Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Στο 10,5% αντί του προβλεπόμενου 9,5% έφτασε το έλλειμμα στη χώρα μας φέτος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, που αντιστοιχεί σε συνολική άντληση ποσού της τάξης 26,4 δισ. ευρώ και ραγδαία στοχευμένη αύξηση εσόδων το 2011. Να σημειώσουμε εδώ υποβοηθητικά ότι σύμφωνα με την Eurostat, το έλλειμμα του 2008 διαμορφώθηκε στο 7,7% του ΑΕΠ – το υψηλότερο μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε. Το 2009, το έλλειμμα εκτινάχθηκε στα ύψη και η χώρα μας παρουσίασε δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 15,4% , με ακολουθούμενες χώρες την Ιρλανδία (14,4%), τη Μεγάλη Βρετανία (11,4%), την Ισπανία (11,1%), τη Λετονία (10,2%) και την Πορτογαλία (9,3%). Τα χαμηλότερα ελλείμματα σημειώθηκαν τότε στο Λουξεμβούργο (0,7%), στη Σουηδία (0,9%) και στην Εσθονία (1,7%). Σε ό,τι αφορά το χρέος, υψηλότερα ποσοστά το 2009 καταγράφηκαν στην Ελλάδα (126,8%), στην Ιταλία (116%), στο Βέλγιο (96,2%), στην Ουγγαρία (78,4%), στη Γαλλία (78,1%) και στην Πορτογαλία (76,1%). Η τρόικα λοιπόν αναμένεται εκ νέου και θα πρέπει να της παρουσιαστεί ολοκληρωμένο το οικονομικό πρόγραμμα 2012 - 2015, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να υπάρχει η δέουσα στρατηγική στα οικονομικά από τους κυβερνητικούς παράγοντες. Τα χρονοδιαγράμματα γίνονται ολοένα και πιο ασφυκτικά και με τα νέα μέτρα θα επιχειρηθεί η εν λόγω προαναφερόμενη είσπραξη των εσόδων. Νέοι φόροι λοιπόν και νέα μέτρα στον ορίζοντα, σε αντιδιαστολή με τις προηγούμενες εξαγγελίες για μειώσεις και ελαφρύνσεις. Γιατί, πώς αλλιώς θα μπορέσουν να εξοικονομηθούν τα χρήματα αυτά; Κάποιους θα θίξουν τα μέτρα και κάποιους θα πλήξουν. Το ζητούμενο βέβαια είναι να γίνει δίκαιη κατανομή των οικονομικών βαρών. Μέχρι τώρα, αυτοί που την πλήρωσαν, ήταν στην κυριολεξία τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Περίμεναν, αλήθεια, στην κυβέρνηση, χαμηλότερο έλλειμμα; Μπορεί. Οι προβλέψεις όμως δεν ήταν ούτε και είναι και τόσο ευοίωνες. Σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργο Προβόπουλο, οι προβλέψεις για το 2011, παρά κάποιες θετικές ενδείξεις που διαφαίνονται, δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Η ύφεση, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, θα συνεχιστεί. Το ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα μειωθεί κατά 3% χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και κατά τι μεγαλύτερη πτώση. Η ανεργία θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα υπερβεί το 15%. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού θα υποχωρήσει σημαντικά σε σχέση με το 2010, όμως θα πλησιάσει το 3¼%. Ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα, που ήδη ήταν αρνητικός τους δύο πρώτους μήνες του έτους, αναμένεται να παραμείνει σε αρνητικά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2011. Τα μόνα θετικά αποτελέσματα αναμένονται στην ανταγωνιστικότητα και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που αναμένεται να περιοριστεί κάτω του 9% του ΑΕΠ. Το παλιό υποχωρεί, όμως το νέο καθυστερεί ακόμη. Ο κ. Προβόπουλος δηλώνει ευθαρσώς ότι βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς από μια πλευρά το πρότυπο ανάπτυξης που επικράτησε στο παρελθόν καταρρέει, αλλά