Του Γιώργου Καραβάνα, μοριακού βιολόγου και μέλους της Ε.Ε. της «Δράσης»
Από τεχνική άποψη, η πάταξη της φοροδιαφυγής είναι απλή υπόθεση. Η Πληροφορική δίνει σήμερα τέτοιες δυνατότητες καταγραφής και διασταύρωσης στοιχείων, που καθιστά εύκολη την ανίχνευση όσων φοροδιαφεύγουν. Μέχρι σήμερα, απλώς δεν υπήρξε σχετική πολιτική βούληση, αφενός γιατί η φορολόγηση έχει πολιτικό κόστος και αφετέρου γιατί πολλοί από αυτούς που είναι υπεύθυνοι να νομοθετούν ή να εφαρμόζουν τη φορολογική νομοθεσία, είναι και οι ίδιοι φοροφυγάδες. Το φορολογικό σύστημα για να είναι αποτελεσματικό, πρέπει να είναι δίκαιο, αναλογικό και απλό. Το δικό μας δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω. Τρεις είναι οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η δική μας πρόταση (η οποία δεν εξαντλείται βεβαίως στα παρακάτω):
Ι. Φορολόγηση του εισοδήματος κι όχι της περιουσίας. Καταρχήν, η ύπαρξη περιουσίας ΔΕΝ συνεπάγεται φοροδοτική ικανότητα. Ένας άνεργος μπορεί να έχει κληρονομήσει από τους γονείς του ένα σπίτι, το οποίο όμως δεν του αποφέρει εισόδημα. Από την άλλη, ένας εργαζόμενος μπορεί να εισπράττει μηνιαίο μισθό 5.000 ευρώ και απλώς να τον καταθέτει στην τράπεζα. Προφανώς ο πρώτος δεν έχει καμία φοροδοτική ικανότητα ενώ ο δεύτερος έχει. Η φοροδοτική ικανότητα είναι ανάλογη με τα χρήματα που ο καθένας παίρνει στα χέρια του, όχι με την αξία της περιουσίας του (η οποία παρεμπιπτόντως κάθε τόσο μεταβάλλεται από αστάθμητους παράγοντες, όπως π.χ. η εγκατάσταση πολλών μεταναστών σε μια συνοικία, κάνοντας την εκτίμησή της περίπλοκη και υποκειμενική). Η φορολόγηση της περιουσίας έχει και σημαντικές παρενέργειες. Πρώτον, αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Το φορολογικό σύστημα σου στέλνει το μήνυμα ότι «είναι προτιμότερο να τρως τα χρήματά σου στα μπουζούκια, παρά να φτιάχνεις περιουσία για τα παιδιά σου. Αν είσαι εταιρεία, καλύτερα να επενδύσεις αλλού, αφού η επένδυσή σου θα αποτελεί μόνιμη πηγή αιμορραγίας, ανεξαρτήτως του αν κερδίζεις ή αν χάνεις από τη δραστηριότητά σου». Δεύτερον, είναι άδικη, αφού φορολογεί ξανά και ξανά (φόροι ακίνητου, φόροι μεταβίβασης κλπ) κάτι που φτιάχτηκε με λεφτά, που είχαν ήδη φορολογηθεί όταν πρωτοαποκτήθηκαν. Ταυτόχρονα, τιμωρεί όποιον εργάστηκε, αποταμίευσε και έζησε λιτά, αφαιρώντας έτσι κάθε κίνητρο για προσπάθεια, δημιουργία και ανάπτυξη.
Τρίτον, η φορολόγηση της περιουσίας είναι τελικά αναποτελεσματική όσον αφορά στους πραγματικά πολύ πλούσιους, αφού δημιουργεί ισχυρά κίνητρα για ίδρυση παράκτιων (off-shore) εταιριών και άνοιγμα λογαριασμών σε φορολογικούς παραδείσους, αντί της επένδυσης του παραχθέντος πλούτου στη χώρα. Προτείνουμε λοιπόν την κατάργηση όλων των φόρων που βαρύνουν την ακίνητη περιουσία, συμπεριλαμβανομένων των φόρων κληρονομιάς και μεταβίβασης. Όλοι οι σημερινοί σχετικοί φόροι, θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με ένα απλό τέλος, αντίστοιχο μόνο προς την επιφάνεια του οικοπέδου ή του κτίσματος, ως ανταπόδοση προς την Πολιτεία της επένδυσης που αυτή κάνει για την προστασία της ιδιωτικής περιουσίας (αστυνόμευση, εθνική άμυνα, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, λειτουργία πυροσβεστικού σώματος κ.α.). Ο υπολογισμός του παραπάνω «ενιαίου τέλους ακίνητης περιουσίας» θα πρέπει να είναι τόσο απλός και διαφανής, που η είσπραξή του να μπορεί να ανατίθεται σε τράπεζες, αποφεύγοντας έτσι την προσωπική επαφή και τη συνεπαγώμενη διαφθορά.
