Εμάς τους Λαρισαίους το Πανελλήνιο μας αποκαλούσε «τυριά». Αυτό το έκανε (το Πανελλήνιο) για να δείξει το... βλαχαδερό της καταγωγής, της κουλτούρας και κάποτε της συμπεριφοράς μας. Εμένα αυτό δεν μου άρεσε καθόλου. Το έβρισκα ρατσιστικό. Ούτε και στους υπόλοιπους συμπολίτες μου άρεσε αυτό. Τους προκαλούσε αίσθηση κατωτερότητας και ένιωθαν χάλια. Οι συμπολίτες μου προσπάθησαν πολύ για να αποτινάξουν αυτή τη ρετσινιά. Έτσι, έφτιαξαν ακριβά (όχι πάντα ωραία) σπίτια, αγόρασαν ακριβούς (όχι πάντα ωραίους) πίνακες για να τα στολίσουν, οδήγησαν ακριβά (όχι πάντα ωραία) αυτοκίνητα, επιδίωξαν την ακριβή (όχι πάντα ωραία) διασκέδαση και αγόρασαν ακριβά (όχι πάντα ωραία) ρούχα. Με άλλα λόγια έκαναν ό,τι ακριβώς θα έκανε ένα... «τυρί».
Το αποτέλεσμα υπήρξε αποκαρδιωτικό. Το πανελλήνιο συνέχιζε να μας θεωρεί και να μας αποκαλεί «τυριά» κι εμείς συνεχίζαμε να νιώθουμε μεγάλη στενοχώρια γι’ αυτό. Όμως, έφτασε το πλήρωμα του χρόνου και βρέθηκε η λύση για το πρόβλημά μας. Και η λύση λέγεται «καφές». Φέραμε τα πάνω κάτω (upside down). Ούτε με μικροσκόπιο δεν βρίσκεις πια κατάστημα τυροκομικών στην πόλη. Τα κλείσαμε και ησυχάσαμε και στη θέση τους φτιάξαμε μεγάλα και μικρά, χαριτωμένα και κιτσάτα και κυρίως... πολλά, μα πάρα πολλά «καφέ».
Όπου και να γυρίσεις το μάτι σου, «καφέ» βλέπεις. «Καφέ» για να καθίσεις, «καφέ» για να σταθείς όρθιος, «καφέ» για έναν καφέ στο χέρι ή στο πόδι ή στον αγκώνα ή στο μηρό ή στο τσιαούλι, παντού «καφέ». Όπου και να πας συναντάς Λαρισαίους με έναν καφέ στο χέρι. Στα μαγαζιά, στα γραφεία, στο δρόμο, στα πεζοδρόμια, στα αυτοκίνητα, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στα σχολεία, στις πλατείες, στα πάρκα, στο γήπεδο, παντού. Όλοι με ένα από αυτά τα άθλια πλαστικοχαρτονένια ποτηράκια καφέ.
Ο καφές «στο χέρι» ή όπου αλλού έγινε μόδα. Έχεις την αίσθηση ότι κανείς πλέον δεν φτιάχνει μόνος του καφέ. Όλοι παίρνουν έτοιμο από τα μυριάδες «καφέ» που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Κι ενώ κάποτε για να δείξουμε την υπερβολή, λέγαμε: «Έγιναν περισσότερα κι από τα περίπτερα» ή «από τα φαρμακεία», πλέον σημείο αναφοράς συγκρίσεων είναι τα «καφέ» της πόλης.
Τώρα πια κανείς δεν δικαιούται και δεν θα μπορεί να μας αποκαλεί «τυριά». Θα μπορούν να μας αποκαλούν «καφέδες» ή ό,τι άλλο, αλλά όχι πια «τυριά». Το λύσαμε το πρόβλημα, γιατί αν κάποιος σε αποκαλεί «καφέ», δεν μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα. Ο καφές εμπεριέχει άλλη κουλτούρα και ποιότητα. Θυμίζει κάτι από Παρίσι (γαλλικός), από Βιέννη (...βιεννέζικος) ή έστω από Ρώμη (εσπρέσο). Μάλιστα, ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι κεντρικές οδικές αρτηρίες στην Μπογκοτά, στη Λα Παζ, στο Καράκας, στο Ρίο Ντε Τζανέιρο έχουν μετονομαστεί σε «οδός Λάρισας». Αυτό έγινε για να τιμήσουν την πόλη μας που με την υπερκατανάλωση καφέ συμβάλλει στην τόνωση της οικονομίας των καφεπαραγωγών χωρών. Άλλο επίπεδο!
