιστορική αλήθεια, αξιοπρέπεια, που μόνο οι ειδήμονες αντιλαμβάνονται το βάθος της αξίας του.
Ελλήνων μνημεία, λοιπόν, που δεν έχουν ποτέ ξανά υπάρξει, ούτε και θα υπάρξουν στο μέλλον, καινοτομίες, τολμηρές στάσεις, εκφραστικότητα και τελειότητα στην οποία μπορεί να φτάσει η τέχνη.
Επιβλητικότητα που προκαλεί ρίγος, βγαλμένη από τα βαθιά, η ιδέα που ζει κρυμμένη μέσα στις ψυχές των έργων.
Η φύση που αποτυπώνεται πάνω τους, η απέραντη δύναμή της, η γνώση της ανατομίας, οι κινήσεις του σώματος, τα πιο έντονα μέρη, οι μυες, φυσικότητα που υπερβαίνει το φυσιολογικό. Ορμητικότητα που υπηρετεί το πάθος, γλυκύτητα για τα γυναικεία χαρακτηριστικά. Σύνθεση από μεμονωμένες μορφές και συμπλέγματα που προσδίδουν σαφήνεια και ασυνήθιστα συναισθήματα.
Ένα απέραντο παιχνίδι από κινήσεις, εκφράσεις και γωνίες, απεικόνιση γυμνών, που διεγείρει το θεατή - επισκέπτη.
Δέος, υπερηφάνεια και εθνικό στίγμα στις ψυχές μας, μεγαλείο που φέρει μέσα της την απέραντη δύναμη, το μεγαλεπήβολο ύφος, την ταυτότητά μας.
Χαρά αλλά και θλίψη μας γεμίζουν όλα αυτά. Αληθινές εικόνες η ύπαρξη των μνημείων στη χώρα μας. Αλληγορία και βλάσφημη γύμνια από την απουσία ορισμένων έργων. Δικών μας έργων. Καθόλου επαινετικό ότι τα μάτια των παιδιών μας αλλά και τα δικά μας, δεν τα βλέπουν και δεν τα έχουν.
Αντηχούν στ' αυτιά όλων οι έπαινοι για τα μνημεία που «φιλοξενούνται» σε άλλες χώρες, αλλά όταν θα έρθει η «Δευτέρα Παρουσία» ίσως θα άξιζε τον κόπο να επαναλάβουμε την απαίτηση για επιστροφή στην πατρίδα τους.
Ενώ οι ειδήμονες αντιλαμβάνονται την ιστορική τους σημασία και την αναγκαιότητα της επιστροφής τους, όσες πραγματείες και αν έγιναν από τους αρμόδιους φορείς και από το Υπουργείο Πολιτισμού, στάθηκε αδύνατο να πείσουμε.
Σαν δεύτερη σκέψη ίσως, όλοι εμείς οι Νεοέλληνες θα έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα έργο σαν τεράστιο γλυπτό σε σκούρο φόντο, ένα κολοσσιαίο έργο, που θα αναδύεται σαν νέος κόσμος και θα λείπει ο παλιός...θα απουσιάζει εντελώς... το ενδιαφέρον, η ενότητα, η γοητεία.
Με τους συγκλονιστικούς αυτούς όγκους θα επιδιώξουμε να διεγείρουμε τους θεατές, να εκμεταλλευτούμε τη δύναμη και τη μεγαλοσύνη τους για την επιστροφή...
Λουΐζα Ζαφειρίου, louizazaf@yahoo.gr, Λάρισα