ΙΙ. Ενιαία φορολόγηση όλων των εισοδημάτων, απ’ όποια πηγή κι αν προέρχονται. Αν ο άνεργος του παραπάνω παραδείγματος δεν κατοικεί αλλά ενοικιάζει το σπίτι που κληρονόμησε, θα πρέπει να φορολογηθεί. Αν έχει μετοχές στο χρηματιστήριο και κερδίζει από την αγοραπωλησία τους, θα πρέπει το εισόδημα αυτό να φορολογηθεί επίσης. Αν πιάσει δουλειά και εισπράττει μισθό, αν λαμβάνει μερίσματα, αν πουλά περιουσιακά στοιχεία, αν κερδίζει από τόκους, όλα θα πρέπει να μπαίνουν στο ίδιο καλάθι. Ταυτόχρονα θα πρέπει να καταργηθούν σχεδόν όλες οι φοροαπαλλαγές (εξαίρεση μπορεί να αποτελέσουν τα εισοδήματα, που νομίμως μπορούν να μη δηλωθούν στην Ελλάδα, όπως τα εισοδήματα από τα ναυτικά επαγγέλματα). Προτείνεται όλα τα εισοδήματα, ανεξαρτήτως ύψους, να φορολογούνται με τον ίδιο συντελεστή, γύρω στο 15%. Και πάλι το κέρδος θα έρθει από την απλοποίηση και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης: αν είσαι δέκα φορές πιο πλούσιος, θα πληρώνεις δέκα φορές (κι όχι τριάντα) μεγαλύτερο φόρο. (Αν είσαι φτωχός, πάλι θα πληρώνεις το φόρο που σου αναλογεί. Αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με τα κοινωνικά επιδόματα που τελικά ενδεχομένως θα δικαιούσαι). Με άλλα λόγια, φόρο θα πληρώνουν όλοι, εκτός κι αν έχουν μηδενικό εισόδημα, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, κοινωνικής ομάδας και οικογενειακής κατάστασης.
Αν μετά από όλα αυτά κάποιες οικογένειες χρήζουν επιδομάτων κοινωνικής αλληλεγγύης, αυτά θα καταβάλλονται με βάση τις εκάστοτε πολιτικές αποφάσεις. Δεν μπερδεύουμε όμως την κοινωνική πολιτική με τη φορολογία. Έτσι, απλοποιείται και επιταχύνεται αφάνταστα ο υπολογισμός του οφειλόμενου ποσού, απαλείφοντας ουσιαστικά κάθε δυνατότητα υποκειμενικής προσέγγισης ή εκτίμησης και συνεπώς διαπλοκής, μεταξύ εφορίας και υπόχρεου.
ΙΙΙ. Κατάργηση όλων των «φόρων υπέρ τρίτων». Αυτή η κατηγορία αφορά στους εξόφθαλμα πιο άδικους φόρους, οι οποίοι όμως παραδόξως διαφεύγουν της προσοχής των περισσοτέρων, μιας και καταβάλλονται με διάσπαρτο τρόπο. Σύμφωνα με τη λογική αυτών των φόρων - που αποτελούν διαχρονικό προνόμιο συγκεκριμένων συντεχνιών - παρακρατείται μέρος του ποσού, που καταβάλλεται για οτιδήποτε εμπίπτει στο αντικείμενο των παραπάνω συντεχνιών. Κάθε φορά που διαφημίζεται στον Τύπο ή την τηλεόραση οποιοδήποτε προϊόν (π.χ. ένα παιδικό γιαούρτι), το 20% της διαφημιστικής δαπάνης καταλήγει υποχρεωτικά στο ασφαλιστικό ταμείο των δημοσιογράφων! (πρόκειται για το γνωστό αγγελιόσημο). Το επιπλέον κόστος βεβαίως επιβαρύνει την τελική τιμή του προϊόντος. Για μία σειρά από νομικές πράξεις, επικολλάται «δικηγορόσημο», με παράλληλη παρακράτηση ενός ποσού υπέρ του ταμείου των νομικών. Η πρακτική αυτή αφορά ως και την επικύρωση ενός απλού αντιγράφου (επί του αριθμού των σελίδων). Ένα πολύ μεγάλο μέρος της τιμής των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, αφορά σε κρατήσεις υπέρ του ταμείου ναυτικών. Και η λίστα μοιάζει ατέλειωτη… Αντίστοιχες κρατήσεις ποσών ακόμα και για άσχετες διαδικασίες, καταλήγουν στα λεγόμενα «ευγενή ταμεία», ως και το Μετοχικό Ταμείο Στρατού! Η απαρίθμηση και η... αιτιολόγηση αυτών των φόρων, ξεπερνά κάθε όριο παραλογισμού (την ώρα που κάποιοι αναρωτιούνται γιατί το ίδιο προϊόν πουλιέται φθηνότερα σε ξένες χώρες. Ας αφαιρέσουν τους φόρους υπέρ τρίτων και θα καταλάβουν γιατί – η υπόλοιπη διαφορά ίσως κρύβεται στον ΦΠΑ). Κάθε εργαζόμενος δικαιούται σύνταξη αντίστοιχη με την προσωπική του συνεισφορά στο ταμείο του. Δεν είναι δυνατόν οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες να συνεισφέρουν υποχρεωτικά στο δικό του ταμείο, μέσω ποικίλων και αδιαφανών κρατήσεων. Εντούτοις, ακόμη και σήμερα, ο κρατικός προϋπολογισμός επιδοτεί το ασφαλιστικό ταμείο της ΔΕΗ με 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Προτείνουμε την πλήρη κατάργηση όλων των «φόρων υπέρ τρίτων».
Το αποτέλεσμα των παραπάνω προτάσεων στα κρατικά έσοδα θα είναι εντυπωσιακά υψηλότερο από το σημερινό, τόσο εξαιτίας της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης όσο και εξαιτίας της απλότητας, της διαφάνειας και της ταχύτητας των διαδικασιών που προτείνονται. Επιπλέον, αποτελεί ένα απλό, δίκαιο και αναπτυξιακό φορολογικό σύστημα, που επιβραβεύει την προσπάθεια, ενθαρρύνει τη δημιουργία πλούτου και προσελκύει εγχώριες και ξένες επενδύσεις.
