Αν πριν λίγο καιρό τολμούσε κανείς και να σκεφτεί αυτό που τώρα συμβαίνει στη χώρα, σίγουρα θα τον περνούσαν για τρελό αλλά πιθανώς θα του άφηναν το περιθώριο να κυκλοφορεί ελεύθερος. Αν τολμούσε, όμως, και να το εκφράσει, τότε είχε εξασφαλίσει εισιτήριο για ισόβιο εγκλεισμό στο χειρότερο κολαστήριο, όπου θα ζούσε εφιάλτες χειρότερους και από εκείνους που έζησε ο Τζακ Νίκολσον στη «Φωλιά του Κούκου».
Η ανακοίνωση των οικονομικών μέτρων με στόχο τη σωτηρία (;) της χώρας στους περισσοτέρους προκάλεσε σοκ ισχυρότερο και από εκείνο του big bang. Αυτό επιβεβαιώνει την άποψή μου ότι στην Ελλάδα έχει κυριαρχήσει το είδος των ανθρώπων … «θα σκεφτώ άλλη φορά, γιατί τώρα έχω κάτι άλλο να κάνω». Τέτοιοι τύποι νιώθουν έκπληξη ακόμα και στην πιο ανεπαίσθητη μεταβολή των βαρομετρικών («Καλέ τι καιρός είναι αυτός; Το πρωί έφυγα με κοντομάνικο από το σπίτι και τώρα χρειάζεται παλτό!»).
Κάπως έτσι την πάτησαν και τώρα. Το πρωί κανόνισαν ένα ακόμα δανειάκι για το σπίτι-προίκα της κόρης («μη μας μείνει και στο ράφι»!) ή το αυτοκίνητο δώρο στο γαμπρό («μην το χάσουμε το κελεπούρι»!), το μεσημεράκι «φόρτωσαν» την κάρτα περισσότερο κι από τριαξονικό («μα είχε κάτι προσφορές»!) και το βράδυ, μπροστά στην τηλεόραση, την έπαθαν τη χλαπάτσα. Μείωση μισθών, επιδομάτων, συντάξεων και δώρων, αύξηση ορίων ηλικίας για σύνταξη. Η Μεγάλη Έκρηξη! Ποιος το περίμενε; Βέβαια, λίγο πριν οι «όπου γάμος και χαρά, η Βασίλω πρώτη» γλεντούσαν με την ψυχή τους για την ανάληψη της Ολυμπιάδας, απαιτούσαν διορισμό στο Δημόσιο για το παιδάκι τους που μια φορά είχε περάσει έξω από ένα Πανεπιστήμιο, διεκδικούσαν επίδομα αφαίρεσης κάλων από τον ασφαλιστικό φορέα τους, «έκλειναν τα μάτια» μπροστά σε μια οποιαδήποτε παρατυπία ή οι ίδιοι επιβάρυναν με κάποιο τρόπο το ήδη υπερχρεωμένο κράτος.
Τώρα βλέπουν μπροστά τους μια Ελλάδα να αλλάζει... αναπάντεχα. Δεν είχαν φανταστεί ότι κάποτε θα μας έστελναν το λογαριασμό, θα μας ανακαλούσαν στην τάξη, ότι στη χώρα έπρεπε να επικρατήσει τάξη και ότι γι’ αυτό δε θα χρειαζόμασταν 1,3 εκατομμύρια δημόσιους υπαλλήλους αλλά μόνο εκατό, άντε διακόσιες χιλιάδες. Οι «λαϊκές μάζες» που κάποια στιγμή «βγήκαν από την αφάνεια» (προσφιλείς δημαγωγικές εκφράσεις) χωρίς και να διαθέτουν τα εφόδια γι’ αυτό, τώρα βρίσκονται μπροστά στο φάσμα της επιστροφής τους σ’ αυτήν. Κι εκεί θα μεταφέρουν τα ασήκωτα χρέη που συσσώρευσαν, επειδή πείστηκαν ότι χωρίς δουλειά, κόπο και εφόδια θα είχαν το σπίτι των ονείρων τους, το μεγάλου κυβισμού αυτοκίνητο, διακοπές σε μέρη εξωτικά, ρούχα λουσάτα. Θύματα, πρωταγωνιστές αρχαίας ελληνικής τραγωδίας!
