Λοιπόν, αν γνώριζα ποιοι αποφάσισαν για τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας των φετινών Πανελλαδικών, θα τους έσφιγγα το χέρι με δάκρυα στα μάτια. Με αυτό δεν εννοώ ότι το σφίξιμο του χεριού θα τους έφερνε δάκρυα στα μάτια. Όχι! Τα δάκρυα θα κυλούσαν στις δικές μου παρειές από συγκίνηση κι ευγνωμοσύνη για την ποιότητα των θεμάτων που επέλεξαν. Ήταν ίσως η πρώτη και σίγουρα μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις, στα χρονικά των εξετάσεων, που τα θέματα δεν θύμιζαν νεκροταφείο. Αυτό -και δεν ήταν το μόνο- δεν είναι αρκετό για να νιώθει κανείς ευγνωμοσύνη γι’ αυτούς τους ανθρώπους; Είναι και παραείναι!
Το κείμενο που δόθηκε στις Πανελλαδικές ήταν ένα κείμενο ζωντανό («Οι γκρίνιες για το Διαδίκτυο»), γραμμένο επίσης από κάποιον... ζωντανό (Πάσχος Μανδραβέλης), βγαλμένο από ένα ζωντανό μέσο (εφημερίδα «Η Καθημερινή), με αντικείμενο ακόμα πιο ζωντανό (Διαδίκτυο) ακόμα και με ύφος ζωντανό (χιούμορ, σαρκασμό) και με γλώσσα κατανοητή στους σημερινούς νέους. Ένα κείμενο με πλήθος αναφορών στην πραγματικότητα των σημερινών νέων. Το έβλεπα και δεν πίστευα στα μάτια μου. Επιτέλους, η επιτροπή θεμάτων άφησε τους νεκρούς στην ησυχία τους. Γιατί ωραία και καλά τα είχαν πει οι διανοούμενοι άλλων εποχών αλλά ας το πάρουμε απόφαση ότι ο τρόπος που τα είχαν πει ανήκει στο ... παρελθόν. Τους σημερινούς νέους δεν μπορεί να τους αγγίζει ούτε η γλώσσα του Νώε ούτε των Ευαγγελιστών ούτε ακόμα και του Παπανούτσου.
Στο ίδιο κλίμα και το θέμα της Έκθεσης. Με αναφορά σε μια έννοια (Διαδίκτυο) που αποτελεί καθημερινή εμπειρία για τους περισσότερους νέους, απέπνεε φρεσκάδα και φαντάζομαι ότι θα δημιούργησε την αίσθηση στους υποψηφίους ότι έπρεπε να ασχοληθούν με κάτι οικείο. Ταυτόχρονα, ήταν ένα θέμα απαιτητικό που δεν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά από εκείνον που στήριξε την προετοιμασία του στην αποστήθιση. Το πρώτο ερώτημα («...να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης...») έδωσε σε κάποιους την αίσθηση ότι απαιτούσε γενικά τις «θετικές συνέπειες» του Διαδικτύου. Αυτοί οδηγήθηκαν σε εκτός θέματος αναφορές δείχνοντας την αδυναμία τους να κατανοήσουν ουσιαστικά την ελληνική γλώσσα. Το ερώτημα απαιτούσε ξεκάθαρα «θετικές συνέπειες» του Διαδικτύου αλλά αποκλειστικά ως προς τη «διάδοση της γνώσης». Οι υποψήφιοι είχαν να γράψουν αρκετά γι’ αυτό (πρόσβαση σε δικτυακούς τόπους πανεπιστημίων, σε ψηφιακές βιβλιοθήκες, σε ιστοσελίδες εφημερίδων και γενικότερα Μ.Μ.Ε., σε ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες, σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, επαφή με άλλους πολιτισμούς και άντληση στοιχείων από αυτούς...).
