Αυξημένη παρουσιάζεται η κινητικότητα της ελληνικής διπλωματίας, παρά τη θερινή ραστώνη, καθώς από τη μια πλευρά είναι αναγκασμένη να αντιδρά στις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο (με τις παράνομες έρευνες δυο σκαφών της «Πίρι Ρέις» και «Τσεσμέ») από δε την άλλη πλευρά, επιδιώκει τη δυναμική επιστροφή της χώρας στα Βαλκάνια.
Υπενθυμίζεται ότι, παρά τη δημοσίως εκφρασμένη πολιτική βούληση του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν και του Υπουργού του των Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου για «ήρεμα νερά» στις σχέσεις Αθηνών – Αγκύρας, η γείτων επιμένει να προωθεί τα σχέδια της ώστε να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο, στη βάση της στρατηγικής της επιλογής (με τις αμερικανικές ευλογίες) για «συνεκμετάλλευση» των όποιων κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου υπάρχουν στο Αρχιπέλαγος.
Τα δύο προαναφερθέντα τουρκικά σκάφη «μπαινόβγαιναν» το προηγούμενο διάστημα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα (άλλωστε, η Τουρκία επιμένει πως τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα) καθιστώντας ακόμη σαφέστερες τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και κυρίως στην περιοχή μεταξύ της Ρόδου και της Κύπρου.
Η Αθήνα, η οποία τόνιζε την ενόχλησή της, με ρηματικές διακοινώσεις και διαβήματα προς την Άγκυρα, πιστεύει πως οι συνεχείς κινήσεις των τουρκικών ερευνητικών πλοίων αμφισβητούν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, παρά το γεγονός ότι ταυτόχρονα πλήττουν την αξιοπιστία των, υποτίθεται κατευναστικών για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δηλώσεων των κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου.
Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ
Γιατί συμβαίνουν όλ’ αυτά;
Διότι η Άγκυρα παραμένει αμετακίνητη στις παγιωμένες θέσεις της για το Αιγαίο και στο επιχείρημα ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και, ως εκ τούτου, επιδιώκει να δημιουργήσει τετελεσμένα, ειδικά στην περιοχή μεταξύ της Ρόδου και της Κύπρου.
Η περιοχή αυτή, στο μεγαλύτερο μέρος της, αποτελεί εν δυνάμει ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), λόγω της θέσεως του Καστελόριζου, καθώς μάλιστα, σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία δεν έχει προσυπογράψει η Τουρκία, τα κατοικημένα νησιά έχουν ΑΟΖ, η δε Άγκυρα αποφεύγει επιμελώς να μιλά για ΑΟΖ.
Είναι δε προφανές πως η γείτων επιχειρεί να ακυρώσει, εκ των προτέρων, την ανακήρυξη ελληνικής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αναγνωρίζει, λοιπόν, ότι τα κατοικημένα νησιά έχουν δική τους ΑΟΖ, η οποία ορίζεται με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, όπως ορίζεται και η ΑΟΖ των ηπειρωτικών περιοχών, που σημαίνει ότι λόγω της υπάρξεως των ελληνικών νησιών, η Ελλάδα έχει, εν δυνάμει, το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται και τη θάλασσα και τον βυθό στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου.
Ας σημειωθεί ότι στο μεν Αιγαίο εμπλέκονται μόνο η Ελλάδα και η Τουρκία, αλλά στην ανατολική Μεσόγειο εμπλέκονται κι άλλες χώρες, ενώ υπάρχουν ενδείξεις υπάρξεως πετρελαίου και φυσικού αερίου και προς τούτο οι παράκτιες χώρες έσπευσαν να δρομολογήσουν την ανακήρυξη ΑΟΖ.
Δεν είναι δε τυχαίο πως η Άγκυρα, στην προσπάθειά της να αποτρέψει την ανακήρυξη ελληνικής ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο, παρενέβη διπλωματικά στην Αίγυπτο, με σκοπό να μην υπάρξει συμφωνία οριοθετήσεως ΑΟΖ Αθηνών – Καϊρου, αφού μια τέτοια συμφωνία θα δημιουργούσε προηγούμενο, οι δε ΑΟΖ των δύο χωρών εφάπτονται μόνο αν αναγνωριστεί το δικαίωμα του Καστελόριζου να έχει ΑΟΖ.