Ο καφές στο χέρι υποδηλώνει βιασύνη, ένταση. Παραπέμπει σε ανθρώπους παραγωγικούς που δεν έχουν χρόνο ούτε καν για έναν καφέ σαν... άνθρωποι. Ωραία. Και το να βιάζεσαι, το να τρέχεις διαρκώς δηλώνει πρόοδο. Είναι βασική έκφραση του καπιταλισμού. Στην πόλη μας μάλλον δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οι περισσότεροι παίρνουν καφέ στο χέρι, επειδή αυτό επιβάλλει η κυρίαρχη αντίληψη (μόδα). Το να κυκλοφορείς στους δρόμους με ένα τρισάθλιο πλαστικοχαρτονένιο ποτηράκι καφέ (άδειο ή γεμάτο ελέγχεται) προσθέτει κύρος. Ένας γνωστός μου -που ο καφές τον πειράζει πολύ στο στομάχι και στα νεύρα- κυκλοφορεί παντού και πάντα με ένα άδειο ποτηράκι από γνωστό «καφέ» για να μην τον υποτιμούν οι άλλοι. Πάντως έχω την αίσθηση ότι οι περισσότεροι από τους οπαδούς του καφέ στο χέρι παίρνουν καφέ στο χέρι μέχρι να φτάσουν στην παραδοσιακή καφετέρια, όπου και θα καθίσουν αναπαυτικά, ατελείωτες ώρες για να απολαύσουν χαλαρά τον... καφέ τους.
Σε καλό να μας βγει όλη αυτή η τρέλα, αν και δεν το πολυπιστεύω. Γιατί ο καφές μπορεί να λειτουργεί τονωτικά ως προς τη διάθεση αλλά σε υπερβολικές δόσεις... Έτσι όπως το πάμε θα πειραχτούν τα νεύρα μας, θα αρπαζόμαστε με το παραμικρό, θα πλακωνόμαστε για ψύλλου πήδημα, θα οδηγούμε σαν τρελοί, θα φωνάζουμε στους δρόμους, όπως φώναζαν οι πρόγονοί μας όταν επρόκειτο να συνεννοηθούν με το γιδοβοσκό της απέναντι ράχης, δε θα μπορούμε να ηρεμήσουμε ποτέ και πουθενά, θα χάσουμε τη... φυσική ευγένεια μας. Θα επέλθει χάος! Χώρια που οι αγρότες -εξαιτίας του περιορισμού της ζήτησης γαλακτοκομικών προϊόντων- θα έχουν κι άλλους λόγους να κλείσουν τα Τέμπη που έτσι κι αλλιώς είναι κλειστά από μόνα τους!
Τέλος πάντων, όλα αυτά είναι λεπτομέρειες μπροστά στην κατάκτησή μας. Τώρα πια δεν είμαστε «τυριά». Είμαστε «καφέδες». Και η πόλη μας δικαιωματικά έχει αποκτήσει νέα ταυτότητα: «Coffee City». Τον κέρδισε επάξια. Όσο για εκείνους που ανησυχούν για την παράδοση που χάνεται; Δε συντρέχει ο παραμικρός λόγος. Ο πολιτισμός του «τυριού» θα συνεχίσει να ζει και να βασιλεύει στην περιοχή. Μαθαίνω ότι ήδη κάποια μοδάτα «καφέ», με σεβασμό στην τοπική παράδοση και την αισθητική, άρχισαν να σερβίρουν καφέ με άρωμα και γεύση τυριού. Το παρελθόν δε σβήνει τόσο εύκολα!
* Ο κ. Ζάχος είναι καθηγητής στο φροντιστήριο «άποψη»
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του
«Μάθε, Παιδί Μου, Γράμματα»