Ζούμε -με καθυστέρηση, όπως πάντα- το ελληνικό big bang αλλά όχι αναπάντεχα, όπως θεωρούν οι … «η σκέψη μού προκαλεί πονοκέφαλο χειρότερο κι από το μάτιασμα». Όλα, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες, θύμιζαν «το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» που εκτυλισσόταν σε αργή κίνηση, ώστε να το αντιληφτούν και οι… «έχω μια άγνωστη λέξη: τι σημαίνει σκέψη;»! Τώρα οι περισσότεροι αντικρίζουν τη ζημιά της έκρηξης.
Κάποιοι όμως, ήδη σκέφτονται ότι, αν υπεύθυνα και συλλογικά διαχειριστούμε τα αποτελέσματα του big bang, θα εκμεταλλευτούμε την ενέργεια που εκλύεται. Και με τόση ενέργεια που συσσώρευσαν οι στρεβλώσεις της ελληνικής πραγματικότητας και έμενε ανεκμετάλλευτη στο λαβύρινθο του Δημόσιου τομέα, τύφλα να έχει η σύντηξη.
Το Δημόσιο δεν είναι η στοργική αγκαλιά και το προδέρμ για τον κάθε ανίκανο, κουτοπόνηρο τεμπέλη. Και μη μου πει κανείς ότι το Δημόσιο μπορεί να συνεχίσει να πριμοδοτεί την αφασία, την αναξιοκρατία και τη μετριότητα! Ας δούμε και στη χώρα μας πια ένα δημόσιο ζωντανό, ευέλικτο, δίκαιο, μακριά από τις γραφειοκρατικές δομές που ανεχόμασταν. Όποιος αντέχει, ας παραμείνει σ’ αυτό κι ας αποφασίσει να κάνει τη δουλειά του. Οι χαλαροί ας μας αδειάσουν τη γωνιά κι ας κλαφτούν στην αγκαλιά της μάνας τους. Ο σταδιακός περιορισμός του Κράτους μπορεί να γίνει το έναυσμα για ξεκαθάρισμά του. Να μείνουν σ’ αυτό οι καλύτεροι και να αμειφθούν για να κάνουν τη δουλειά γρήγορα και παστρικά.
Αυτό μπορεί να λειτουργήσει σαν ντόμινο με δραστικές αλλαγές και στον ιδιωτικό τομέα. Καλά μυαλά που έμεναν εγκλωβισμένα και αναξιοποίητα στο Δημόσιο, πλέον θα απαγκιστρωθούν -ίσως λίγο βίαια- και θα αναζητήσουν καλύτερη μοίρα στην ελεύθερη αγορά. Και τι σημαίνει αυτό; Πιο έντονο ανταγωνισμό, ποιοτικές υπηρεσίες, καλύτερα μυαλά ελεύθερα να ονειρευτούν, να δημιουργήσουν, να προτείνουν, να βελτιώσουν. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα τέτοιους ανθρώπους που μέχρι τώρα τρομαγμένοι από τον κίνδυνο(;) των αλλαγών, κολλημένοι στην καραμέλα της μονιμότητας, κρύβονταν στο τίποτα του κρατικού μηχανισμού.
Με όλη αυτή την έκλυση ενέργειας είναι πιθανός ο εξορθολογισμός και του ιδιωτικού τομέα. Κάποιοι θα οδηγηθούν στην αφάνεια μην μπορώντας να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις, κάποιοι θα αποφασίσουν ότι δεν μπορούν να κοροϊδεύουν άλλο τον κόσμο και ότι αν θέλουν να επιβιώσουν, θα πρέπει να δουλέψουν. Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Είναι και αναγκαίο και λογικό η ελεύθερη αγορά να μπορεί να επιλέγει μεταξύ των καλύτερων, να αναδεικνύει και να αμείβει τους πιο άξιους από το να επιβραβεύει και να ανέχεται τους λιγότερο μέτριους, επειδή δεν υπάρχουν άλλοι.
Το big bang θα ανατρέψει τα πάντα έστω με τρόπο παράλογο, γιατί συνήθως μια κοινωνία μεταβάλλεται, αφού ήδη έχουν αλλάξει οι αντιλήψεις των μελών της. Εμάς, και πάλι, μας πρόλαβαν οι εξελίξεις. Όσα μέχρι τώρα γνωρίζαμε και προσπαθούσαμε να συντηρήσουμε σε βάρος της ανάπτυξης μάλλον θα χαθούν. Με την Ελλάδα που χάνεται θα χαθούν και όσοι παραμείνουν με τα χέρια σταυρωμένα. Η Ελλάδα σίγουρα αλλάζει. Το ερώτημα είναι: Εμείς;
* Ο κ. Ζάχος είναι καθηγητής στο φροντιστήριο «άποψη» της Λάρισας.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του
«Μάθε, Παιδί Μου, Γράμματα».