από την άλλη, δεν έχουν αρχίσει να διαφαίνονται οι νέες πρακτικές, οι νέοι θεσμοί και οι νέες νοοτροπίες που θα αναζωογονήσουν την οικονομία. Όπως βλέπουμε, οι προβλέψεις όχι απλά δεν είναι ευοίωνες, αλλά δημιουργούν συν τοις άλλοις και ένα κλίμα ανασφάλειας στη χώρα, που παλεύει εδώ και καιρό να βγει από την κρίση, η οποία κατά τα φαινόμενα θα συνεχιστεί με γοργούς ρυθμούς. Το ζήτημα πια είναι πώς θα αντιδράσουν οι πολίτες. Αυτός είναι και ο πονοκέφαλος της κυβέρνησης που θέλει να αποκτήσει την περιβόητη «λευκή επιταγή». Τα δεδομένα όμως, σύμφωνα και με τα στοιχεία της Eurostat για το έλλειμμα, δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Τουναντίον, όχι απλά οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται αλλά στην επιεικέστερη των περιπτώσεων παρατηρείται μια επίμονη στασιμότητα. Το όλο ζήτημα θα παιχθεί στις αγορές, που σύμφωνα με τις ρήσεις του υπουργού Οικονομικών, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, η χώρα μας θα αρχίσει να μπαίνει δειλά – δειλά από το 2012 και μετά. Έχει σκεφθεί όμως κανείς με ποιες δυνατότητες θα μπει η Ελλάδα στις αγορές; Δεν θα είναι μια λαβωμένη χώρα από τις στερήσεις, τη λιτότητα και την έλλειψη ρευστότητας; Και σε τελική ανάλυση, αν η ανάπτυξη αρχίσει σιγά-σιγά και προσεκτικά να διαφαίνεται το 2012, για πότε προβλέπεται η εδραίωσή της; Για το 2020 και μετά; Μα μέχρι τότε, ποιος ζει, ποιος πεθαίνει... Ο πρωθυπουργός όμως είναι κατηγορηματικός: «Στόχος κάθε αναπτυξιακής πρωτοβουλίας μας, είναι η καλλιέργεια των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων και η δημιουργία όσων περισσότερων ποιοτικών θέσεων εργασίας και ευκαιριών απασχόλησης γίνεται στον ιδιωτικό τομέα. Ιδιαίτερα τώρα, που το κράτος δεν μπορεί και δεν θέλουμε πια να απορροφά με τεχνητό ή πελατειακό τρόπο την ανεργία. Ίδιας κλίμακας παρεμβάσεις προγραμματίζουμε και στο κράτος πρόνοιας, ώστε να είναι δίπλα στον πολίτη». Λίγο ομιχλώδη δεν σας φαίνονται όλα αυτά; Και αλήθεια, πώς θα προκύψουν αυτές οι «ποιοτικές θέσεις εργασίας» στον ιδιωτικό τομέα, όταν οι μειώσεις μισθών και η εκ περιτροπής εργασία είναι στην ημερήσια διάταξη και οι απολύσεις εκεί δίνουν και παίρνουν; Πώς είναι δυνατόν να επενδύεις εν μέσω κρίσης και με τη σπάθα της εργοδοσίας - ελέω ΣΕΒ και επιθυμητής μνημονιακής πολιτικής - να επικρέμεται της κεφαλής των εργαζομένων; Με ποια κριτήρια θα θεσπιστούν αυτές οι περιβόητες θέσεις εργασίας στον ελληνικό εργασιακό μεσαίωνα του 2011, όπου για να βρεις δουλειά δεν φτάνει απλά «να έχεις μπάρμπα στην Κορώνη;». Σίγουρα, τα κυβερνητικά σχέδια, και προσωπικά του πρωθυπουργού μπορεί να στοχεύουν σε μια καλύτερη μέρα. Όμως μέσω ποιας αναπτυξιακής προοπτικής θα υλοποιηθούν; Μέσω του ελλείμματος του 10,5% ή της ανεργίας που φτάνει ή και ξεπερνά το 15%; Κάθε αίσια πρόβλεψη για τη συνέχεια δεν είναι απλά δύσκολη, αλλά αδύνατη. Πρέπει πρώτα να μειωθούν σταθερά οι αρνητικοί δείκτες και μετά να μιλάμε για σχέδια επί χάρτου. Κατά τα άλλα, καλές είναι οι ελπίδες και ακόμη καλύτερες οι υποσχέσεις. Αρκεί να έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση, θα μιλάμε απλά για αερολογίες με στόχο την εικονική διακοπή της εφιαλτικής σιωπής και της ισοπέδωσης που προκάλεσε η οικονομική κρίση. Έτσι απλά, για να υπάρχουν διαλείμματα προφορικής αισιοδοξίας.
