Στο δημόσιο διάλογο που άνοιξε, κυρίως στα ΜΜΕ της Καρδίτσας, τέθηκαν ζητήματα που αφορούν στην ορθή διαχείριση των διαθέσιμων νερών και των επιλογών που πρέπει να γίνουν για να υπάρξει μελλοντική επάρκεια.
Σχετικά με τη λειτουργία του υδροηλεκτρικού εργοστασίου Ταυρωπού κατά τη χειμερινή περίοδο, η απάντηση είναι ότι η στάθμη της λίμνης Ν. Πλαστήρα που σήμερα είναι η υψηλότερη της τελευταίας ‘50ετίας (αποτέλεσμα της καλής διαχείρισης) και η συγκυρία των συνεχών βροχοπτώσεων, δημιουργούν την ανάγκη λειτουργίας του συγκεκριμένου εργοστασίου στη χειμερινή περίοδο, αφού η αποθηκευτική ικανότητα του ταμιευτήρα είναι πεπερασμένη και αναπόφευκτα θα υπάρξουν συνθήκες υπερχείλισης.
Στο ερώτημα «με ποιο τρόπο πρέπει να εκταμιεύεται το νερό κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου;», η απάντηση είναι ότι λαμβάνονται υπόψη: α) τα στατιστικά στοιχεία βροχοπτώσεων, β) η δυνατότητα εκταμίευσης ανάλογα με τη διαφοροποίηση της φυσικής παροχής των ποταμών για να αποφευχθούν πλημμυρικά φαινόμενα. Το βέβαιο είναι ότι την άνοιξη που μας έρχεται ακόμη κι αν έχουμε το ελάχιστο των βροχοπτώσεων από δω και πέρα, η λίμνη Πλαστήρα θα είναι στο όριο της υπερχείλισης.
Στο ερώτημα «γιατί τα νερά που σήμερα φεύγουν από τη λίμνη ή από τα ποτάμια, δεν ταμιεύονται στον κάμπο για να χρησιμοποιηθούν το καλοκαίρι;», η απάντηση είναι ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Η δυνατότητα ταμίευσης στον κάμπο είναι πολύ μικρή και με πολλαπλάσιο κόστος από το κόστος που χρειάζεται για την κατασκευή φραγμάτων σε επιλεγμένες θέσεις στις ορεινές περιοχές.
Για να γίνει κατανοητή η μικρή δυνατότητα ταμίευσης στον κάμπο, αναφέρω το παράδειγμα του ποταμού Καλέντζη που είναι το σημαντικότερο ποτάμι εντός του νομού μας. Αν υποθέσουμε ότι κατασκευάζουμε συνεχή φράγματα στα 25 χιλιόμετρα του μήκους του ώστε αυτός να είναι γεμάτος νερό, θα αποθηκεύονται εντός της κοίτης του μόλις 2 εκατ. κ.μ., όταν κατά μέσο όρο στη λίμνη Πλαστήρα ταμιεύονται 130 εκ. κ.μ. Ή ακόμη για να ταμιευτούν σε λιμνοδεξαμενές 130 εκ. κ.μ. νερού χρειάζονται παραπάνω από 100 λιμνοδεξαμενές συνολικής έκτασης 55.000 στρ. Τέτοιες εκτάσεις που είναι αδύνατον να βρεθούν. Όσο για το κόστος, ας το αφήσουμε καλύτερα. Πάνω από 350 εκ. ευρώ.
Σχετικά με την πρόταση για κατασκευή κλειστών αρδευτικών δικτύων στον κάμπο. Είναι κανείς που να μη τα θέλει; Όμως το κόστος είναι ασύλληπτο. Απαιτούνται 1.500 ευρώ/στρέμμα. Δηλαδή για όλη τη Θεσσαλία πάνω από 6 δισ. ευρώ. Αν λάβουμε υπόψη ότι από το διάρκειας 7 ετών ΕΣΠΑ (πρόγραμμα «Μπαλτατζής») διατίθενται 600 εκ. ευρώ για όλη τη χώρα, τότε για να κάνουμε όλο τον θεσσαλικό κάμπο κλειστά δίκτυα χρειαζόμαστε 10 προγράμματα «Μπαλτατζής» ή 70 χρόνια χωρίς να διατεθεί ούτε ένα ευρώ σε άλλη περιοχή της χώρας και ούτε ένα ευρώ για άλλες αγροτικές υποδομές.
