Της Χρύσας Βουλγαράκη, διευθύντριας του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας
Έρχεται ο Σεπτέμβριος και μαζί και τα γνωστά διλήμματα των γονιών, που και πάλι πρέπει να πάρουν ένα σωρό αποφάσεις. Ανάμεσα σε όλες τις άλλες είναι και το θέμα της ξένης γλώσσας. Πρέπει τα παιδιά να μαθαίνουν ξένες γλώσσες από μικρή ηλικία και πριν ακόμη πάνε στο σχολείο; Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για την εκμάθηση μιας ή και περισσότερων ξένων γλωσσών;
Αντιμετωπίζοντας συχνά αυτά τα διλλήματα των γονιών, αυτό το άρθρο αποτελεί μια ενημερωτική παρουσίαση των πορισμάτων που έχουν προκύψει από έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Γλωσσών. Σύμφωνα με έρευνες λοιπόν σχετικά με την εκμάθηση της ξένης γλώσσας σε μικρή ηλικία, η επαφή των παιδιών με τις ξένες γλώσσες από πολύ μικρή ηλικία ευνοεί τη γρήγορη εκμάθηση ξένων γλωσσών, την καλύτερη γνώση της μητρικής γλώσσας και τη βελτίωση των επιδόσεων σε άλλους τομείς.
Για τον λόγο αυτό, αποτελεί βασικό στόχο της Επιτροπής, τον οποίο η τελευταία επιδιώκει μέσα από διάφορες πρωτοβουλίες της και με τη στήριξη σχετικών ερευνών. Η εκμάθηση ξένων γλωσσών από μικρή ηλικία, πέρα από το γεγονός ότι ανοίγει τον δρόμο για μελλοντικές γλωσσικές σπουδές, διαμορφώνει και μια θετική στάση απέναντι στις άλλες γλώσσες και κουλτούρες.
Η εκμάθηση γλωσσών σε μικρή ηλικία έχει άμεσο και θετικό αντίκτυπο τόσο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας όσο και στη γενικότερη μόρφωση των παιδιών. Η διδασκαλία ξένων γλωσσών σε νεαρή ηλικία, κατά προτίμηση πριν από την ηλικία των 12 ετών, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη εκμάθησή τους, καθώς και τη βελτίωση των δεξιοτήτων στη μητρική γλώσσα και των επιδόσεών τους σε άλλους τομείς.
Η εκμάθηση γλωσσών σε μικρή ηλικία μπορεί να γίνει στο πλαίσιο μιας πολύγλωσσης οικογένειας ή ως μέρος της προσχολικής εκπαίδευσης. Ορισμένα από τα θετικά αποτελέσματα, μακροπρόθεσμα, θα είναι:
1. Η διαρκής και σε βάθος χρόνου διδασκαλία γλωσσών
2. Πλεονεκτήματα για την αγορά εργασίας
3. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
4. Η καλύτερη γνώση και κατανόηση άλλων πολιτισμών
Είναι αλήθεια όμως ότι η εκμάθηση γλωσσών σε νεαρή ηλικία δεν διασφαλίζει, από μόνη της καλύτερα αποτελέσματα. Θα πρέπει να υπάρχουν επίσης κατάλληλα εκπαιδευμένοι καθηγητές, καθώς και αποτελεσματικές μέθοδοι διδασκαλίας που να επικεντρώνονται στην κατανόηση του προφορικού λόγου και στην προφορική έκφραση. Εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι η ύπαρξη ολιγομελών τάξεων, η διάθεση επαρκών πόρων και η χρήση τεχνικών εκμάθησης γλωσσών με διασκεδαστικό τρόπο.
Πρωτοβουλίες της ΕΕ για την εκμάθηση ξένων γλωσσών σε νεαρή ηλικία: Το σχέδιο δράσης για την προώθηση της εκμάθησης γλωσσών και της γλωσσικής πολυμορφίας (Μέρος 1 1.1) αναφέρει:
«Η εξασφάλιση της αποτελεσματικής εκμάθησης γλωσσών στα νηπιαγωγεία και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί προτεραιότητα για τα κράτη μέλη, διότι εκεί κυρίως διαμορφώνεται η στάση των ανθρώπων απέναντι σε άλλες γλώσσες και πολιτισμούς και εκεί τίθενται τα θεμέλια για την εκμάθηση άλλων γλωσσών αργότερα. [...] Άτομα που μαθαίνουν γλώσσες σε νεαρή ηλικία συνειδητοποιούν τις δικές τους πολιτιστικές αξίες και επιρροές και υιοθετούν έτσι περισσότερο ανοικτή στάση και ενδιαφέρον προς τους άλλους. [...] Οι γονείς και το διδακτικό προσωπικό χρειάζονται καλύτερη ενημέρωση για τα πλεονεκτήματα της εκμάθησης γλωσσών σε νεαρή ηλικία».
Αυτό αποτελεί και ένα από τα κεντρικά σημεία δράσης στα εκπαιδευτικά συστήματα και τις εκπαιδευτικές πρακτικές, όπως αναφέρεται στο στρατηγικό πλαίσιο για την πολυγλωσσία (Μέρος 11.1.3). «Στις περισσότερες χώρες οι μισοί τουλάχιστον μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μαθαίνουν σήμερα μια ξένη γλώσσα. Ωστόσο, όπως κατέστησε σαφές η Επιτροπή παλαιότερα, η εκμάθηση ξένων γλωσσών σε πολύ νεαρή ηλικία προσφέρει πλεονεκτήματα μόνον εφόσον οι διδάσκοντες είναι ειδικά καταρτισμένοι στη διδασκαλία ξένων γλωσσών σε πολύ μικρά παιδιά, εφόσον οι τάξεις είναι αρκετά μικρές, εφόσον υπάρχει το κατάλληλο διδακτικό υλικό και εφόσον αφιερώνεται επαρκής χρόνος στο αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών».
Τέλος, προσπαθώντας να καθησυχάσουμε τις ανησυχίες των γονιών και προσπαθώντας να γίνουμε λίγο πιο ρομαντικοί, λίγο πιο πραγματιστές σα γονείς και εκπαιδευτικοί, ας αναζητήσουμε στην εκμάθηση μια ξένης γλώσσας, είτε από μικρή ηλικία, είτε από την «κανονική» ηλικία, την πραγματική μαγεία αυτού του ταξιδιού, ενός ταξιδιού σε άλλους πολιτισμούς, κουλτούρες, ιστορίες, ήχους και χρώματα, που τόσο αναζητούν μικροί και μεγάλοι.
