Με αφορμή τις αξιολογήσεις τμημάτων ΑΕΙ που γίνονται φέτος και υποτίθεται ότι τα αποτελέσματα θα ληφθούν υπόψη στη λήψη αποφάσεων από πλευράς Πολιτείας, αναδεικνύονται για μια ακόμη φορά ζητήματα που η πανεπιστημιακή κοινότητα στο σύνολό της αποφεύγει να απαντήσει ή καλύτερα τα απαντά με τον δικό της τρόπο.
Ένα σημαντικό θέμα που συζητείται κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης αλλά και απασχολεί γενικότερα, είναι η χρηματοδότηση της έρευνας. Σε γενικές γραμμές στα πανεπιστημιακά τμήματα υπάρχει η ενεργοποίηση ορισμένων καθηγητών που έχουν μια ικανότητα στην εξεύρεση πόρων μέσω ανταγωνιστικών προγραμμάτων και συνήθως αυτοί αποτελούν ισχνή μειοψηφία στο σύνολο των καθηγητών του τμήματος. Και σύνηθες είναι όταν προκύπτουν οι λεγόμενοι δείκτες να διαιρείται η χρηματοδότηση που έρχεται από 1-2 άτομα διά του αριθμού όλων των καθηγητών και προκύπτουν δείκτες που δείχνουν σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια αυτό που έλεγε ο αείμνηστος Κων. Καραμανλής: Στην Ελλάδα υπάρχει το φαινόμενο όλα τα δέντρα να τα κουρεύουμε σε μέγεθος θάμνου.
Έτσι λοιπόν εφευρέθηκαν τα λεγόμενα μεταπτυχιακά στα οποία οι φοιτητές πληρώνουν δίδακτρα. Τα δίδακτρα αυτά καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό την έρευνα των καθηγητών εκείνων που δεν έχουν ικανότητα να βρουν μόνοι τους χρήματα μέσω ανταγωνιστικών προγραμμάτων και φυτοζωούν από μερικές χιλιάδες ευρώ τον χρόνο κάνοντας έρευνα από τα χρήματα των πολιτών, που χωρίς ανταγωνισμό μεταξύ των συναδέλφων τους πήραν σχεδόν χαριστικά. Έτσι συμβάλλουν με τη συναίνεση της Πολιτείας σε ένα μοντέλο μη ανταγωνιστικού ερευνητή που νομίζω ότι δεν είναι αυτό που θέλει η Πολιτεία και κυρίως η κοινωνία σήμερα.
Ένα άλλο θέμα εξίσου σοβαρό είναι ότι επειδή οι περισσότεροι καθηγητές δεν έχουν χρήματα από προγράμματα για να πληρώσουν μισθό σε εργαζόμενους φοιτητές που εκπονούν το διδακτορικό τους (είναι μια δουλειά full-time τουλάχιστον 4 ετών) τους έχουν και δουλεύουν τσάμπα. Θα πρέπει να είμαστε ίσως από τις λίγες χώρες στον πλανήτη που οι διδακτορικοί φοιτητές δουλεύουν τσάμπα. Έτσι επιτυγχάνεται η δημιουργία μιας συνείδησης ότι ο ερευνητής δεν είναι επάγγελμα, αλλά χόμπι. Αυτή η εκδοχή μπορεί να βολεύει τους συναδέλφους αλλά δημιουργεί στρεβλό μοντέλο στην κοινωνία γιατί φτιάχνει επιστήμονες χωρίς ταξική συνείδηση. Και αυτό είναι πολύ κακό αγαπητοί φοιτητές και συνάδελφοι που προσδιορίζεστε στον αριστερό χώρο. Γιατί επιστήμονας που συνηθίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες του τσάμπα είναι αδύναμος, άρα ακίνδυνος.
Είναι αλήθεια ότι προοδευτικοί είναι οι άνθρωποι που για τα παλιά ζητήματα προτείνουν νέες λύσεις ενώ συντηρητικοί εκείνοι που για νέα προβλήματα προτείνουν παλιές και αποτυχημένες λύσεις. Υπηρετώντας 16 χρόνια στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, πιστεύω ότι η πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ των ελληνικών ΑΕΙ ζει στον δικό της κόσμο, έναν κόσμο κλειστό, φοβικό και αντιμετωπίζει έναν κόσμο που διευρύνεται κλείνοντας κάθε προσπάθεια επικοινωνίας με αυτόν τον κόσμο. Όμως εγώ δεν είμαι δημοσιογράφος για να κάνω διαπιστώσεις. Δεν μπορώ όμως και να δράσω. Άραγε θα υπάρξει κάποτε ένα χέρι να πιάσει από το αυτί αρκετούς από μας και να πει επιτέλους: λεβέντες the game is over.
Δεν γνωρίζω τον βαθμό που επιθυμεί η Πολιτεία διά της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας να θίξει τέτοια ζητήματα. Όμως πιστεύω ότι πρέπει να τα αντιμετωπίσουν αν θέλουν να λένε ότι επιδιώκουν την αριστεία. Θα βρουν αντιδράσεις. Πλείστες αντιδράσεις που θα πορεύονται από τους γνωστούς κύκλους που θέλουν να ρίχνουν το μπαλάκι στο κράτος. Το κράτος εκείνο που θέλουν να τους προστατεύει από την κούνια μέχρι το μνήμα. Παντού. Δεν γνωρίζω μέχρι πότε θα γίνονται πιστευτοί.
* Ο Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής του τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