ΕΣΤΙΑ ΠΡΟΣΤΡΙΒΩΝ
Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι από τον Οκτώβριο του 2008, ο τότε Τούρκος αρχηγός ΓΕΝ Μετίν Ατάτς είχε τονίσει πως η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων, επειδή προσεχώς θα αποκτήσει σπουδαιότητα.
«Λόγω των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ έναν δεύτερο Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει», είχε υπογραμμίσει.
Προς τούτο μάλιστα, τότε ειδικό νορβηγικό σκάφος, με τη συνοδεία τουρκικής φρεγάτας, πραγματοποίησε σεισμικές έρευνες νοτίως του Καστελόριζου, οι οποίες είχαν διακοπεί μετά από ελληνικά διαβήματα στην νορβηγική κυβέρνηση.
Το 2009, οι Τούρκοι είχαν ανακοινώσει τη διεξαγωγή νέων σεισμικών ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, οι δε φετινές έρευνες ήταν συνέχεια εκείνης της αποφάσεως.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής και μάλιστα σε ένα θέμα που θα επανέλθει στο προσκήνιο (σ.σ. ο Υπουργός Δ. Δρούτσας επισκέφθηκε, πάντως, αυτές τις μέρες το Καστελόριζο και αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο) η Αθήνα αντιδρά άτονα, έχει μεν ενημερώσει την ΕΕ, αλλά αποφεύγει να εκθέσει διεθνώς την Τουρκία, αλλά η Κύπρος, όταν τουρκικά σκάφη παρεμπόδισαν ερευνητικά σκάφη που πραγματοποιούσαν σεισμικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, κινήθηκε πιο δυναμική και μπλόκαρε το Κεφάλαιο για την ενέργεια, στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της με την ΕΕ.
Ορισμένοι αναλυτές (Στ. Λυγερός – «Καθημερινή») υποστηρίζουν ότι ουσιαστικά η κυβέρνηση «ανέχεται την υπονόμευση νόμιμων ελληνικών δικαιωμάτων» και προσθέτει πως «είναι στο χέρι της να διαψεύσει όσους ισχυρίζονται ότι οι τουρκικές προκλήσεις λειτουργούν σαν εμβρυουλκός για την απόσπαση μιας συμφωνίας συνεκμετάλλευσης, όπως επιδιώκουν και η Άγκυρα και η Ουάσιγκτον. Συνεκμετάλλευση, που βεβαίως δεν θα γίνει με βάση τα ποσοστά ΑΟΖ, που προκύπτουν από το διεθνές δίκαιο, αλλά από διμερή διαπραγμάτευση, η οποία θα αντανακλά τον δυσμενή για την Ελλάδα συσχετισμό δυνάμεων».
Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ «ΕΥΛΟΓΙΑ»
Εις επίρρωση του ανωτέρω ισχυρισμού του Στ. Λυγερού ήλθαν πρόσφατες δηλώσεις του, επισκεφθέντος την Αθήνα για διαβουλεύσεις σε ενεργειακά θέματα, ειδικού απεσταλμένου του Στέητ Ντιπάρτμεντ για την ενέργεια στην Ευρασία Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ.
Ο αμερικανός διπλωμάτης σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» ρωτήθηκε για το πώς αποτιμά την άσκηση από την Ελλάδα του δικαιώματος, που απορρέει από το διεθνές δίκαιο, να προχωρήσει σε έρευνες και εξόρυξη πετρελαίου και αερίου στο Αιγαίο.
Δήλωσε πως «θα ήλπιζα, αν υπάρχουν φυσικές πηγές ενέργειας στο Αιγαίο ή σε οποιαδήποτε άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, αυτές να βοηθήσουν στην επίλυση των ζητήματος των συνόρων».
«Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό: Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε «εμπορικές διευθετήσεις» και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα. Σίγουρα δεν θα ενθάρρυνα μονομερείς κινήσεις από καμία χώρα, αλλά θα ενθάρρυνα να βρεθεί λύση στα όποια ζητήματα υπάρχουν, υπογραμμίζοντας και πάλι ότι δεν γνωρίζω πλήρως τα ζητήματα του Αιγαίου», πρόσθεσε.
