Υπάρχουν κάποιοι που έκοψαν το κάπνισμα μόλις άκουσαν ότι κάνει κακό. Κάποιοι άλλοι, περίμεναν τον γιατρό να τους το κόψει. Άλλοι τέλος, προτιμούν να μην πάνε στο γιατρό, ακόμη κι όταν ο βήχας γίνεται αφόρητος – και πολλοί απ’ αυτούς τελικά δεν τη γλιτώνουν!
Στην προκειμένη περίπτωση, το κάπνισμα, είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία μας. Ο γιατρός, είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Ο ασθενής, είναι η Ελλάδα. Και η πτώχευση, είναι το …απευκταίο! Όταν πριν από χρόνια κάποιοι ντόπιοι πολιτικοί έλεγαν στις κυβερνήσεις (και σε εμάς) πως πρέπει να κοπεί το κάπνισμα, αυτές αδιαφορούσαν. Πολιτικοί όπως ο Α. Παπαδόπουλος (Υγεία, Εσωτερικά), ο Α. Τρίτσης (εκκλησιαστική περιουσία, Δήμο Αθήνας), ο Στ. Μάνος (ΥΠΕΧΩΔΕ, Οικονομία), η Μ. Γιαννάκου (Παιδεία) προσπάθησαν να κάνουν τομές, που ήταν δυσάρεστες, αλλά σωστές. Τους στείλαμε στο πυρ το εξώτερο.
Οι κυβερνήσεις, με τη δική μας στήριξη και τη στήριξη των ΜΜΕ, προτίμησαν να συνεχίσουν το χάιδεμα των αφτιών μας και... το κάπνισμα, ακόμη κι όταν άρχισε να εμφανίζεται ο βήχας: βλέπεις ο λαός το απολάμβανε το άτιμο το τσιγάρο – και λαός σημαίνει ψήφοι (και τηλεθέαση)! Κάποιοι πολιτικοί μάλιστα, καθώς και ορισμένοι τηλεαστέρες, επιμένουν ακόμη και σήμερα, πως ο ασθενής θα πρέπει να «μη συνομιλεί με το γιατρό και να τον στείλει σπίτι του! Να του πει να πάει να βγάλει λεφτά, από άλλους αρρώστους, εμείς δεν τον έχουμε ανάγκη».
Είναι αλήθεια ότι κανείς δεν χαίρεται, όταν πηγαίνει στο γιατρό. Είναι επίσης βέβαιο, ότι ο γιατρός, όλο και κάποια απόλαυση θα του κόψει. Ο ρόλος του όμως είναι ακριβώς αυτός: να σε εξετάσει και μετά να σου πει τι πρέπει να κάνεις. Δεν θα σε αναγκάσει καθόλου – όσο κι αν κάποιοι διατείνονται για το αντίθετο. Μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις! Η θεραπεία όμως είναι συγκεκριμένη και κάποιες φορές επώδυνη.
Ακόμη κι έτσι, ακόμα και τώρα, είναι καλύτερα να την αρχίσουμε άμεσα. Όταν δεν κόβεις τις κακές συνήθειες από μόνος σου, θα έρθει η ώρα που θα στις κόψει κάποιος άλλος. Κι αυτή η ώρα – ΕΥΤΥΧΩΣ! – ήρθε. Και το τελικό αποτέλεσμα, αν ακολουθήσεις πιστά τις οδηγίες, δεν μπορεί παρά να είναι θετικό! Αναρωτιέμαι όμως: χρειαζόταν πράγματι το ΔΝΤ για να μας πει ότι επιτυγχάνεις οικονομία κλίμακας, όταν έχεις κοινά πλυντήρια για όλα τα νοσοκομεία της ίδιας πόλης; Χρειαζόταν το ΔΝΤ για να μας πει ότι τα ακίνητα του δημοσίου που μένουν για χρόνια αναξιοποίητα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν; Χρειάζεται κάποιος ξένος για να μας πει ότι αν δεν μπορείς να τελειώσεις τη σχολή σου σε 20 χρόνια, μάλλον δεν κάνεις για επιστήμονας;
Εγώ είμαι αισιόδοξος. Βλέπεις, υπάρχουν δύο ειδών χρεοκοπίες: αυτή που οφείλεται στο προϊόν σου και αυτή που οφείλεται στο μαγαζί σου. Αν αυτό που παράγεις έχει πάψει να έχει αξία, αν οι πρώτες ύλες σου έχουν στερέψει, αν το ανθρώπινο δυναμικό σου είναι αμόρφωτο και ανειδίκευτο, τότε έχεις πραγματικό πρόβλημα! Η Ελλάδα ευτυχώς δεν ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία. Ο κίνδυνος πτωχεύσεως δεν αφορά στο προϊόν που μπορεί να παράξει. Αυτό εξακολουθεί να έχει πραγματική αξία! Οι φυσικοί της πόροι, η ομορφιά της και τα εν γένει συγκριτικά της πλεονεκτήματα, σε περιβάλλον, πολιτισμό, παιδεία και υγεία, είναι ακόμη εδώ! Το ανθρώπινο δυναμικό της, έχει τεράστιες δυνατότητες, που μένουν ακόμη ανεκμετάλλευτες! Το μόνο που χρειάζεται, είναι να αλλάξει ο τρόπος που λειτουργεί το μαγαζί.
