Το θεμέλιο για την ανάπτυξη της Πληροφορικής στην Ελλάδα οριοθετείται στην αρχή της δεκαετίας του ‘80, όταν ιδρύθηκε το Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής στο Παν/μιο Πατρών και μετέπειτα το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών στο Παν/μιο Κρήτης. Τα δύο αυτά Τμήματα ιδρύθηκαν και λειτούργησαν με ελπιδοφόρες προοπτικές, προσελκύοντας, ως εκπαιδευτικό προσωπικό, επιστήμονες με διεθνείς διακρίσεις σε πεδία των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) αλλά και, ως φοιτητές, αριστούχους μαθητές που είχαν επιλέξει συνειδητά, ως όνειρο ζωής, να ασχοληθούν επαγγελματικά με την Πληροφορική. Από τότε ιδρύθηκαν και λειτουργούν περίπου 45 Τμήματα σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ της χώρας με αντικείμενο τις ΤΠΕ, ενώ ο αριθμός των εισακτέων σε αυτά κάθε χρόνο αυξάνει, όπως βέβαια αυξάνει και ο αριθμός των αποφοίτων των Τμημάτων ΤΠΕ. Με βάση αυτά τα δεδομένα, ένας μη γνώστης των πραγμάτων θα παρατηρούσε ότι η χώρα μας διαθέτει εκείνη την επαρκή «ποσότητα» επιστημονικού δυναμικού που θα μπορούσε να την καταστήσει μια «Silicon Valley» στη Ν.Α. Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη ότι διεθνώς επικρατεί μια αντίθετη τάση, π.χ. στις ΗΠΑ το ποσοστό των εισαχθέντων κατά το 2007 σε Τμήματα ΤΠΕ μειώθηκε σε σχέση με το 2000 κατά 50%, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία το σύνολο των αποφοίτων από Τμήματα ΤΠΕ έχει μειωθεί κατά 50%, τα τελευταία 5 χρόνια.
Η έλλειψη επιστημονικού δυναμικού, επομένως, δεν πρέπει να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη των ΤΠΕ στη χώρα μας και για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που εμφανίζουν τα έργα ΤΠΕ, τόσο από τον ιδιωτικό, όσο, κυρίως, από το δημόσιο τομέα. Τα έργα ΤΠΕ στην Ελλάδα, όπως παρουσιάζεται σε πρόσφατη μελέτη του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας, εμφανίζουν αστοχίες που συνδέονται με την υπέρβαση των αρχικών προϋπολογισμών και με τη μη συμμόρφωση με προδιαγραφές ποιότητας. Η χώρα μας, ενώ έχει σχεδιάσει την Ψηφιακή της Στρατηγική και προχωρεί στην υλοποίησή της, κυρίως με Επιχειρησιακά Προγράμματα για την ανάπτυξη υποδομών (Κοινωνία της Πληροφορίας, Ψηφιακή Σύγκλιση), εξακολουθεί να μην είναι ανταγωνιστική στις ΤΠΕ, να παρουσιάζει χαμηλές εξαγωγές τεχνολογικών προϊόντων, να εμφανίζει υψηλά ποσοστά ψηφιακού αναλφαβητισμού και χαμηλή εξάπλωση της χρήσης του διαδικτύου στον ευρύτερο πληθυσμό. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων πιστεύουμε ότι θα πρέπει να υιοθετηθούν συγκεκριμένες δράσεις-πολιτικές που θα στοχεύουν στην αναβάθμιση της Παιδείας στις ΤΠΕ και, μέσω αυτής, στην πραγματοποίηση της πολυπόθητης για όλους τους πολίτες (σύμφωνα και με το Σύνταγμα της χώρας, παρ. 2, άρθρο 5α) «Κοινωνίας της Πληροφορίας». Αν δεχτούμε λοιπόν το αξίωμα ότι βάση για την ανάπτυξη μιας χώρας αποτελεί το εκπαιδευτικό της σύστημα και η παρεχόμενη από αυτό Παιδεία, τότε η αλλαγή του «δυσμενούς τοπίου» στις ΤΠΕ για τη χώρα μας πρέπει να ξεκινήσει από την αναβάθμιση της Πληροφορικής Παιδείας.
Στο πλαίσιο αυτό, το Τμήμα Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (e-TEE) απέστειλε προς το Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και τις ακόλουθες (21) συγκεκριμένες προτάσεις, οργανωμένες σε αντίστοιχους (5) τομείς:
Α. Έρευνα/Μεταπτυχιακά
(1) Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ Πανεπιστημίων/ΤΕΙ/Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων/Τεχνολογικών και Επιστημονικών Πάρκων και επιχειρήσεων με ανεπτυγμένο τομέα έρευνας, με στόχο την εκμετάλλευση/μεταφορά εμπειρίας και την ουσιαστική σύνδεση έρευνας και παραγωγής. Ενίσχυση της θεωρητικής/εφαρμοσμένης έρευνας με στοχευμένα στις ΤΠΕ ερευνητικά προγράμματα.
(2) Αξιοποίηση των Ερευνητικών Κέντρων της ΓΓΕΤ στη μεταπτυχιακή εκπαίδευση.
Β. Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
(3) Προσαρμογή στις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς του (επί του παρόντος μεγάλου) αριθμού των εισακτέων και ισόρροπη οικονομική ενίσχυση όλων των Τμημάτων ΤΠΕ (Πανεπιστημίων και ΤΕΙ).
