Ξέρετε τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στην Κούβα και στη Μ. Βρετανία; Μα τι θα αναρωτηθεί κανείς για δύο χώρες που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν και είναι τόσο μα τόσο διαφορετικές σε όλα εκείνα τα πολιτικοκοινωνικά χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την ταυτότητά τους. Επειδή ο νους σας δεν μπορεί να πάει εύκολα σας λέω ότι οι δύο αυτές χώρες είναι πρωτοπόρες σε παγκόσμια κλίμακα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της Αστικής Γεωργίας, δηλαδή στην εκμετάλλευση των διαθέσιμων ελεύθερων αστικών χώρων προς καλλιέργεια από τους πολίτες.
Για την ιστορία θα σας αναφέρω πώς και γιατί ξεκίνησε η ιδέα σε κάθε χώρα και τι σκοπούς εξυπηρετούσε και εξυπηρετεί. Στην δίνη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και ενώ η Ναζιστική Γερμανία σπέρνει τον τρόμο από άκρο σε άκρο της Ευρώπης ο βρετανικός λαός αντιστέκεται σθεναρά. Παρόλα αυτά ο νησιώτικος χαρακτήρας της χώρας οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου απομόνωσή της και οι ελλείψεις σε υλικά αγαθά αυξάνονται σε επικίνδυνο βαθμό. Τη στιγμή εκείνη ξεκινά η μεγαλύτερη κοινωνικό-πολιτική καμπάνια στο νησί με τον τίτλο «Dig For Victory» που σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως «Σκάβουμε για τη Νίκη». Αυτό που συμβαίνει είναι πρωτοφανές και ο αστικός πληθυσμός της χώρας εκμεταλλεύεται τις ελεύθερες εκτάσεις περιμετρικά ή και μέσα στις πόλεις καλλιεργώντας λαχανικά και φρούτα με σκοπό την επιβίωση από την πείνα. Οι Άγγλοι, ένας λαός με πρωτοφανή σεβασμό στην παράδοσή τους, δεν εγκαταλείπουν πότε την ιδέα της καλλιέργειας σε αστικό χώρο και στην σημερινή εποχή υπάρχουν δεκάδες ενώσεις αστικών καλλιεργητών σε όλη τη χώρα με μοναδική εμφανή διαφορά τους εξυπηρετούμενους σκοπούς της πρακτικής σε σχέση με την περίοδο του πολέμου. Σε αντιστοιχία η επιβολή του μακροχρόνιου εμπάργκο στην Κούβα οδηγεί την κυβέρνηση στην απόφαση της διάθεσης πολλών ελεύθερων χώρων προς καλλιέργεια με σκοπό της μερική αντιμετώπιση του εμπάργκο με τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Για όποιον έχει ταξιδέψει στην Αβάνα η εικόνα των λαχανόκηπων ακόμη και στους ακάλυπτους χώρους των πολυκατοικιών είναι πράγματι εντυπωσιακή.
Η ιδέα της καλλιέργειας «εντός των τειχών» μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί και σε πολλές ελληνικές πόλεις. Αυτό που χρειάζεται είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης και η θέσπιση ενός πλαισίου σταθερών κανόνων και συμπεριφοράς ώστε η εφαρμογή της να αποδώσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο κοινωνικό σύνολο. Από την εμπειρία μου που προκύπτει από τη μετά-πανεπιστημιακή μου ενασχόληση με το αντικείμενο αλλά και τη διεθνή πρακτική προκύπτει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι ότι η παραγωγή των προϊόντων θα γίνεται με βιολογικό τρόπο και η διάθεσή τους θα γίνεται αποκλειστικά για οικογενειακή και κοινωφελή κατανάλωση. Τα παραγόμενα προϊόντα δεν πωλούνται, δεν είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα. Ένα μέρος χρησιμοποιείται για οικογενειακή κατανάλωση και το υπόλοιπο διοχετεύεται σε δημοτικά ιδρύματα, παιδικούς σταθμούς, γηροκομεία, νοσοκομεία.
Η δημοτική αρχή της Λάρισας, η οποία όλα αυτά τα 13 χρόνια έχει στην πράξη αποδείξει ότι τολμά να διοικήσει προς όφελος της πόλης και των δημοτών της βρίσκεται μπροστά σε μια νέα μεγάλη πρόκληση την οποία συνεπικουρεί η οικονομική συγκυρία και η ολοένα αυξανόμενη δυσκολία στην καθημερινότητα των μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων. Σήμερα επεξεργάζεται με προσοχή το πλαίσιο το οποίο θα μπορεί να υποστηρίξει το εγχείρημα και σύντομα θα ανακοινώσει την πρωτοβουλία της για την έναρξη της καλλιέργειας κατάλληλων χώρων από όποιον δημότη της το επιθυμεί. Μερικά από τα οφέλη της παραπάνω πρακτικής μπορούν να απορρέουν από τη δημιουργία οικολογικής συνείδησης, φιλικών δεσμών και σχέσεων μεταξύ των δημοτών, από την ενίσχυση οικονομικά αδύνατων ομάδων, από την αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων, από την εκπαίδευση και την επίσκεψη των μαθητών στους καλλιεργήσιμους χώρους. Με άλλα λόγια οι αφηρημένες έννοιες της κοινωνικής αλληλεγγύης και της προστασίας του περιβάλλοντος μπορούν να συγκεκριμενοποιηθούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, εύκολα και χωρίς κόστος.
Είναι προφανές όμως ότι το «κλειδί» στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος θα είναι ο ίδιος ο δημότης και η διάθεσή του να ασχοληθεί ερασιτεχνικά και σε εθελοντική βάση με την καλλιέργεια της γης, μια ασχολία που μόνο εύκολη δεν θα είναι. Τι λέτε λοιπόν; Άλλωστε πόσοι από εμάς δεν έχουμε πολλάκις αναφέρει στις παρέες μας ότι αν δούμε τα δύσκολα θα φύγουμε και θα φυτέψουμε ντομάτες και λαχανικά στα χωριά μας; Προσεχώς λοιπόν «ιδού η Ρόδος ιδού και οι λαχανόκηποι...».
Αριστοκλής Γαλάτος Δασολόγος, MSc Περιβάλλον και Ανάπτυξη, Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Λαρισαίων
