Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Σύνδεσμος Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων
Είχαμε που είχαμε τα σοβαρά προβλήματα με την ακρίβεια και την παγκόσμια κρίση της τιμής του πετρελαίου, δεν έφταναν οι μαύρες μέρες από την έλλειψη ρευστού και της παντοκρατορίας του πλαστικού χρήματος, ήρθε τώρα στο προσκήνιο και η σύλληψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στην ανέχεια του κόσμου ή την προσωρινή του λήθη από τα εγκλήματα στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Μνήμες από εθνικές εκκαθαρίσεις και ομαδικούς τάφους Σέρβων, Κροατών και Μουσουλμάνων, φρικτές αναμνήσεις από «χειρουργικά χτυπήματα» των συμμάχων και τις «κατά λάθος» στοχεύσεις κονβόι προσφύγων αλλά και βομβαρδισμούς αμάχων στην αγορά του Σεράγεβο, ήρθαν να δώσουν ένα γερό χαστούκι στον εφησυχασμό μας ότι δεν θα ξαναδούμε ή θα ξαναζήσουμε παρόμοια γεγονότα.
Η σύλληψη του Κάρατζιτς ως εγκληματία πολέμου θεωρείται τη δεδομένη χρονική στιγμή από περίεργη έως ύποπτη. Σε μια στιγμή όπου ο εθνικισμός στη Σερβία αναβιώνει με αφορμή και την πρόσφατη ανακήρυξη του Κοσόβου σε ανεξάρτητο κράτος, σε μια εποχή όπου οι σχέσεις τής Σερβίας με την «προστάτιδα» Ρωσία μπαίνουν σε μια νέα φάση αλληλεξάρτησης, που ξεκινά από την πώληση οπλικών συστημάτων, μέχρι το σχεδιασμό του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, με τη συμμετοχή του ρώσικου ενεργειακού γίγαντα Gazprom (της οποίας πρόεδρος ήταν ο Ρώσος πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβέντεφ), η παράδοση του Κάρατζιτς στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο από την επίσημη σερβική ηγεσία είναι δύσκολο να ερμηνευθεί.
Προστάτευαν τον Κάρατζιτς
Το φάντασμα του παρελθόντος, ένας, σύμφωνα με τις ομολογίες των Δυτικών, νέος Χίτλερ, παραδίδεται μετά από τουλάχιστον 12 χρόνια αποσιώπησης της τύχης του. Σε εποχές που ο ρόλος της τεχνολογίας είναι αδιαμφισβήτητος, πώς μπορούμε να πιστέψουμε ότι ο Κάρατζιτς διέφευγε επί τόσο χρονικό διάστημα από τους πάντες; Τον Ράντοβαν Κάρατζιτς προστάτευε η υπηρεσία πληροφοριών και τώρα τον «παρέδωσε», δήλωσε επίσημα πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Εσωτερικών της Σερβίας Ίβιτσα Ντάτσιτς. Κατά τα άλλα, ο Κάρατζιτς, ο ψυχίατρος που πέρασε στις εναλλακτικές θεραπείες ως δρ. Ντράγκαν Ντάμπιτς, συνελήφθη σε λεωφορείο έτσι απλά. Γιατί άραγε «έδωσαν» τώρα τον Κάρατζιτς; Ποιος ο λόγος επιλογής της δεδομένης χρονικής στιγμής για την παράδοσή του; Και σε τελευταία ανάλυση, προς τι η αναμόχλευση των θλιβερών εκείνων ιστοριών στη Βοσνία και τη μαρτυρική πόλη τού Σεράγεβο που συγκλόνισαν τον κόσμο;
Σκοτεινά παιχνίδια
Η επιλογή για την παράδοση του Κάρατζιτς είναι συνυφασμένη με τα παιχνίδια των μυστικών υπηρεσιών και τους σχεδιασμούς σε πολιτικό επίπεδο. Ο ρόλος της Σερβίας ως χώρας - κλειδί που βρίσκεται στο κέντρο των Βαλκανίων, για πολλές πλευρές που ενδιαφέρονται ενεργειακά στην περιοχή, πρέπει να παραμείνει αναβαθμισμένος και να αποτελεί πάντα το «πέρασμα». Από χρόνια, πολλές ευρωπαϊκές μυστικές υπηρεσίες δραστηριοποιούνται στα εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Από την άλλη πλευρά, συμφέροντα έχουν και άλλοι. Η μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση, για