(4) Ανασχεδιασμό του «χάρτη» της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στις ΤΠΕ. Συγχώνευση ομοειδών Τμημάτων, επαναπροσδιορισμό των προγραμμάτων σπουδών και της ειδίκευσης του κάθε Τμήματος. Προσλήψεις μόνιμου διδακτικού προσωπικού, με κίνητρα για τον επαναπατρισμό Ελλήνων ερευνητών που διαπρέπουν στο εξωτερικό.
(5) Ουσιαστική αξιολόγηση των Τμημάτων ΤΠΕ με στόχο τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών διαδικασιών.
(6) Επαναπροσδιορισμό των «Καθηγητικών Σχολών». Δημιουργία κατευθύνσεων με παιδαγωγικά μαθήματα και μαθήματα διδακτικής της πληροφορικής στα προγράμματα προπτυχιακών σπουδών των Τμημάτων ΤΠΕ.
Γ. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
(7) Προσλήψεις αποκλειστικά αποφοίτων Τμημάτων ΤΠΕ σε θέσεις μονίμων, αναπληρωτών και ωρομισθίων καθηγητών πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
(8) Ενίσχυση της επιστημονικής και παιδαγωγικής κατάρτισης των καθηγητών Πληροφορικής, στο πλαίσιο της Διά Βίου Μάθησης.
(9) Επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών Πληροφορικής σε Γυμνάσιο, Ενιαίο Λύκειο, ΕΠΑΛ/ΕΠΑΣ.
(10) Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισμικού για όλα τα μαθήματα των προγραμμάτων σπουδών.
(11) Ενίσχυση των υποδομών και θεσμοθέτηση πλαισίου λειτουργίας για τα εργαστήρια Η/Υ όλων των σχολείων. Αναβάθμιση των ταχυτήτων πρόσβασης στο Διαδίκτυο, ώστε να είναι εφικτή η πλήρης ενσωμάτωση των Η/Υ στην εκπαιδευτική διαδικασία.
(12) Ενίσχυση της χρήσης ανοικτού λογισμικού στα εργαστήρια Η/Υ των σχολείων. Ενημέρωση των μαθητών πάνω στους κινδύνους του Διαδικτύου και μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα ασφάλειας ΤΠΕ.
(13) Θεσμοθέτηση θέσεων γραμματειακής/διοικητικής υποστήριξης σε επίπεδο σχολείου, με απασχόληση σε αυτές προσωπικού εκπαιδευμένου στη χρήση των ΤΠΕ.
(14) Θεσμοθέτηση του θεσμού του Πληροφορικού Λυκείου και Γυμνασίου.
Δ. Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
(15) Ανάπτυξη και αξιοποίηση κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισμικού για τα μαθήματα των σχολείων.
(16) Η διδασκαλία της Πληροφορικής και των Νέων τεχνολογιών καθώς και η ενημέρωση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση του διαδικτύου να ενταχθούν στο πρόγραμμα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για τις τάξεις Ε' και ΣΤ'. Επιβάλλεται η προμήθεια ανάλογου εξοπλισμού σε εργαστήρια Πληροφορικής για όλα τα Δημοτικά Σχολεία καθώς και η ύπαρξη ενός πλαισίου λειτουργίας των εργαστηρίων.
Ε. Κατάρτιση
(17) Ουσιαστική ενίσχυση του ψηφιακού αλφαβητισμού και της διά βίου κατάρτισης κάθε πολίτη σε βασικές γνώσεις χειρισμού προϊόντων ΤΠΕ, αλλά και αξιόπιστη και έγκυρη πιστοποίηση αυτών των γνώσεων.
(18) Αναβάθμιση της Πληροφορικής Παιδείας του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης με τη θεσμοθέτηση ενός δημόσιου, αδιάβλητου, μη κερδοσκοπικού, ευρέως αποδεκτού και ανοικτού σε όλους συστήματος πιστοποίησης των γνώσεων χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών.
(19) Στελέχωση των μητρώων Εκπαιδευτών/Επιμορφωτών Πληροφορικής (μητρώα ΕΚΕΠΙΣ, ΙΔΕΚΕ κλπ.) αποκλειστικά με πτυχιούχους Τμημάτων ΤΠΕ.
(20) Ενίσχυση της κατάρτισης των Εκπαιδευτών Πληροφορικής σε θέματα της εκπαίδευσης ενηλίκων.
(21) Δημιουργία νομοθετικού πλαισίου που θα κατοχυρώνει τη λειτουργία των διάφορων κέντρων ελευθέρων σπουδών και φροντιστηρίων «της γειτονιάς» που διδάσκουν πληροφορική καθώς και κατοχύρωση του δικαιώματος να διδάσκεται η πληροφορική μόνο από πτυχιούχους Τμημάτων ΤΠΕ στα κέντρα αυτά.
Συμπερασματικά, πιστεύουμε ότι για να αποκτήσει η χώρα στέρεες βάσεις για την τεχνολογική της ανάπτυξη, θα πρέπει να προχωρήσει σε μια ουσιαστική ενίσχυση του εκπαιδευτικού της συστήματος. Παραδείγματα χωρών όπως αυτό της Φινλανδίας, που υιοθέτησε πριν από είκοσι χρόνια συγκεκριμένα μέτρα για την αναβάθμιση της Πληροφορικής Παιδείας ώστε να είναι σήμερα μια από τις πιο τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες, μπορούν να αποτελέσουν οδηγό και για τη ανάπτυξη της χώρας μας.
Ο Δρ. Βασίλης Χ. Γερογιάννης (gerogian@teilar.gr) είναι επίκουρος καθηγητής Τμήματος Διοίκησης και Διαχείρισης Έργων ΤΕΙ Λάρισας, μέλος Διοικούσας Επιτροπής e-TEE
