Από τον Γιώργο Ζεστό
Είναι αβέβαιο εάν η διακυβερνητική συμφωνία που αποφασίσθηκε το Σαββατοκύριακο στις 8-9 Δεκεμβρίου 2011 στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα επιτύχει. Ανεξάρτητα από την επιτυχία της συμφωνίας η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εξαιρέσει τους κατόχους δημοσίων ομολόγων από συμφωνίες με τις οποίες δέχονται ελάττωση του χρέους (κούρεμα) σε κάθε μελλοντικό πρόγραμμα διάσωσης χωρών αποτελεί σημαντική πρόοδο για την εξεύρεση μόνιμης λύσης της ευρωπαϊκής κρίσης.
Η προαναφερθείσα εξαίρεση αποτελεί ολοφάνερη αναγνώριση ότι το σχέδιο της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI) που τόσο επίμονα προωθήθηκε από τη Γερμανία και επιβλήθηκε στην Ελλάδα είναι μια μεγάλη αποτυχία. Αυτό δεν έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Ο λόγος είναι ότι τα PSI σχέδια υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών στις χώρες που αποδέχονται ή που επιδιώκουν τέτοια σχέδια. Επιπλέον η επίτευξη συμφωνίας PSI προγραμμάτων δεν επιτυγχάνεται εύκολα. Τουλάχιστον αυτή είναι η πρόσφατη εμπειρία των αντιπροσώπων της Ελλάδας με τους αντίστοιχους των κατόχων των ελληνικών ομολόγων που διαπραγματεύονται για πολύ χρόνο αλλά φαίνεται να απέχουν πολύ από την επίλυση του προβλήματος.
Εν τω μεταξύ η ελληνική οικονομία συνεχώς βουλιάζει στην ύφεση με θύματα εκατομμύρια Ελλήνων και Ελληνίδων που στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν είναι υπεύθυνοι για την παρούσα κατάσταση της χώρας. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών προς το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει σχεδόν εκλείψει, αυτό δεικνύεται από το υπερβολικά υψηλό επιτόκιο που υπερβαίνει 30 τοις εκατό στα δημόσια ελληνικά ομόλογα δεκάχρονης λήξης.
Προτείνω, η ευρωπαϊκή δημοσιονομική και τραπεζική κρίση θα πρέπει να επιλυθεί από τους Ευρωπαίους. Ίσως έχουμε ήδη προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας (ΕΚΤ) και του νέου της προέδρου Mario Draghi να αυξήσει τη ρευστότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών κατά 489 δισεκατομμύρια ευρώ στις 19 Δεκεμβρίου 2011 αποτελεί ένα θετικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, διότι στηρίζει και διευκολύνει τις τράπεζες να αγοράσουν ομόλογα ευρωπαϊκών κρατών.
Ένα άλλο πρόγραμμα που επίσης θα βοηθούσε στην επίλυση της κρίσης είναι για την EKT να προσφέρει ασφάλεια σε κρατικά ομόλογα χωρών της Ευρωζώνης. Αυτό θα μπορούσε να γίνει ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα αποκατάστασης της δημoσιοχρηματοπιστωτικής σταθερότητας με την επίτευξη σημαντικής ελάττωσης του επιτοκίου των κρατικών ομολόγων αξιόχρεων χωρών της Ευρωζώνης. Χώρες όπως η Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ισπανία θα ήταν πρόθυμες να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα διότι για ένα μικρό ποσό ασφαλίστρου θα μπορούν να δανείζονται με πολύ χαμηλά επιτόκια. Έτσι θα επωφεληθούν διότι θα είναι ικανές να διατηρήσουν σταθερό και να μειώσουν το δημόσιο τους χρέος σε σχέση με το εθνικό προϊόν και να αποφύγουν τα πιο δυσάρεστα. Η ΕΚΤ όχι μόνο δεν θα χρειαστεί να δανείσει στις χώρες τις Ευρωζώνης μ' αυτό το πρόγραμμα αλλά θα δημιουργήσει και έσοδα (βλέπε, «The Eurozone needs a post-Lehman Firewall» by John Paulson, Financial Times Dec.15 2011).
