H Παγκόσμια Ημέρα Νερού αποτελεί μία ακόμη αφορμή για να εξεταστεί η σημασία της μείωσης της ποσότητάς του στον πλανήτη. Τα χειρότερα σενάρια προβλέπουν παγκόσμιες συγκρούσεις με έπαθλο τα υδάτινα αποθέματα, τα πιο αισιόδοξα αναφέρουν μία κατάσταση λίγο χειρότερη από αυτή που βιώνουμε σήμερα.
Με αφορμή την παγκόσμια αυτή ημέρα, αλλά και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο συχνά βρίσκεται στην επικαιρότητα το πρόβλημα της έλλειψης του νερού, θα κάνω μία συνοπτική παρουσίαση του «υγρού» προβλήματος στον πλανήτη και την Ελλάδα.
Επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ αναφέρουν ότι η κρίση του πόσιμου νερού χαρακτηρίζεται τόσο από τη συνεχιζόμενη μείωση της ποσότητας που διατίθεται, όσο και από την υποβάθμιση της ποιότητάς του. Ένα και πλέον δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό ενώ 2,6 δισεκατομμύρια άτομα δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώσεις συνθήκες υγιεινής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας ο αριθμός των κατοίκων περιοχών όπου το νερό σπανίζει ή θα γίνεται σπάνιο υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 3,5 δισεκατομμύρια το 2025.
Το 20% του πληθυσμού της Γης αναγκάζεται να πίνει νερό από ρυπασμένες πηγές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, πάνω από 2.000.000 άνθρωποι κάθε χρόνο να πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με αυτό (έλλειψη ή ακαταλληλότητα του νερού).
Σήμερα 232 εκατομμύρια άνθρωποι από 26 χώρες του Τρίτου Κόσμου πλήττονται από λειψυδρία, αδυνατώντας να καλύψουν βασικές καθημερινές ανάγκες σε νερό, και 18 χώρες στην Αφρική και στην Ασία απειλούνται άμεσα, καθώς βρίσκονται σε οριακή από άποψη υδατικών αποθεμάτων κατάσταση.
Περίπου 425 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το φάσμα της έλλειψης νερού. Γυναίκες και παιδιά που συχνά επωμίζονται το καθήκον της μεταφοράς νερού κάνουν δυσχερέστερη τη ζωή τους ενώ εξ αυτής της αιτίας πολλά κορίτσια δεν πηγαίνουν στο σχολείο.
Ενώ στις βιομηχανικές χώρες η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι πρακτικά 100%, στις αναπτυσσόμενες χώρες πέφτει στο 80% (ο ένας στους 5 κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό) και στην Αφρική φθάνει μόλις στο 55% (σχεδόν ο ένας στους 2 κατοίκους στερείται το καθαρό πόσιμο νερό).
Σε πολλά μέρη του κόσμου γυναίκες και παιδιά περπατούν μεγάλες αποστάσεις για να φέρουν νερό στις οικογένειές τους για να πιούν, να πλυθούν και να μαγειρέψουν.
Προβλέπεται ότι το νερό θα αποτελέσει αιτία διαμάχης και συγκρούσεων μεταξύ γειτονικών χωρών, δεδομένου ότι περίπου το 40% των κατοίκων της Γης, ζει σε περισσότερες από 200 διακρατικές υδρολογικές λεκάνες, το νερό των οποίων μοιράζονται περισσότερες από δύο σε κάθε περίπτωση χώρες. Η αύξηση του πληθυσμού, οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση για νερό, ενώ φυσικές ή και ανθρωπογενείς καταστροφές μολύνουν τα αποθέματα νερού και καταστρέφουν εγκαταστάσεις υδροδότησης.
Οι ποταμοί του πλανήτη πεθαίνουν. Η ρύπανση του περιβάλλοντος, η αέναη κατασκευή φραγμάτων και η κλιματολογική μεταβολή που συντελείται στις ημέρες μας είναι πολύ πιθανό να καταστρέψουν τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά ποτάμια του πλανήτη καταδικάζοντας σε λειψυδρία, πολλές περιοχές και προκαλώντας τον αφανισμό δεκάδων ειδών του γλυκού νερού.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η ετήσια κατανάλωση νερού στην Ελλάδα ξεπερνάει τα 800 κυβικά μέτρα ανά κάτοικο, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι λίγο πάνω από τα 600 κυβικά μέτρα ανά κάτοικο. Μεγάλη ζήτηση για νερό δημιουργούν οι ανθρώπινες αναπτυξιακές δραστηριότητες με τη γεωργία να είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για την Ελλάδα.
Επίσης, παρουσιάζονται ιδιαιτερότητες που διαφοροποιούν σημαντικά τις ανατολικές περιοχές της χώρας, οι οποίες μαζί με τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη είναι ιδιαίτερα προβληματικές από πλευράς φυσικού εμπλουτισμού, αφού δέχονται μικρά ποσά βροχής που είναι πολύ άνισα κατανεμημένα στο χρόνο.
Η ανισότητα αυτή αναμένεται να αυξηθεί με μια ενδεχόμενη κλιματική αλλαγή, η οποία θα επιδεινώσει την επικινδυνότητα των πλημμυρών και παράλληλα τη δριμύτητα της ξηρασίας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την πολύ υψηλή κατανάλωση νερού, με ιδιαίτερη δε ένταση στη Θεσσαλία για την αγροτική χρήση δημιουργούν σχεδόν μόνιμες συνθήκες λειψυδρίας, δηλαδή διαρκούς επικινδυνότητας έλλειψης νερού και μη κάλυψης της ζήτησης. Στη Θεσσαλία και στα νησιά του Αιγαίου οι χαμηλές βροχοπτώσεις θα έχουν σίγουρα αρνητικά αποτελέσματα. Η παροχή των ποταμών και των πηγών στη Πελοπόννησο έχει μειωθεί κατά 40% σύμφωνα με τα φετινά στοιχεία μετρήσεων του ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών).
Η γεωργία χρησιμοποιεί στην Ελλάδα το 86% του νερού (11% για βιομηχανική χρήση και 3% για οικιακή). Περίπου 13 εκατομμύρια στρέμματα αρδεύονται στη χώρα μας.
Τέλος, τα παλαιά αρδευτικά δίκτυα έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια νερού της τάξης του 40%.
* Η Κατερίνα Ζαχείλα είναι πρόεδρος του σωματείου «ΔΡΑΣΗ για τη Θεσσαλία»