Ο κ. Μόρνινγκσταρ, ο οποίος παραδέχθηκε, επίσης, πως, αφ’ ης στιγμής η Ελλάδα είναι μέρος της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, έχει το δικαίωμα να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ, ήταν σαφής. Πρότεινε συνεκμετάλλευση Ελλάδος – Τουρκίας στο Αιγαίο.
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Με δεδομένο ότι τα θέματα ενέργειας (πετρελαίων, φυσικού αερίου) και των αγωγών είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Ελλάδος, της Τουρκίας, της Ρωσίας και των ΗΠΑ, την ίδια στιγμή η ελληνική διπλωματία επιδιώκει να προωθήσει την περίφημη «Ατζέντα 2014» για την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι τη συγκεκριμένη χρονιά (επέτειο των 100 χρόνων από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου) και επί της ουσίας, ως ισχυρός παίκτης στην περιοχή, επιδιώκει τη δυναμική επιστροφή της χώρας στα Βαλκάνια.
Προ ημερών ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου, επικεφαλής πολλών μελών της κυβερνήσεώς του, επισκέφθηκε τη Σόφια, όπου πραγματοποιήθηκε κοινή συνεδρίαση των δύο υπουργικών συμβουλίων (όπως είχε συμβεί και με την Τουρκία) υπεγράφησαν δε σειρά συμφωνιών με στόχο την αναβάθμιση περαιτέρω των διμερών σχέσεων.
Ωστόσο, καταδείχθηκε πως, εκτός των άλλων, στόχος είναι η ενεργειακή συνεργασία και δεν είναι τυχαίος ο τίτλος της οικονομικής ημερήσιας εφημερίδας «Ντνέβνικ» ότι «Ελλάδα και Βουλγαρία προτείνουν ο αγωγός South Stream να γίνει προτεραιότητα της ΕΕ», ενώ κεντρικό θέμα των συζητήσεων αποτέλεσαν οι εξελίξεις για τον περιβόητο αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ο οποίος δύσκολα θα προχωρήσει, καθώς εκτός των συγκρουόμενων συμφερόντων ΗΠΑ – Ρωσίας, υπάρχει και πρόβλημα με την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι κ. Μπορίσοφ και Παπανδρέου υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη για την ίδρυση Συμβουλίου Συνεργασίας υψηλού επιπέδου και ήταν κατηγορηματικοί ότι οι φιλικές και εταιρικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών «δίνουν σταθερότητα στα Βαλκάνια».
Αυτή ακριβώς τη σταθερότητα, για προφανείς, εκτός των άλλων, ενεργειακούς λόγους, επιδιώκει η Αθήνα για τα Βαλκάνια, καθώς μάλιστα είναι προνομιακός συνομιλητής των Βαλκάνιων γειτόνων, με δεδομένη και την ελληνική οικονομική διείσδυση και τις επενδύσεις στην περιοχή.
Επίσης, ο Υπουργός Αναπληρωτής των Εξωτερικών Δ. Δρούτσας επισκέφθηκε το Βελιγράδι και την Πρίστινα, υπό τη σκιά των εξελίξεων που δρομολογεί η γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.
Η απόφαση, λένε διπλωματικές πηγές, από τη μια στενεύει τα περιθώρια για τη Σερβία, αλλά από την άλλη δημιουργεί νέα δυναμική για διάλογο ανάμεσα στα δύο μέρη.
Η Αθήνα επιμένει στη θέση της κατά της αναγνωρίσεως του Κοσόβου, αλλά πιστεύει ότι η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου μπορεί να αποτελέσει αφετηρία μιας πολιτικής διαδικασίας συνεργασίας με γνώμονα το ευρωπαϊκό μέλλον της περιοχής σε μια κρίσιμη συγκυρία.
Δηλαδή, ούτε λίγο, ούτε πολύ, η Αθήνα ναι μεν λέει πως δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο, αλλά επί της ουσίας υποδεικνύει στο Βελιγράδι να υποχωρήσει προβάλλοντος το δέλεαρ της ευρωπαϊκής προοπτικής και το μήνυμα ότι το βήμα στο μέλλον πρέπει να είναι η Ευρώπη.