Και το δεύτερο ερώτημα («...καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτό -το Διαδίκτυο- να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου.»), χωρίς να είναι εξεζητημένο, δεν ήταν απλοϊκό. Λόγω της διατύπωσής του, μάλιστα, άφηνε περιθώρια διαφορετικών προσεγγίσεων στους μαθητές. Το πιο απλό θα ήταν να αναφερθούν άμεσα σε εφαρμογές που μπορεί να βρει το Διαδίκτυο στα σχολεία. Μάλλον δεν θα είχαν πρόβλημα, αφού το Διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει ένα εκπληκτικό εργαλείο (ανάπτυξη κοινών δράσεων μεταξύ μαθητών διαφορετικών σχολείων ακόμα και διαφορετικών χωρών, δυνατότητες πρόσβασης μαθητών σε ψηφιακά ενισχυτικά μαθήματα, αναζήτηση πληροφοριών για μαθήματα αλλά και εργασίες, πρόσβαση σε ψηφιακό υλικό -πειράματα, ντοκιμαντέρ- που διευκολύνει την κατανόηση και αφομοίωση της γνώσης, δυνατότητες επιμόρφωσης εκπαιδευτικών...).
Λίγο πιο σύνθετη -όχι όμως άκυρη- θα ήταν η προσέγγιση του συγκεκριμένου ερωτήματος ως «μέτρα που θα διασφαλίσουν τη δημιουργική αξιοποίηση του Διαδικτύου στο σχολείο». Και εδώ οι μαθητές θα μπορούσαν να εντοπίσουν αρκετά στοιχεία (ανάγκη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, ώστε να αξιοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία στο μάθημά τους και να καθοδηγούν σωστά και δημιουργικά τους μαθητές στην αναζήτηση πληροφοριών, δημιουργία ψηφιακών προγραμμάτων που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των μαθητών ανάλογα με την ηλικία και τις δυνατότητές τους, τόνωση της κριτικής ικανότητας των μαθητών, ώστε να επεξεργάζονται δημιουργικά και να αξιοποιούν τον όγκο των πληροφοριών...). Τα πράγματα γινόταν λίγο πιο πολύπλοκα στην περίπτωση αυτή αλλά αφού η διατύπωση άφηνε τα συγκεκριμένα περιθώρια, οι βαθμολογητές είναι μάλλον αναγκασμένοι να αποδεχτούν ως ορθή και τη συγκεκριμένη προσέγγιση.
Η επιτροπή θεμάτων μπορεί να είναι περήφανη. Δεν κατάφερε απλώς να αναγεννήσει το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας δίνοντάς του τη φρεσκάδα που χρειάζεται. Κατάφερε -ελπίζω ότι οι επόμενοι θα τη μιμηθούν- κάτι πολύ πιο σημαντικό. Με τα θέματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, αρκετά παιδιά ίσως απαλλαγούν από στερεότυπα που δημιουργήθηκαν από συντηρητικούς εκπαιδευτικούς και συνδέονται με το γραπτό λόγο. Ίσως αντιληφθούν ότι υπάρχουν στις εφημερίδες -αλλά και στον ψηφιακό κόσμο τους- κείμενα ευχάριστα, σύγχρονα, χιουμοριστικά, κατανοητά και κυρίως ενδιαφέροντα.
Σε μια περίοδο που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι οι νέοι αντιμετωπίζουν σημαντικά γλωσσικά προβλήματα και έχουν απομακρυνθεί από το γραπτό λόγο, η επιτροπή θεμάτων δείχνει το δρόμο. Ήταν καιρός πλέον να δείξουμε στους μαθητές ότι το μάθημα της Γλώσσας και τελικά η ίδια η γλώσσα, ακόμα και σε επίπεδο Πανελλαδικών -που τόσο πολύ έχουν δραματοποιηθεί- είναι κάτι ζωντανό, κάτι που εξελίσσεται και τελικά μπορεί να έχει και... πλάκα!!!
Ο κ. Ζάχος διδάσκει το μάθημα της Έκθεσης
στο φροντιστήριο «άποψη» της Λάρισας
http://sotiriszachos.blogspot.com/
