«Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει και σας ο ουράνιος Πατέρας σας. Αν όμως δεν συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, ούτε κι ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα».
Ήρθε μια φορά στο γραφείο μου, κάποιος αξιωματούχος για να εξεταστεί ως μάρτυρας στην προανάκριση, σε μήνυσή του κατά ενός συναδέλφου του. Η υπόθεση εκκρεμούσε από χρόνια. Επειδή ήξερα ότι είναι σκεπτόμενος άνθρωπος, τόλμησα και του είπα: « Γιατί κουράζεστε –είχε έρθει απ΄ τη Θεσσαλονίκη στη Λάρισα για την υπόθεση αυτή- και δεν συγχωρείτε τον αντίδικό σας. Γιατί δεν παίρνετε το παράδειγμα του Ιησού, που συγχώρησε τους σταυρωτές του;». Με κοίταξε ενοχλημένος και μου είπε: « Ο Χριστός είναι Θεός. Εγώ είμαι άνθρωπος».
Δεν συνέχισα την κουβέντα από σεβασμό και διακριτικότητα. Θα του έλεγα, ότι ο Χριστός ζητεί να μιμηθούμε το παράδειγμά του. Αλλά η ανώτατη μόρφωση που δέχτηκε απ΄ το πανεπιστήμιο και οι ειδικές σπουδές στην Ευρώπη, δεν έχουν ως βάση το παράδειγμα. Δεν αποτελεί προϋπόθεση της επιστημονικής έρευνας και της επιστήμης γενικά το ήθος. Το δυτικό άνθρωπο διέπει η βουλησιαρχία, λατρεύει δηλαδή τη δύναμη χωρίς ηθικά όρια. Αυτό σημαίνει η περίφημη φράση «Ο Θεός απέθανε», για να καταλάβει τη θέση του ο άνθρωπος (υπεράνθρωπος). Αυτή είναι η αιτία που οδήγησε τον κόσμο στο μηδενισμό και στην καταστροφή του περιβάλλοντος και τον οδηγεί ακόμα.
Όταν χάρισαν τη ζωή στον Ντοστογιέφσκι, η πρώτη σκέψη που πέρασε απ΄ το μυαλό του ήταν, γιατί δεν έδειχνε σε όλους τους ανθρώπους καλοσύνη, ευγένεια, συγχώρηση, αγάπη. Ο Ντοστογιέφσκι δέχτηκε μέσα του ξαφνικά μια πλημμύρα πνευματικού φωτός και κατανόησε ότι η ζωή είναι καλοσύνη, ευγένεια, συγχώρηση, αγάπη.
«Χωρίς αγάπη δεν γίνεται», λέει η δημώδης ελληνική παροιμία. Αυτό που γνωρίζουν οι απλοί άνθρωποι το αγνοούν οι σπουδασμένοι στα πανεπιστήμια και οι σπουδαίοι που διαπρέπουν σε όλους τους τομείς.
Πώς λοιπόν απλοί άνθρωποι φτάνουν στο ύψος των λίγων φωτισμένων πνευμάτων και οι μεγάλοι και τρανοί που σπουδάζουν στα πανεπιστήμια και κατέχουν πλούτο και αξιώματα δεν μπορούν;
Υπάρχει ριζική διαφορά ανάμεσα στους απλούς ανθρώπου, τους φτωχούς και ταπεινούς, που δέχθηκαν το ήθος και τη μόρφωση από το παράδειγμα της οικογένειας, της Εκκλησίας και του δημοτικού σχολείου και στους άλλους, τους ανθρώπους του πλούτου και της φήμης, που αγνόησαν αυτόν τον πολιτισμό και υπερτίμησαν τις γνώσεις τους (και το εγώ τους). Η διαφορά βρίσκεται στη μόρφωση και στον τρόπο που μεταδίδεται, με το παράδειγμα ή με τις γνώσεις.
Για τους απλούς η μόρφωση είναι εσωτερική και έρχεται με το παράδειγμα. Άρα η βάση τη ζωής είναι το ήθος. Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή ο κόσμος δεν αλλάζει παρά μόνο με το παράδειγμα.
Για τους άλλους η μόρφωση είναι εξωτερικοί κανόνες, που επιβάλλονται από κάποια αυθεντία όπως είναι το κράτος, το κόμμα, η οργάνωση και γενικά οτιδήποτε έχει τη δύναμη του απολύτου. Κανείς δεν είναι παράδειγμα για τους άλλους, γιατί κανείς δεν είναι στη θέση του, χωρίς τη δύναμη κάποιας αυθεντίας.
Έως ότου όμως το κράτος ή οποιαδήποτε άλλη αυθεντία αλλάξει τον κόσμο και τον κάνει καλύτερο, πιο πρακτική είναι η οδός που ακολουθούν οι απλοί άνθρωποι, η οδός της συγνώμης. Τίποτε δεν θα είναι στη θέση του, καμιά αρμονία στη ζωή μας, αν δεν μαθαίνουμε να συγχωρούμε ο ένας τον άλλον, κι αν δεν έχουμε στο νου μας, ότι κάποτε θα δώσουμε λόγο για τις πράξεις μας.
