Στην κοινωνία μας έτσι όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, υπάρχει διάχυτη μια σύσσωμη σχεδόν αντίληψη ότι το υπάρχον σωφρονιστικό σύστημα είναι ανεπαρκές και ότι κοινώς, δεν είναι πάντα οι «κακοί» στη φυλακή... Όλοι γνωρίζουμε λίγο-πολύ ότι οι φυλακές με τον τρόπο που λειτουργούν, όχι μόνο δεν βοηθούν τους ανθρώπους να επανενταχθούν στην κοινωνία, παρ’ όλα τα σφάλματα στα οποία έχουν υποπέσει, αλλά αντίθετα τους διαμορφώνουν σε αναβαθμισμένους εγκληματίες. Διότι εκτός του ότι μέσα θα γνωρίσουν και αυτούς που δεν ήξεραν, δεν υπάρχουν και οι δομές που θα στηρίξουν και θα υποβοηθήσουν τον κρατούμενο να σταθεί και πάλι στα πόδια του, να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του και να παλέψει για να γίνει και πάλι ένα έντιμο και ισότιμο μέλος της κοινωνίας. Και φυσικά γνωρίζουμε όλοι, ότι στις περισσότερες τουλάχιστον περιπτώσεις, στη φυλακή βρίσκονται οι φτωχοί και όχι εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν μεγαλοδικηγόρους τύπου Κούγια, ή να εξαγοράσουν ποινές (ενίοτε και δικαστές...), δυνατότητα που οι περισσότεροι δεν έχουν φυσικά...
Και όσο και αν για τις φυλακές ενηλίκων μπορεί να αδιαφορούμε ως κοινωνία πιστεύοντας ότι δεν μας αφορά (πράγμα που προσωπικά θεωρώ απαράδεκτο...), οι φυλακές ανηλίκων είναι ωστόσο μια διαφορετική και πολύ πιο «ευαίσθητη» υπόθεση. Γιατί εδώ μιλάμε για παιδιά... Που μπορεί να έφτασαν να κάνουν παράνομες και καταδικαστέες από το νόμο πράξεις για κάποιο λόγο (συνήθως προέρχονται από φτωχές και διαλυμένες οικογένειες), ωστόσο είναι αδιανόητο η Πολιτεία και η κοινωνία όχι μόνο να μην τα στηρίζουν, αλλά αντίθετα να τα τιμωρούν καταδικάζοντάς τα σε μια δίχως άλλο εγκληματική ζωή, έναν δρόμο χωρίς επιστροφή... Η αποδεδειγμένη ψυχολογική επιβάρυνση που υφίσταται ο ανήλικος κρατούμενος με τον εγκλεισμό του και τα αμέτρητα περιστατικά κακοποίησης που έχουν λάβει χώρα στις φυλακές ανηλίκων, δείχνουν πως δεν μπορεί να είναι αυτός ο δρόμος για τη συμμόρφωση ενός παιδιού και την επάνοδό του στην κοινωνία... Οι φυλακές ανηλίκων, κατά κοινή ομολογία, αποτελούν σχολείο εγκληματικότητας και όχι σωφρονισμού. Ο Γιάννης Πανούσης (καθηγητής εγκληματολογίας), μεταξύ άλλων αξιόλογων ομιλητών, σε ημερίδα που διοργάνωσε η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών την προηγούμενη εβδομάδα, μίλησε πολύ καθαρά για «ποινικοποίηση της φτώχειας και της νεότητας». Ας αναρωτηθούμε όλοι μας τι ακριβώς σημαίνει αυτό και κυρίως ας αναρωτηθούμε εάν τελικά θέλουμε έναν τέτοιο τύπο κοινωνίας, στην οποία θα μεγαλώνουν και τα δικά μας παιδιά. Ο πανικός που σπέρνουν τα ΜΜΕ προβάλλοντας δραματικές αυξήσεις στην εγκληματικότητα ανηλίκων, μόνο φοβία μπορεί να εκθρέψει, ρατσισμό και έλλειψη κατανόησης και αλληλεγγύης απέναντι σε ανθρώπους που, ουσιαστικά ακόμα, είναι παιδιά... Κραυγάζουν δια της απουσίας τους υποστηρικτικές δομές, προγράμματα πρόληψης της εγκληματικότητας, εναλλακτικές μορφές τιμωρίας με μονάδες κοινωνικής μέριμνας και εποπτευόμενους ξενώνες. Λείπουν οι φορείς που θα υποστηρίξουν το κρατούμενο παιδί από τα Κεντρικά Συμβούλια των Φυλακών. Παιδιά επιδιώκουν τη σύλληψη και την κράτησή τους γιατί δεν έχουν πού να πάνε... Δικαστές εξαντλούν την αυστηρότητά τους σε 14χρονα και 15χρονα παιδιά. Πώς μπορεί λοιπόν οι δημοσιογράφοι να μην αναφέρονται σε όλα αυτά, και κάθε φορά που ένα παιδί κάνει κάτι παράνομο, να ωρύονται όλοι, οι «άξιοι κριτές» και γνώστες των πάντων;
Θα κλείσω με τα λόγια της δικηγόρου Γιάννας Κούρτοβικ, «...Κανένα παιδί σε κελί, ακόμα και 17χρονος ανθρωποκτόνος! Η ευθύνη, είναι στην κοινωνία και όχι στο παιδί. Χρειάζονται υπηρεσίες, δομές, αλλά και δικαστές, οι οποίοι να υποβάλλονται σε εξονυχιστικές εξετάσεις προκειμένου να μπορούν να τολμήσουν να δικάσουν ανηλίκους. Υπάρχει έλλειμμα δικαστικής ευαισθησίας και δικαιοσύνης στα δικαστήρια ανηλίκων»...
Υπάρχει και έλλειμμα ψυχής, θα συμπλήρωνα κι εγώ...
* Η Ελένη Ανδριοπούλου είναι μέλος της Πρωτοβουλίας για τα δικαιώματα των Κρατουμένων Λάρισας
