Από τον Δημήτρη Νούλα
Στα τέλη Μαΐου θα σταματήσουν τα μαθήματα στα Λύκεια και κατόπιν αυτού η ελληνική κοινωνία θα εισέλθει στον αστερισμό των Γενικών (ή Πανελλήνιων ή Πανελλαδικών ή...) εξετάσεων στις οποίες θα προσέλθουν περισσότεροι από 100.000 υποψήφιοι (75.000 τελειόφοιτοι και οι υπόλοιποι απόφοιτοι παλαιοτέρων ετών) για να καταλάβουν κάπου 85.000 θέσεις τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ. Δηλαδή από τα 104.000 ελληνόπουλα ηλικίας περίπου 18 ετών το 80% “επιτυγχάνει” να γίνει σπουδαστής ή φοιτητής.
Μάλιστα η “παρόρμηση” αυτή της κοινωνίας μας εκδηλώνεται για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που, όπως πανθομολογείται, παρουσιάζει σημαντικές, σημαντικότατες αδυναμίες και το οποίο κατά κανόνα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες, αφού δεν διαθέτει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα του επιτρέψουν να ανταγωνισθεί εκείνα των πιο αναπτυγμένων χωρών.
Πώς μπορούσε, όμως, να υφίσταται η επιθυμητή ποιότητα, όταν η υπερβολική ζήτηση καλυπτόταν ψευδεπίγραφα με χύδην ίδρυση νέων τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ - έτσι χωρίς πρόγραμμα- σε κάθε γωνιά της επικράτειας ώστε να έχει σχεδόν κάθε πόλη Πανεπιστήμιο και κάθε κωμόπολη Τεχνολογικό Ίδρυμα και η συζήτηση για το σκέλος της ποιότητας να αναβάλλεται κάθε φορά και να παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες και δίχως το θέμα αξιολόγηση να τίθεται από κανέναν και πουθενά;
Πώς μπορούσε να είναι εφικτός στόχος η ποιότητα, όταν τα διάφορα τμήματα ΤΕΙ/ΑΕΙ ιδρύονταν με κριτήρια εντοπιότητας (των...υπουργών) για να ενοικιάζονται τα σπίτια της εκλογικής τους περιφέρειας ή για να απορροφάται και να τακτοποιείται επαγγελματικά ένας μεγάλος αριθμός διδακτόρων με τίτλους ή εργασίες-κάποιες φορές-αμφίβολης προέλευσης και αξιοπιστίας; Δηλαδή, αντί η έρευνα και η γνώση που προκύπτει από αυτή να συνιστούν μοχλό ανάπτυξης μιας περιοχής, επικράτησε κι εδώ η λογική των πελατειακών σχέσεων.
Βέβαια η ζήτηση της κοινωνίας μας για Πανεπιστημιακές σπουδές έχει και θετικά στοιχεία για τον αναδυόμενο κόσμο της πολυπλοκότητας, τον κόσμο της Πληροφορίας και της Γνώσης και στον οποίο κόσμο η ικανότητα των ανθρώπων να προσαρμόζονται ευκολότερα θα κρίνει τελικώς ποιες χώρες θα βρίσκονται μπροστά στα επόμενα χρόνια και ποιες θα ακολουθούν ασθμαίνουσες ή θα μπαίνουν στο περιθώριο.
Όμως και στο θέμα αυτό χρειάζεται μέτρο διότι δεν μπορεί χώρες με μεγάλη ανάπτυξη και ευημερία να στέλνουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση 1 στους 3 ή 4 νέους κι εμείς εδώ να πράττουμε αντιστρόφως δηλαδή 3 στα 4 ελληνόπουλα να μπαίνουν σε σχολές ΑΕΙ/ΤΕΙ και ένα ποσοστό τουλάχιστον 20% από αυτά να αναγκάζεται σε εγκατάλειψη των σπουδών σπαταλώντας, πολλές φορές, πόρους και δυνάμεις για ένα πουκάμισο αδειανό.
Γιατί τι νόημα έχει για παράδειγμα να εισαχθούν φέτος 4.000 παιδιά στις φιλοσοφικές Σχολές της χώρας όταν ήδη έχουμε περίπου 40.000 πτυχιούχους αυτών των Σχολών πολλοί εκ των οποίων υποαπασχολούνται, ετεροαπασχολούνται ή είναι άνεργοι;
Από την άλλη μεριά, βέβαια, είναι φυσικό η κοινωνία μας να θέλει να βαδίσουν τα βλαστάρια της προς το Πανεπιστήμιο, τη μόνη οδό που φαίνεται να δίνει(;) μια ελάχιστη προοπτική- ισχνή έστω- επαγγελματικής διασφάλισης και να μη γίνουν χειρώνακτες όπως οι παππούδες τους ή οι προπαππούδες τους. Είναι η φυσική τάση για πρόοδο και για εξέλιξη και βελτίωση της ζωής των ανθρώπων πολύ περισσότερο σε μια χώρα όπου οι τεχνικές ή οι χειρωνακτικές εργασίες είναι υποτιμημένες και δίχως αίγλη ενώ η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση δεν τυγχάνει καμιάς ουσιαστικής φροντίδας και υποστήριξης.
Συμπερασματικά: είμαστε μια χώρα που παράγει πολλούς επιστήμονες ή “επιστήμονες” που δεν ξέρει τι να τους κάνει και λίγους τεχνίτες και επαγγελματίες χωρίς Πανεπιστημιακό πτυχίο. Τους πρώτους, όπως εδώ και χρόνια προειδοποιούμε, άρχισε ήδη να τους εξάγει- ένα είδος ιδιότυπης αναγκαστικής μετανάστευσης- σε χώρες με πιο αναπτυγμένα συστήματα που μπορούν να τους απορροφήσουν αμείβοντάς τους ικανοποιητικά. Τους δεύτερους, όσους επιπρόσθετους χρειάζεται, τους φέρνει από όμορες ή πιο μακρινές περιοχές (ενισχύοντας και το ντόπιο DNA). Είναι βέβαιο πως η έλλειψη πολιτικής στο θέμα αυτό θα έχει μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες που δεν έχουν μελετηθεί.
Η προσπάθεια για εξορθολογισμό των πραγμάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με το νέο νόμο (που πέρασε με πρωτοφανή πλειοψηφία από τη Βουλή και που πλέον γίνεται αποδεκτός από όλο και περισσότερους στην Πανεπιστημιακή κοινότητα) μπορεί ενδεχομένως να συνεισφέρει στα θέματα ποιότητας σπουδών δεν φαίνεται όμως να απαντά στο θέμα της μεγάλης μαζοποίησης που την αντιστρατεύεται.
Προς το παρόν οι Γενικές Εξετάσεις του Μαΐου-Ιουνίου θα εξακολουθούν να συνιστούν-πραγματικά ή φαντασιακά- κομβικό σημείο στη ζωή της πλειοψηφίας των νέων που θα προσέλθουν σ’ αυτές και οι οποίοι θα κληθούν να κριθούν μέσα σε λίγες ώρες και σε λίγες μέρες για το μόχθο μιας πολύχρονης και αγχογόνου προσπάθειας που επηρεάζει σε πολλά επίπεδα τόσο τους ίδιους όσο και το στενό τους περιβάλλον.
Κι αυτό αποτελεί ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα που οφείλουμε να συζητήσουμε.
Ο Δημήτρης Νούλας είναι Χημικός
