Έξι εκατομμύρια αθώοι Εβραίοι νεκροί είναι ίσως η μεγαλύτερη σφαγή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ένα φαινόμενο τεραστίων διαστάσεων που μάλλον δεν έχει φωτιστεί αρκετά. Πώς όμως οργανώθηκε αυτή η γιγαντιαία πανευρωπαϊκής κλίμακας επιχείρηση; Παρά τις ιδιαιτερότητες που παρατηρήθηκαν από χώρα σε χώρα, το κεντρικά οργανωμένο ναζιστικό σχέδιο, ήταν περίπου το ίδιο:
1.Συνεργασία των ναζί με ανθρώπους από τους κατακτημένους πληθυσμούς. Κάτω από τον δήθεν επιστημονικό-θρησκευτικό- ιδεολογικό μανδύα, υπήρχε ένα ισχυρό οικονομικό κίνητρο για τις συμβαλλόμενες πλευρές. Για παράδειγμα, στη Θεσσαλονίκη από όπου μεταφέρθηκαν και εξοντώθηκαν περίπου 50.000 Έλληνες Εβραίοι, τα περιουσιακά στοιχεία τους τα οικειοποιήθηκαν γείτονες, προύχοντες, συνεργάτες των Γερμανών κοκ. Είναι κοινό μυστικό στην πόλη ότι αρκετά από τα σημερινά «τζάκια» της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκαν σ’αυτήν τη χρονική περίοδο.
2. Εντοπισμός των Εβραίων, ο στιγματισμός, η γκετοποίηση.
3. Η μεταφορά τους σε κλειστά, σφραγισμένα εμπορικά βαγόνια μεταφοράς ζώων, προϊόντων. Το μαρτυρικό ταξίδι από την Ελλάδα μέχρι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, διαρκούσε 6-8 μέρες.
4. Η διαλογή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης με ένα 70-80% να εξοντώνεται σχεδόν αμέσως, ομαδικά, μια εν ψυχρώ δολοφονία εκατομμυρίων. Με πρόσχημα το ντους καθαριότητας,οι νεοαφιχθέντες οδηγούνταν γυμνοί σε θαλάμους αερίων. Συνεργεία κρατουμένων φρόντιζαν να αδειάζουν τους θαλάμους, ενώ παράλληλα αφαιρούνταν τα τελευταία πολύτιμα υπάρχοντά των θυμάτων (λ.χ. χρυσά δόντια). Το όλο δίκτυο απέφερε απίστευτα έσοδα, γεγονός που εξηγεί γιατί η απάνθρωπη μηχανή εξακολουθούσε να δουλεύει ακόμη και όταν ο πόλεμος είχε κριθεί.
5. Η κάθε είδους εκμετάλλευση των αιχμαλώτων στα στρατόπεδα.
Ίσως ακουστεί παράδοξο σε μια πρώτη ανάγνωση, αλλά η γενοκτονία των Εβραίων πιθανόν να αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους μεταπολεμικούς δεσμούς των Ευρωπαίων, ένας δεσμός που υπενθυμίζει το σημείο όπου μπορούν να οδηγήσουν παράγοντες που ταλαιπώρησαν για αιώνες την Ευρώπη: Ρατσισμοί, εθνικισμοί, προκαταλήψεις, εμμονές, ολοκληρωτικά καθεστώτα. Η θυσία λοιπόν έξι εκατομμυρίων Εβραίων δεν πήγε χαμένη. Έδειξε σε όλη την Ευρώπη ότι η ειρήνη με συμβιβασμούς, υποχωρήσεις, διενέξεις, σε ανοικτές, δημοκρατικές κοινωνίες, είναι απείρως προτιμότερη από τις δυναμικές λύσεις όπου νικητές και ηττημένοι ήταν σε τελική ανάλυση χαμένοι, μετρώντας εκατομμύρια νεκρούς και ανυπολόγιστες καταστροφές. Η θυσία λοιπόν των Εβραίων μαζί με τον τεράστιο αριθμό απωλειών στα πεδία των μαχών μπορούμε να πούμε ότι έδωσαν στην ιστορία της Ευρώπης διαφορετική τροπή. Δεν είναι τυχαίο που διανύουμε τη μακρότερη περίοδο ειρήνης στην ήπειρό μας.
Αξιοσημείωτη είναι η μεταπολεμική στάση των Γερμανών. Δεν κράτησαν τίποτα κρυφό. Δεν προσπάθησαν να αλλοιώσουν τίποτα. Και μέσα από μια διαδικασία απόλυτης διαφάνειας και γνώσης έφτασαν στην αποστασιοποίηση και την κάθαρση. Τα κολαστήρια έγιναν τόποι επίσκεψης και διατήρησης της μνήμης. Κάθε χρόνο χιλιάδες μαθητές και φοιτητές βλέπουν και μαθαίνουν πώς δημιουργήθηκε ο απόλυτος παραλογισμός. Η γαλλογερμανική προσέγγιση είναι ένα πρώτης τάξης παράδειγμα για την ευρωπαϊκή αντίληψη σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν: Το μαθαίνουμε χωρίς να δηλητηριάζουμε το παρόν, χωρίς να προσβάλλουμε τους άλλους, τους διαφορετικούς, τους πρώην αντιπάλους. Το παρελθόν δεν αλλάζει. Το μέλλον όμως εξαρτάται από το τι έχουμε μάθει, το τι θέλουμε να γίνει, και το τι δεν θέλουμε να επαναληφθεί.
* Ο κ. Ηρακλής Τσιάμαλος είναι φιλόλογος