Μερικές φορές αυτό είναι δυσκολότερο απ’ όσο ακούγεται. Πιο εύκολα μετακινείς τη ντουλάπα, παρά την καρέκλα της γριάς. Όπου υπάρχουν βολεμένοι άνθρωποι, θα υπάρξουν και γκρίνιες. Οι προοπτικές του μαγαζιού όμως είναι τόσο καλές, που ακόμα και η γριά στο τέλος θα καταλάβει πως άξιζε τον κόπο. Είναι σημαντικό, η κρίση που περνάμε, να μη φέρει αντίπαλες, τις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Ας μη γελιόμαστε: από μία εύρωστη οικονομία ωφελούνται τελικά όλοι. Όταν πάει καλά η Mercedes, δεν πάνε καλά μόνο οι ιδιοκτήτες της, πάνε καλά και τα δημόσια ταμεία της Γερμανίας.
Στην Ελλάδα, όλοι γνωρίζουν τις στρεβλώσεις και τις αδικίες του συστήματος - ο καθένας λίγο καλύτερα αυτές του δικού του τομέα. Μέχρι τώρα, θεωρούσαμε ως σημαντικότερο, το «διόρθωμα» πρώτα των άλλων... «Φταίνε οι ιδιώτες που φοροδιαφεύγουν», λέγουν οι μισοί. «Φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι που δεν δουλεύουν», λεν οι απέναντι. «Να τα πάρουν πρώτα από τους άλλους (τους πιο πλούσιους από εμάς!) και μετά από τον δικό μου κλάδο». Φοβάμαι πως, εδώ που φτάσαμε, καλά θα κάνουν να «τα πάρουν» από παντού. Όταν γίνεσαι φτωχότερος, ψάχνεις μεν για τη μεγάλη ευκαιρία αλλά μαζεύεις και τα τάλιρα απ’ το δρόμο.
Το να κατηγορούν «τους άλλους» είναι και το αγαπημένο σπορ της πλειοψηφίας των πολιτικών μας. Προτείνω από αύριο, να ρίχνουμε «Μαυρογιαλούρεια» φάσκελα, σε όποιον μιλάει για το τι έκαναν οι άλλοι. Στην περίσταση που βρισκόμαστε, απαιτούνται πολιτικοί με τολμηρές ιδέες, παραγωγική σκέψη και όραμα για το αύριο. Η απόδοση των ευθυνών, μπορεί να περιμένει λιγάκι – ή να γίνεται παράλληλα και αθόρυβα. Εμείς, ας στρέψουμε προς το παρόν τη συμπάθεια και τη στήριξή μας στους ανθρώπους που κοιτούν μπροστά, μια και οι ώρες είναι κρίσιμες. Τώρα χρειάζονται καπεταναίοι, όχι μοιρολογίστρες και ιστορικοί αναλυτές.
Αδικίες είναι βέβαιο πως θα υπάρξουν. Όπως υπάρχουν αδικίες κάθε φορά που αλλάζει ένα σύστημα (π.χ. ο τρόπος εισαγωγής στο πανεπιστήμιο).
Στις μικρές ή μεγάλες αδικίες, αλλά και μπροστά στις μεγάλες ευκαιρίες που θα προκύψουν, δύο τινά μπορεί να συμβούν: να βάλουμε κάτω το κεφάλι, να κόψουμε τις παλιές (κακές) συνήθειες και να δουλέψουμε ή να στυλώσουμε τα πόδια, υπερασπιζόμενοι το όποιο μικρό ή μεγάλο δίκιο μας (ή και σε βάρος των υπολοίπων προνόμιό μας) αφήνοντας την κοινωνία να παραλύσει. Να αγνοήσουμε δηλαδή το γιατρό, ως μάγκες και θεριακλήδες που είμαστε και να συνεχίσουμε το χαβά μας! Τα αποτελέσματα του καπνίσματος βεβαίως είναι γνωστά. Όσοι έκοψαν το κάπνισμα, γνωρίζουν πως τελικά η ζωή τους βελτιώθηκε, όσα κι αν πέρασαν μέχρι να το καταφέρουν. Κάποιοι άλλοι, …δεν πρόλαβαν να το διαπιστώσουν.
Το ηλίθιο και σπάταλο καταναλωτικό μας μοντέλο, ίσως φταίει περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Ακόμη κι οι καλόγεροι έγιναν businessmen (οι παπάδες είχανε γίνει προ πολλού...). Και βεβαίως, οι πολιτικοί που όλοι βρίζουμε, εκλέχτηκαν από εμάς γιατί έταζαν να ικανοποιήσουν αυτόν ακριβώς τον καταναλωτισμό μας. Κανείς δεν ψήφισε αυτόν που του έταξε τα λιγότερα, ακόμη κι όταν ήξερε ότι αυτό το τάξιμο γινόταν στην πλάτη κάποιων άλλων. Κανείς δεν ψήφισε, αυτούς που έδειχναν το δύσκολο δρόμο της αρετής. Καιρός τώρα, να δώσουμε περισσότερη σημασία στα πραγματικά και τα ουσιώδη και λιγότερη στα εφήμερα και τα επιφανειακά. Θεωρώ πως – ειδικά στην Ελλάδα – δεν χρειάζεται κανείς πολλά για να είναι ευτυχισμένος.
*Ο Δρ. Γιώργος Καραβάνας, Μορ. Βιολόγος – Γενετιστής, είναι μέλος της Ε.Ε. του κόμματος ΔΡΑΣΗ