Η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από αυτό το πρόγραμμα. Αλλά πριν η Ελλάδα μπορέσει να πετύχει ασφάλεια των δημοσίων ομολόγων από την EKT θα πρέπει να ελαττώσει το χρέος της ώστε να θεωρηθεί από τις κεφαλαιαγορές ως μια από τις φερέγγυες χώρες ώστε να επενδύσουν πάλι στα ελληνικά ομόλογα. Αυτό μπορεί να συμβεί εάν η ΕΚΤ για μια και μοναδική φορά αγοράσει και αποσύρει από την αγορά ελληνικά δημόσια ομόλογα αξίας περίπου 100-120 δισεκατομμυρίων ευρώ. Tο ποσό αυτό είναι σχεδόν ίσο ή και λίγο μεγαλύτερο του ποσού του κουρέματος που διαπραγματεύεται από τους αντιπροσωπεύoντες την Ελλάδα και τους διστακτικούς ιδιώτες επενδυτές. Το ποσό αυτό είναι σχεδόν ίσο με την αύξηση του ελληνικού χρέους από τότε που η Ελλάδα βρίσκεται υπό την επίβλεψη και έλεγχο της Τρόικας. Μετά από μερικά χρόνια και όταν η ελληνική οικονομία επανέλθει σταθερά στην πορεία της ανάπτυξης τα δημόσια ελληνικά ομόλογα θα αγοραστούν από το ελληνικό κράτος. Έτσι η Ελλάδα θα ξεπληρώσει το δάνειο στην EKT.
Αυτά τα δύο προγράμματα είναι απλά και μπορεί να τεθούν σε γρήγορη εφαρμογή. Η ΕΕ και η Ευρωζώνη δεν έχουν μεγάλη πίστωση χρόνου.
Είναι πολύ πιθανό τώρα στις αρχές του νέου έτους οι προαναγγελθείσες απειλές από τους οίκους αξιολόγησης να τεθούν σε εφαρμογή. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για την Ευρώπη να είναι έτοιμη να αντισταθεί σε όλες τις πιθανές κερδοσκοπικές επιθέσεις. Τα δύο προαναφερθέντα προγράμματα μαζί με άλλες σοβαρές προτάσεις όπως η έκδοση του κοινού ευρωομολόγου θα πρέπει γρήγορα να υιοθετηθούν για την επίλυση της κρίσης. Όλα αυτά τα προγράμματα και μέτρα θα δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες που θα προστατέψουν την Ευρώπη και το ευρώ.
Η προτεινόμενη λύση βασίζεται σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και όχι σε διεθνείς οργανισμούς. Είναι πολύ πιθανόν ότι η κρίση σύντομα να υποχωρήσει και η ύφεση να ξεπεραστεί σχεδόν σε όλες τη χώρες. Αλλά αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο για την Ελλάδα. Ο λόγος είναι η ύπαρξη του PSI σχεδίου που μπορεί να ισχύσει μόνο για την Ελλάδα και καμία άλλη χώρα.
Είναι λοιπόν επιτακτικό για την ελληνική κυβέρνηση και όλα τα κόμματα αφού πρώτα καταλάβουν ότι το PSI δεν αποτελεί μια σωστή λύση του δημοσιονομικού προβλήματος αλλά είναι η αρχή περαιτέρω περιπετειών να αντισταθούν στο επικίνδυνο και εξευτελιστικό πρόγραμμα που μπορεί να γίνει ολέθριο για τη χώρα μας. Είμαι σίγουρος ότι εάν οι ελληνικές προσπάθειες είναι επίμονες, σοβαρές και η κυβέρνηση αποτανθεί στα σωστά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και οργανισμούς οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα κατανοήσουν το δίκαιο αίτημά μας και θα διορθώσουν το μεγάλο λάθος σε βάρος της Ελλάδας. Η λύση του ελληνικού δημοσίου χρέους θα είναι και η απαρχή της επίλυσης της ευρωπαϊκής κρίσης.
* Ο Γιώργος Ζεστός είναι καθηγητής οικονομικών με ειδίκευση στη Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση στο πανεπιστήμιο Christopher Newport των ΗΠΑ