Η ολοκλήρωση των έργων Αχελώου σήμερα είναι η καλύτερη και φθηνότερη λύση. Αρκεί κανείς να λάβει υπόψη του τα στοιχεία που ακολουθούν.
Το κόστος του συνόλου των υπολειπόμενων εργασιών και των απαλλοτριώσεων για να φθάσει νερό στο θεσσαλικό είναι 158 εκ. ευρώ (Φράγμα Συκιάς, ολοκλήρωση επένδυσης, απαλλοτρίωση για λίμνη Συκιάς και τείχος προστασίας Μονής Μυρόφυλλου). Η παραγωγή ρεύματος στα υδροηλεκτρικά Συκιάς και Δρακότρυπας θα δίνει κέρδη 60 εκ. ευρώ το χρόνο. Δηλαδή απόσβεση σε 2,5 χρόνια.
Επίσης το Φράγμα Συκιάς θα μπορεί να ταμιεύει 600 εκ. κ.μ. νερού από τα οποία 400 εκ. κ.μ. ωφέλιμα. Για να γίνει μια σύγκριση, η αντίστοιχη ποσότητα (400 εκ. κ.μ.) αν ήταν να ταμιευτεί στον κάμπο της Θεσσαλίας σε λιμνοδεξαμενές θα χρειαζόταν εκτάσεις 170.000 στρ. παραγωγικής γης και δαπάνες 1100 εκ. ευρώ. Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς ότι και η σύγκριση των δαπανών είναι συντριπτική όπως και η σύγκριση της απαιτούμενης έκτασης η οποία στη Συκιά ανέρχεται σε μόλις 11.600 στρ. ουσιαστικά μη αξιοποιήσιμα.
Τέλος, αν υποθέσουμε ότι κατασκευάζουμε όλα τα σοβαρά φράγματα που προβλέπονται στη λεκάνη απορροής του Πηνειού (Μουζακίου, Πύλης, Παλιοδερλί, Νεοχωρίου και Αγιονερίου). Η συνολική μέση δυνατότητα ετήσιας απόληψης ανέρχεται σε 230 εκ. κ.μ. και το κόστος κατασκευής και απαλλοτριώσεων ξεπερνά τα 600 εκ. ευρώ. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι και με τα 5 αυτά φράγματα, τα οποία έχουν υψηλό κόστος κατασκευής, δεν καλύπτεται το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας που ανέρχεται σε 800 εκ. κ.μ ετησίως, άρα και πάλι θα χρειαστεί νερό από τον Αχελώο. Να σημειωθεί ότι το σύνολο των 600 εκ. κ.μ. υπερκαλύπτεται από την ωφέλιμη χωρητικότητα των δυο λιμνών (Συκιάς και Μεσοχώρας), άρα η μερική μεταφορά νερού δεν στερεί ούτε ένα κυβικό μέτρο νερού από τη θερινή παροχή του Αχελώου.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι δεν υπάρχει κάποια εμμονή με τον Αχελώο. Τα δεδομένα είναι καταλυτικά και οδηγούν στην αναγκαιότητα ολοκλήρωσης των έργων μερικής μεταφοράς νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία.
Κλείνω με την επισήμανση. Παράλληλα με την προσπάθεια για την ολοκλήρωση των έργων Αχελώου οφείλουμε όλοι να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να ελαχιστοποιήσουμε την απαιτούμενη ποσότητα νερού για οποιαδήποτε χρήση. Ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση αυτά τα τέσσερα χρόνια δώσαμε δείγματα γραφής. Το δόγμα μας ήταν: το νερό είναι αγαθό σε ανεπάρκεια και οφείλουμε να το διαχειριζόμαστε με τη μέγιστη οικονομία. Αυτή την αντίληψη επιθυμούμε να αφήσουμε ως παρακαταθήκη στις νέες αυτοδιοικητικές αρχές και στους πολίτες της Θεσσαλίας.
Ο Φώτης Αλεξάκος είναι νομάρχης Καρδίτσας και πρόεδρος της ΠΑΣΕ
