Από τον Δημήτρη Νούλα
Η κρίση ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ έρχεται από πολύ μακριά. Δεν είναι παρά ένα ακόμη σύμπτωμα της δομικής κρίσης του που ξεκίνησε από την αφετηρία του καθώς οργανώθηκε και αναπτύχθηκε και κατέκτησε την εξουσία με όλα τα χαρακτηριστικά ενός αμιγώς αρχηγικού κόμματος.
Η εμφανής υστέρηση του πολιτικού μας συστήματος – ως κληρονομιά της α-στάθειάς του σ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα αλλά και νωρίτερα -σε σύγκριση με αυτό των άλλων χωρών της πιο αναπτυγμένης Ευρώπης επέτρεψε στον ιδρυτή του να του προσδώσει στοιχεία που συναντώνται κυρίως σε μεσσιανικά κόμματα χωρών της Ν. Αμερικής.
Ωστόσο το υποχρεωτικό πλαίσιο λειτουργίας της χώρας (ΝΑΤΟ, Ε.Ε., παγκοσμιοποίηση...), σε συνδυασμό με την κατάρρευση των χωρών του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, ιδιαίτερα μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1981, οδήγησε βαθμιαία το ΠΑΣΟΚ στην αναγκαία προσαρμογή λόγου και πράξης και στη μεταλλαγή του σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της περιφέρειας.
Παραλλήλως η χώρα παρά την εμφανή της πρόοδο σε πολλούς τομείς διατηρούσε και διατηρεί τους αναχρονισμούς της τόσο στην οικονομία (με τα υψηλότερα ποσοστά παραοικονομίας και φοροδιαφυγής στην Ευρώπη) όσο και στη Δημόσια Διοίκηση και στην Παιδεία και αλλού. Εξ ων και η σημερινή ουσιαστική χρεοκοπία.
Εν τω μεταξύ ο Α. Παπανδρέου μετά την παρένθεση διακυβέρνησης της χώρας από τον Κ. Μητσοτάκη προσπαθώντας να συνέλθει από τα προβλήματα υγείας ουδόλως ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση του ΠΑΣΟΚ το προσωπικό του οποίου παρουσίαζε ήδη στοιχεία όχι μόνο κόπωσης και γήρανσης αλλά και αλλοτρίωσης.
Η περίοδος 1993-95 συνοδεύτηκε εκτός από την επιδείνωση της υγείας του Ανδρέα και από μετατόπιση της εξουσίας (και την έκπτωση της αξιοπρέπειας πολλών στελεχών) στην ποδιά της Μιμής ενώ το ΠΑΣΟΚ που να παρεμβαίνει και να παράγει πολιτική έπαψε να υπάρχει.
Ο θάνατος του Αρχηγού και η προηγηθείσα αμφισβήτησή του από τους τέσσερις με επικεφαλής τον Κ. Σημίτη έφερε τον τελευταίο στην κορυφή του κόμματος και αναπτέρωσε το ηθικό και τις ελπίδες των οπαδών-και όχι μόνο-για μια ακόμη νίκη.
Ο νέος αρχηγός με πολλές αμφισβητήσεις στον κομματικό μηχανισμό ήξερε ότι δεν μπορούσε να στηριχθεί μόνο σ’ αυτόν και έτσι ανέθεσε στον αμφιλεγόμενο (πρώην Μαοϊκό) αλλά με οργανωτικές ικανότητες (αποκληθέντα και «Στρατηγό») Θ. Τσουκάτο να μαζέψει τα υπολείμματα του κόμματος και να δημιουργήσει τον απαραίτητο συσχετισμό υπέρ των εκσυγχρονιστών ενώ παράλληλα έβαλε στο παιχνίδι (είτε στη μάχιμη πολιτική, είτε ως συμβούλους σε Υπουργεία) και πολλά στελέχη της ανανεωτικής αριστεράς.
Πέρα όμως από αυτά ο πολιτικός λόγος του Κ. Σημίτη είχε καθαρό μήνυμα και σαφή στόχευση και γι’ αυτό το λόγο κέρδισε την εμπιστοσύνη της σχετικής πλειοψηφίας του λαού στις εκλογές του 1996 και του 2000 προσφέροντας έτσι μια 8ετία με μεγάλη πυκνότητα επίτευξης σημαντικών στόχων τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διεθνώς.
Μελανό, πάντως, σημείο για τα δεδομένα της δημοκρατικής κουλτούρας του Κ. Σημίτη ήταν ο τρόπος μεταβίβασης της εξουσίας στον μέχρι και σήμερα Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ που, κατά πάσα πιθανότητα, συνδέεται με προηγηθείσα συμφωνία υποστήριξής του από τον Γ. Παπανδρέου όταν επικράτησε των Αρσένη (Γιώργο χάσαμε...) και Τσοχατζόπουλου.
