Διέθεσα το υπόλοιπο της υπομονής μου (από χρέος ενημέρωσης και όχι από... διαστροφή) και παρακολούθησα αποσπάσματα από μια ομιλία του κ. Παπανδρέου προς τους βουλευτές του. Και, στις τελευταίες ημέρες, τις γεμάτες αγωνία, φόβο και ανησυχία, ερχόταν και ξαναερχόταν στο νου μια κουβέντα του: ότι κάποια συμφέροντα ή κέντρα εξουσίας τον υπονομεύουν συνωμοτώντας εναντίον του. Κάτι τέτοιο κατάλαβα. Έτσι δημιουργήθηκαν κάποιοι προβληματισμοί που θα ήθελα, να μοιραστώ, εξομολογητικά, με τους αναγνώστες στον πρωινό τους καφέ.
Η πρώτη σκέψη: Εκδηλώθηκε μια ανέλπιστη και αιφνίδια συμπάθεια για αυτό το πολιτικό πρόσωπο. Το θύμα, είτε διώκεται από άλλους, είτε αυτο-θυματοποιείται, δικαιούται κάποιας υπεράσπισης. Είναι από τα βασικά του νομικού μας πολιτισμού. Μέχρι να τελεσιδικήσουν οι όποιες κρίσεις. Στην προκειμένη περίπτωση μέχρι κάποια λαϊκή ετυμηγορία. Αυτά ισχύουν πολύ περισσότερο όταν το φερόμενο ως θύμα θα πρέπει να έχει μια επαφή με την πραγματικότητα... Όταν η πεπερασμένη οξύνοιά του (όπως όλων μας) χρειάζεται συμβουλευτική υποστήριξη... Όταν, τέλος, υπάρχει ο φόβος ότι, σε άλλη μια έξαρση αυτοσχεδιασμού και μεγαλοϊδεατισμού μπορεί να επαναλάβει το πολιτικό ατόπημα: να ξαναχύσει το γάλα, κλωτσώντας την καρδάρα...
Η δεύτερη σκέψη: Δύσκολα ξεπερνιέται μια πρόληψη απέναντι στο πολιτικό πρόσωπο. Ομολογείται. Κι αυτό γιατί παραμένουν ανεξήγητα πολλά της μαθητείας και θητείας του προσώπου στην πολιτική. Έτσι, μια πρόληψη καλύπτει ένα κενό. Και φτάνουμε στο θέμα μας.
Η πρόληψη, λοιπόν, κατά το λεξικό του ‘Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη’, είναι και «η πίστη, η αντίληψη που με ανορθολογικό τρόπο αποδίδει σε τυχαία γεγονότα, πράξεις ή σε αντικείμενα υπερφυσικές ιδιότητες, ή που ανακαλύπτει σχέσεις που δήθεν επηρεάζουν (προς το καλύτερο ή το χειρότερο) την πορεία και την τύχη της ζωής του ανθρώπου». Αυτοκριτικό σχόλιο: Η έννοια του «Σωτήρα» είναι απόλυτα κατανοητή στη θρησκεία, όχι μόνο τη δική μας. Στην πολιτική, όμως, ο αυτοφερόμενος ως ‘σωτήρας’ μου, ο... δήθεν σωτήρας μου, αιωρείται σε κενό λογικής. Έτσι παραμένει η πρόληψη.
Το άλλο καλό λεξικό ‘Μπαμπινιώτη’ εξηγεί ότι η λέξη πρόληψη «σήμαινε την ‘έμφυτη ιδέα ή αντίληψη’, δηλώνοντας γνώμη που δεν αποκτήθηκε μέσω πείρας». Και αυτό ενισχύει την προληπτική τοποθέτηση. Αφού η ‘αντίληψη’ ότι ο νεποτισμός είναι κακό πράγμα, αποκτήθηκε από πείρα πολλών χρόνων και δεν ήταν μια ‘έμφυτη ιδέα’... Η πρόληψη, ομολογείται, έχει βαθιές ρίζες.