παράδειγμα, εκτός συνόρων μετά το Βιετνάμ, είναι το Camp Bondsteel στα ανατολικά του Κοσόβου, όπου διενεργούνται μυστικές επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η αμερικανική βάση είναι ανοιχτή στην πρόσληψη κατοίκων της περιοχής, παρέχοντας πολλές φορές την «πολυπόθητη» πράσινη κάρτα ως αντάλλαγμα για τη σιωπή τους αναφορικά με τα όσα γίνονται στην περιοχή. Ο Κάρατζιτς από την πλευρά του – για να μην ξεχνιόμαστε - φέρεται να έδωσε τη διαβόητη «Διαταγή 7», η οποία άναψε το πράσινο φως για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Τον Ιούλιο του 1995, οι σερβικές δυνάμεις εισβάλλουν στη «ζώνη ασφαλείας» του ΟΗΕ, χωρίς να αντιμετωπίσουν την παραμικρή αντίσταση, και αρχίζουν τις εκκαθαρίσεις. Αποτέλεσμα, 8.000 περίπου Βόσνιοι Μουσουλμάνοι νεκροί. Η Δύση είχε θέσει τους όρους της από την αρχή: για να επιτρέψει στη Σερβία την ένταξη στην ΕΕ, έπρεπε να συλληφθούν και να δικαστούν οι τρεις εναπομείναντες καταζητούμενοι για εγκλήματα πολέμου Κάρατζιτς, Μλάντιτς και Χάτζιτς. Κυρίως οι δύο πρώτοι. Ο εθνικισμός όμως στη Σερβία και σήμερα καλά κρατεί, οι σχέσεις με τη Ρωσία παραμένουν σταθερές και ο ρόλος της παραμένει ισχυρός. Το τοπίο δεν έχει μεταβληθεί και η παράδοση του Κάρατζιτς δεν θα αλλάξει τους συσχετισμούς. Δεν είναι το θέμα η παράδοση του Κάρατζιτς και Μλάντιτς. Είναι η συνολική διαπραγμάτευση των Σέρβων με τη Δύση, που με την, ως φωτοβολίδα, ενεργειακή παρέμβαση της Ρωσίας, φαίνεται προς το παρόν να μην καρποφορούν όπως θα ήθελαν οι Δυτικοί. Με την παράδοση του Κάρατζιτς από τις σερβικές μυστικές υπηρεσίες που για 12 χρόνια τον έκρυβαν, φαίνεται πως οι Σέρβοι σε πολιτικό επίπεδο θέλουν να τα έχουν καλά με όλους. Και με την ΕΕ, αλλά και με τους Ρώσους που διά Μεντβέντεφ δήλωσαν πως θα παράσχουν υποστήριξη στο Διεθνές Δικαστήριο αναφορικά με τις σερβικές ενστάσεις για την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Αλλά παράλληλα θέλουν να δείχνουν και ένα φιλοευρωπαϊκό πρόσωπο με την αποκήρυξη του σκοτεινού παρελθόντος. Την ίδια στιγμή απειλούν ακόμη και με διακοπή της ηλεκτροδότησης στο Κόσοβο που εξαρτάται ενεργειακά από τη Σερβία.
Ο πόλεμος παραμένει πόλεμος
Πολλά τα παιχνίδια που παίζονται στην ευρύτερη περιοχή. Και πολύ περισσότερα αυτά που διαδραματίζονται στο παρασκήνιο μετά από παραδώσεις τύπου «Κάρατζιτς». Ας όψονται οι ηγεσίες που παραπλανούν τους λαούς τους με τις όποιες θεαματικές ενέργειες. Αυτοί που επιχαίρουν στο άκουσμα πως η νομιμότητα δήθεν θριαμβεύει με την εξολόθρευση ενός ακόμη υπευθύνου για μαζικές σφαγές. Η ιστορία όμως ακόμη δεν έχει καταδικάσει περιπτώσεις ηγετών τύπου Στάλιν ή πρόσφατα Μπους. Δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει πως στην Τσετσενία, το Μπεσλάν, το θέατρο της Μόσχας, το Αφγανιστάν και το Ιράκ διαπράχθηκαν εγκλήματα που αναζητούν τους πραγματικούς ενόχους. Και η Σεμπρένιτσα ξεχάστηκε. Και το Σεράγεβο που επανήλθε στους φυσιολογικούς ρυθμούς, συμβολίζει απλά και μόνο τα εθνοτικά μίση και τις θηριωδίες στο όνομα των όποιων χριστιανών ή μουσουλμάνων. Και ο Κάρατζιτς θα δικαστεί. Και τα χρόνια θα περάσουν. Ο πόλεμος όμως θα παραμείνει πόλεμος. Με θύματα από το χθες και το σήμερα. Κρυφός ή φανερός. Με μυστικές υπηρεσίες ή κανονικούς στρατούς.
