Από τον Νίκο Αγ. Μπλάνα
Σε προηγούμενο άρθρο μας, αναφορικά με τη νέα 5η προγραμματική περίοδο 2014-2020, [η επίσημη ονομασία είναι Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020] είχαμε τονίσει τη σπουδαιότητα της διαδικασίας αυτής ιδιαίτερα για τη χώρα μας και κάτω από το πρίσμα των νέων οικονομικών συνθηκών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά από ευρύ κύκλο συζητήσεων και διαβουλεύσεων παρουσίασε την 29η Ιουνίου 2011 τις προτάσεις της για το ΠΔΠ 2014-2020. Το προτεινόμενο ποσό ανέρχεται 1 τρις 25 εκατομμύρια ευρώ [1.025 δισ.] και κατανέμεται ως ακολούθως: 1.Άλλες πολιτικές (γεωργία, έρευνα, εξωτερικές δράσεις κ.λπ.), 63% (649 δισεκατομμύρια ευρώ). 2.Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», 4% (40 δισεκατομμύρια ευρώ). 3.Πολιτική της συνοχής [όπου εντάσσεται το νέο ΕΣΠΑ], η πρόταση της ΕΕ ανέρχεται σε 33% (336 δισ. ευρώ για την επταετία). Συγκεκριμένα 162.6 δισ. προτείνονται για τις περιφέρεις του στόχου «σύγκλιση», περιφέρειες των οποίων το ΑΕΠ τους είναι μικρότερο του 75% του μέσου όρου του ΑΕΠ των 27 κρατών – μελών. Μια νέα κατηγοριοποίηση των περιφερειών προστίθεται, συγκεκριμένα περιφέρειες σε μετάβαση, των οποίων το ΑΕΠ τους είναι μεταξύ του 75% και 90% του μέσου όρου του ΑΕΠ των 27 κρατών – μελών και δίνονται 38,9 δισ. ευρώ. Συνολικά οι 2 αυτές κατηγορίες διαθέτουν πόρους 201,5 δισ. ευρώ σε σχέση με 251,3 δισ. ευρώ που διατέθηκαν την περίοδο 2007 – 2014. Η τρίτη κατηγορία αφορά περιφέρειες του στόχου «Ανταγωνιστικότητα», περιφέρειες των οποίων το ΑΕΠ τους είναι μεγαλύτερο του 90% του μέσου όρου του ΑΕΠ των 27 κρατών – μελών, όπου διατίθενται κονδύλια 53.1 δισ. ευρώ σε σχέση με τα 48,9 της τρέχουσας περιόδου. Στην εδαφική συνεργασία το προτεινόμενο ποσό ανέρχεται σε 11,7 δισ. από 7,5, ενώ το Ταμείο Συνοχής από 61 δισ. ανεβαίνει στο ποσό των 68,7 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με πληροφορίες το ποσό που αντιστοιχεί στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 12,5 δισ. ευρώ. Αν τελικά εγκριθεί το ποσό αυτό, προσωπικά εκτιμώ ότι θα είναι μια μεγάλη ήττα της χώρας μας σε μια εποχή όπου το μόνο αναπτυξιακό εργαλείο για να βγει η χώρα μας από την ύφεση θα είναι το νέο ΕΣΠΑ. Για να αντιληφθεί καλύτερα ο αναγνώστης τι θα σημαίνει αυτό για την Θεσσαλία, ας δώσουμε τα παρακάτω νούμερα. Στο Γ’ ΚΠΣ [2000-2006], η Θεσσαλία είχε Περιφερειακό πρόγραμμα [ΠΕΠ] με προϋπολογισμό 571 εκ. ευρώ [σύνολο χώρας 22.707 εκ. ευρώ], ενώ στο ΕΣΠΑ [2007-2013] έχει Π/Υ 423 εκ. ευρώ [σύνολο χώρας 20.419 εκ]. Στην περίπτωση της χορήγησης συνδρομής 12,5 δισ. ευρώ, η εκτίμηση μου για την Θεσσαλία είναι 250-260 εκ ευρώ, συνδρομή της Ε.Ε. Με δεδομένη δε την έλλειψη ιδίων εθνικών πόρων, η συνδρομή της ΕΕ θα είναι στο ανώτερο επιτρεπόμενο ποσοστό από τους κανονισμούς που συνεπάγεται ότι το νέο πρόγραμμα της Θεσσαλίας δεν θα ξεπερνά σε συνολική δημόσια δαπάνη τα 300 εκ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 58 ευρώ τον χρόνο ανά κάτοικο. Αναρωτιέται κανείς με τα χρήματα αυτά και με ορίζοντα 7ετίας τι έργα θα πρωτοκάνουμε στη Θεσσαλία. Αν δεν υπολογίσουμε και τα ημιτελή έργα ή έργα γέφυρες που θα απαιτηθεί να ολοκληρωθούν ελάχιστα χρήματα θα περισσεύουν για νέες επενδύσεις.