Έχουν, όμως, οι προλήψεις και άλλους θεωρούς ή συνομολογητές. Είναι ένα ανακουφιστικό ελαφρυντικό αυτή η διαπίστωση. Διευκολύνει και τον παραπέρα βηματισμό. Με κίνητρο πάντα το αρχικό, δηλαδή την προστασία των δικαιωμάτων ενός θύματος ή στόχου κάποιας συνωμοσίας... Γιατί, όπως κι αν το κάνουμε, στις μέρες μας όπου όλα βγαίνουν στο φως (...), οι συνωμοσίες πρέπει να αποκαλύπτονται. Είτε τις μεθοδεύουν ‘ύπουλα συμφέροντα’, είτε ‘ξένοι δάκτυλοι’, είτε ‘σκοτεινά κέντρα’, είτε ‘μυστικές υπηρεσίες’, είτε ‘υπονομευτές του πολιτεύματος’...Αν η γνωστή ορολογία φέρνει προς θυμηδία, ας προστεθούν στα κέντρα συνωμοσίας και οι ‘στείρες εμπνεύσεις’, όπως και οι ‘σαλές φαντασίες’... Μεθοδολογικά, τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί.
Τα συμφέροντα υπάρχουν και δρουν επεκτατικά. Συνωμοσίες έγιναν, γίνονται και θα γίνονται. Και τα κρυφά κέντρα επιρροής υπάρχουν. Είναι, όμως, άλλο πράγμα αυτή η διαπίστωση και άλλο πράγμα η αόριστη επίκλησή τους. Όταν υπάρχει δυσκολία να εξηγηθούν κάποια πράγματα... Όταν είναι ανεπαρκής η στοιχειοθέτησή τους... Και όταν η επίκληση είναι μια βολική υπεκφυγή, αποδεκτή από ακροατήρια που έχουν σχετική... προπαίδεια.
Όταν άρχισαν τα σενάρια για ‘χοντρό παιχνίδι’ στον Περσικό Κόλπο η πρώτη μου σκέψη ήταν: «Οι πετρελαϊκές, οι επτά αδελφές κάτι επιδιώκουν...». Μ’ αυτήν την ομολογημένη πρόληψή μου καλύπτω ένα κενό. Αδυνατώ να εξηγήσω, γιατί είναι πέρα από τις δυνάμεις μου, την πολυπλοκότητα τέτοιων γεγονότων. Στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο και χαοτικό κόσμο το ‘πέταγμα της πεταλούδας στο Πεκίνο’ σημαίνει ότι πολλά γεγονότα είναι ασχεδίαστα αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριότητας, ότι μπορεί να προκύπτουν από απρόσωπες διεργασίες, χωρίς να μεσολαβεί κάποια μυστηριώδης δύναμη. Εκεί δείχνει τη δύναμή της η πρόληψη...
Και, μια που φτάσαμε στον περσικό κόλπο, ένας ‘φρουρός της Επανάστασης’, πως τους λένε, είναι πεπεισμένος ότι το μεγαλύτερο έγκλημα, το «Ολοκαύτωμα», είναι ένα ψέμα. Η πρόληψη έχει γίνει καθεστωτική ιδεολογία. Τροφός φανατισμού που αναζητά διέξοδο, δηλαδή εχθρό. Αλλά, και σε κάποιες ‘γωνιές’ της Ελλάδας, ακόμα και στις αχανείς εκτάσεις της Ρωσίας, ακόμα και σήμερα ‘φταίει ο Εβραίος’...
«Και, όμως, η Γη κινείται». Πριν από αιώνες η αντιπαράθεση με την πρόληψη ήταν και ζήτημα ζωής ή θανάτου. Σήμερα, έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας. Και για να παλέψουμε τις προλήψεις αλλά και για να μη παγιδευτούμε από αυτούς που, για τους δικούς τους λόγους, επικαλούνται προλήψεις. Ειδικά, όταν μ’ αυτές υποκαθιστούν τον πολιτικό λόγο...Το παρήγορο είναι ότι το «θύμα» μιας σκευωρίας ή συνωμοσίας λίγο δύσκολα θα βρίσκει αφελή θύματα...εύπιστα. Παρά την αρχική διάθεση συνηγορίας ενός πιθανού θύματος συνωμοσίας, του κ. Παπανδρέου, μετά από αυτά, και ‘δια ταύτα’, όπως λεν οι νομικοί μας, διατυπώνεται μια εκτίμηση. Ότι, ο κ. Παπανδρέου, όπως και άλλοι πολιτικοί της ομοτεχνίας του, διεκδικεί έναν ακριβή, αρχαιοελληνικό πολιτικό... τίτλο. Είναι «φυσών ο ανήρ και φλοιώδης».
xatzis@hotmail.com