Ο απερχόμενος Πρόεδρος, στη διάρκεια της θητείας του, δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να αφομοιώσει τη λογική του όλου ΠΑΣΟΚ και με σοβαρές ενδείξεις έλλειψης σχεδίου-παρά την πλήρη εξουσιοδότηση να τα αλλάξει όλα δεν άλλαξε σχεδόν τίποτε μέσα σ’ αυτό- όχι μόνο δεν ανέκοψε τη φθίνουσα πορεία του πάλαι ποτέ σφριγηλού κόμματος αλλά το μετέτρεψε σε ένα συνονθύλευμα που προσιδίαζε περισσότερο στο Δημοκρατικό Κόμμα της υπερατλαντικής συμμάχου με την οποία τον συνδέουν άλλωστε και εκλεκτικές συγγένειες.
Δηλαδή κόμμα ΠΑΣΟΚ δεν υφίσταται πλέον. Υπάρχει μόνο μια ομάδα κρατικο-δίαιτων, άεργων ως επί το πλείστον, στελεχών που διαμοιράζονται τα ιμάτιά του και που «χωρίς βουλή χωρίς Θεό σαν βασιλιάδες σ' αρχαίο δράμα...» κρέμονται εναγωνίως από τα στασίδια της κομματικής και κυβερνητικής εξουσίας.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν;
Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα είναι απλή και συνάμα ιδιαίτερα δύσκολη: Να δομηθεί ένα νέο ΠΑΣΟΚ με μια νέα διακήρυξη αρχών από μια άλλη, πιο στιβαρή, ηγεσία η οποία θα μιλήσει ξανά με τη γλώσσα της αλήθειας στις καρδιές των Ελλήνων και κυρίως στις καρδιές των νέων ανθρώπων. Πρέπει δηλ. το σημερινό κόμμα να αυτοδιαλυθεί και να επανιδρυθεί εκ βάθρων.
Διότι κάτω από τις υφιστάμενες συνθήκες τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και τα άλλα κόμματα, που-ειρήσθω εν παρόδω- δεν βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση και που η υπόληψή τους στην κοινωνία είναι αντιστρόφως ανάλογη με την αυξανόμενη χρηματοδότησή τους, έχουν ανάγκη από βαθιά ανανέωση ιδεολογική αλλά και ηλικιακή. Άλλωστε όσα από τα παραδοσιακά τους στελέχη που αρθρογραφούν στον Τύπο ή συζητούν στα ραδιόφωνα και στην τηλεόραση αρκούνται σε γενικόλογες περιγραφές και διαπιστώσεις χωρίς να τολμούν να βάλουν το δάκτυλο «επί των τύπων των ήλων...» ουσιαστικά μιλάνε χωρίς ν’ ακούγονται καθώς γύρω τους υπάρχει ένα ισχυρό «ηχόφραγμα». Το εμπόδιο αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά το έλλειμμα αξιοπιστίας και η χαμένη εμπιστοσύνη που κάνει αδύνατη την ουσιαστική επικοινωνία με τους πολίτες.
Μόνο με την επανίδρυση είναι πιθανό να μπορέσουν να ξανασυναντηθούν με τις αρχέτυπες αλήθειες τους και με ιδέες όπως εκείνες που κίνησαν την πρώιμη μεταπολιτευτική περίοδο και να πείσουν τους πολίτες να ακολουθήσουν ή και να στηρίξουν ακόμη και μεταρρυθμίσεις καπιταλιστικής ολοκλήρωσης. Πολύ περισσότερο που τα κόμματα εξουσίας και πρωτίστως το ΠΑΣΟΚ έχουν το επιπρόσθετο άχθος να αναμετρηθούν και με τα μεγάλα αδιέξοδα της νέας γενιάς απέναντι στην οποία οφείλουν να δεσμευθούν με καθαρό και συγκεκριμένο τρόπο για τις ριζοσπαστικές λύσεις που επεξεργάζονται και οι οποίες θα εδράζονται από το ένα μέρος σε μια παιδεία ποιοτική και υψηλού επιπέδου και από το άλλο στην αδιαπραγμάτευτη αρχή της αξιοκρατίας.
Γι’ αυτό θα επανέλθουμε σε μια πρόταση που κάναμε σε παλαιότερο άρθρο μας («Το αδιέξοδο», 8 Οκτ. 2011): «Ο (νέος) Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ πρέπει να συναντηθεί με τον Α. Σαμαρά και όσους από τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς που θα ήθελαν, για να παράσχουν ισχυρή πολιτική εξουσιοδότηση σε ικανές και έμπειρες προσωπικότητες (τώρα υπό τον κ. Παπαδήμο) οι οποίες θα προχωρήσουν στις αναγκαίες τομές και θα διαχειρισθούν τις εξελίξεις για όσο διάστημα θα χρειαστεί να ασχοληθούν με την επανίδρυση των κομμάτων τους. Aφού πρώτα κάψουν τα παλαιά τους «δεφτέρια» με τους κρυφούς λογαριασμούς που τους συνέδεαν με την σκοτεινή πλευρά του χρήματος».
Διότι μόνο τέτοιες καθαρές και ρηξικέλευθες αποφάσεις, που πιστοποιούν ότι πάνω από το κομματικό ή το παραταξιακό ή το ίδιο όφελος τίθεται το όφελος της χώρας, μπορούν να βάλουν τα θεμέλια για την επιστροφή της εμπιστοσύνης των πολιτών στην πολιτική και στους εκπροσώπους της.
Ο Δημήτρης Νούλας είναι Χημικός