Όλα τα ανωτέρω βεβαίως θα ισχύσουν εφόσον το συμβούλιο αρχηγών Κρατών υιοθετήσει εντός του 2013 την πρόταση της Επιτροπής των 1.025 δισ. ευρώ. Θυμίζω ότι το συμβούλιο αρχηγών Κρατών στις 15 Δεκεμβρίου του 2005, την εποχή των παχέων αγελάδων για την ΕΕ, την πρόταση της Επιτροπής των τότε 1.025 δισ. ευρώ για την περίοδο 2007-2013 την είχε κατεβάσει στα 862 δισ. Αν υπάρξει κάτι αντίστοιχο και το 2013 στην νέα σύνοδο, τότε τα νούμερα τόσο για την χώρα όσο και για την Θεσσαλία γίνονται ανατριχιαστικά. Πραγματικά, εύχομαι οι παραπάνω αριθμοί να μην ισχύσουν και οι ανωτέρω προβλέψεις να αποτελούν μια κακή εκτίμηση του γράφοντα.
Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το μέλλον της πολιτικής της συνοχής επικεντρώνονται πολύ περισσότερο στα αποτελέσματα σε σχέση με το παρελθόν. Δεν αρκεί πλέον η σωστή αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος. Τα χρήματα μπορεί να δαπανώνται σωστά αλλά να έχουν περιορισμένα αποτελέσματα. Η πρόκληση πλέον είναι να δαπανηθούν σωστά και να παραχθούν αποτελέσματα. Το σημείο αφετηρίας στον σχεδιασμό οποιασδήποτε δημόσιας παρέμβασης είναι ο προσδιορισμός του προβλήματος προς αντιμετώπιση. Καθώς θα υπάρχει πάντα πλειάδα αναγκών, η απόφαση για αυτήν που θα αντιμετωπιστεί είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει το στοιχείο της πολιτικής απόφασης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλοντας να ενισχύσει την πολιτική λήψη των αποφάσεων στην επιλογή των έργων και να μειώσει την διαχειριστική βαρύτητα που ξεκίνησε στο Γ ΚΠΣ και γιγαντώθηκε στο ΕΣΠΑ έχει κάνει σημαντικά βήματα στην απλοποίηση των διαδικασιών. Σε αντίβαρο αυτής της επιλογής είναι η ανάδειξη της διαδικασίας αξιολόγησης με την χρήση δεσμευτικών δεικτών αποτελεσμάτων και αποδόσεων. Το σκοπούμενο αποτέλεσμα είναι αυτό που υπάρχει πρόθεση να αλλάξει, με τη συμβολή των χρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων. Αφού επιλεγεί το σκοπούμενο αποτέλεσμα, θα πρέπει να καθοριστεί ένας δείκτης που θα μετρά την πρόοδο. Η επιλογή ξεκάθαρων δεικτών αποτελεσμάτων διευκολύνει την κατανόηση του προβλήματος και τις ανάγκες της πολιτικής, και επιτρέπει την μετέπειτα εκφορά κρίσης για το αν εκπληρώθηκαν οι στόχοι ή όχι.
Οι αλλαγές που προτείνει η Επιτροπή είναι πάρα πολλές και ιδιαίτερα εξειδικευμένες, που ξεφεύγουν του άρθρου μας. Η νέα περίοδος 2014-2020 στον τομέα της συνοχής φέρει την επίσημη ονομασία Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο [ΚΣΠ] και σε αυτό συμμετέχουν όλα τα ταμεία της ΕΕ και όχι μόνο τα παραδοσιακά διαρθρωτικά. Θα λέγαμε ότι επιστρέφουμε στην εποχή των ΜΟΠ [1985-1993] αφήνοντας σε κάθε Κράτος και Περιφέρεια να επιλέξει μόνη της την αναπτυξιακή της επιλογή και κατά συνέπεια τη δοσολογία των ταμείων. Το κάθε Κράτος Μέλος αφού ετοιμάσει τον Εθνικό του σχεδιασμό συνάπτει μια Σύμβαση Εταιρικής Σχέσης [ΣΕΣ] με την Επιτροπή και στη συνέχεια μετά την έγκριση της ΣΕΣ από την Επιτροπή, προχωρά στην εκπόνηση των Επιχειρησιακών του προγραμμάτων. Με όλα τα ανωτέρω καθίσταται προφανής η σωστή και σοβαρά στοχευμένη πρόταση της Περιφέρειας Θεσσαλίας για τη νέα περίοδο. Θα επανέλθουμε σε επόμενο άρθρο με περισσότερο εξειδικευμένες προτάσεις.
