Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Το τίμημα που πλήρωσε ο Ελληνικός Στρατός κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πολύ μεγάλο, αφού οι νεκροί οπλίτες και οι αξιωματικοί έφτασαν τους 13.749, οι αγνοούμενοι τους 1.823 και οι τραυματίες τους 63.266, από τους οποίους περίπου 25.000 παγόπληκτοι. Ο ηρωικός αγώνας της Ελλάδας, ωστόσο, κατά τον πόλεμο αυτόν, αποτελεί μια από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Έχει όμως και ιστορική σημασία ευρύτερη, γιατί επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του Πολέμου και συνέβαλε στην επιτυχή έκβασή του. Η απόρριψη του ιταλικού τελεσιγράφου, σε μια εποχή που οι δυνάμεις του Άξονα θεωρούνταν ακατανίκητες, και οι πρώτες ελληνικές νίκες προκάλεσαν τον ενθουσιασμό σε όλο τον ελεύθερο κόσμο. Η Ελλάδα βρέθηκε αιφνίδια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Αρχηγοί κρατών, πρωθυπουργοί και υπουργοί, διαπρεπείς στρατιωτικοί ηγέτες, επιφανείς δημοσιογράφοι και εκλεκτοί άνθρωποι του πνεύματος από όλο τον κόσμο, συναγωνίζονταν σε εκδηλώσεις θαυμασμού για τον ελληνικό αγώνα, τον οποίο μάλιστα πολλοί θεωρούσαν ισάξιο με τα πολεμικά τρόπαια των αρχαίων Ελλήνων. Από την πρώτη ημέρα άρχισαν να φθάνουν τα μηνύματα θαυμασμού και αλληλεγγύης. Ένα από αυτά, του πρωθυπουργού του Καναδά Mac Kenzie King (Μανκέζι Κίνκγ), έγραφε: «όταν η κοιτίδα του ευγενέστερου πολιτισμού που γνώρισε η ανθρωπότητα, η χώρα που της οφείλουμε ότι καθιστά τη ζωή ανώτερη και ωραιότερη, δέχεται τέτοια επίθεση, η θέση όλων των αληθινών ανθρώπων είναι στο πλευρό της». Ο γαλλικός ελεύθερος ραδιοφωνικός σταθμός της Αφρικής βεβαίωνε τους Έλληνες, ότι «όλοι οι αληθινοί Γάλλοι βρίσκονται ..... πλάι στη μικρή Ελλάδα, που δίνει και σε άλλα μεγαλύτερα έθνη, ένα υπέροχο παράδειγμα». Στις 4 Νοεμβρίου 1940, μετά τις πρώτες ελληνικές επιτυχίες, η αμερικανική εφημερίδα «Κρίστιαν Σαίενς Μόνιτορ» σχολίαζε: Το θέμα των λίγων Ελλήνων στρατιωτικών, που συγκρατούν και απωθούν τα στρατεύματα της μεγάλης φασιστικής Ιταλίας, έχει τόσο εξαιρετική σημασία, ώστε μπορεί να πεί κανείς αδίστακτα, ότι ίσως εκεί στα βουνά της Ηπείρου κρίνεται η τύχη του όλου πολέμου». Στις 22 Νοεμβρίου, μετά την πτώση της Κορυτσάς, ο Τσώρτσιλ τηλεγραφούσε: «Εγκάρδια συγχαρητήρια για τις νίκες στο αλβανικό μέτωπο, που επιστέφθηκαν με την κατάληψη της Κορυτσάς ... το κατόρθωμα αυτό υπενθυμίζει τα ελληνικά τρόπαια της κλασικής εποχής. Ζήτω η Ελλάδα». Σε κύριο άρθρο τους, στις 28 Νοεμβρίου, οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» έγραφαν: «Σε ένα μήνα το μικρό ελληνικό Έθνος διέλυσε τον κακό εφιάλτη, που σκότιζε το πνεύμα του δημοκρατικού κόσμου ... Οι Έλληνες κατάφεραν την πρώτη πραγματική ήττα στις δυνάμεις ξηράς του Άξονα».
Ο Τούρκος βουλευτής Αττάν έγραφε την ίδια περίοδο στην εφημερίδα «Ουλούς»: «Ο κόσμος έμεινε έκπληκτος για τις μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες των Ελλήνων, αλλά το τουρκικό Έθνος δεν εξεπλάγη καθόλου, γιατί γνώριζε την ανδρεία των Ελλήνων, για τους οποίους αισθάνεται θαυμασμό».
Στις 5 Δεκεμβρίου, ο Βρετανός υπουργός Herbert Morrison, δήλωνε: «Η Ελλάδα μας χάρισε την πρώτη κατά σειρά νίκη εναντίον του Άξονα». Πολλές ακόμη εφημερίδες, πολλοί ραδιοφωνικοί σταθμοί και πολλοί εκλεκτοί άνθρωποι, διάσημοι και μη, σε όλο τον κόσμο, σχολίαζαν τότε με παρόμοιο πνεύμα τα πολεμικά γεγονότα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου και χαιρέτιζαν με ενθουσιασμό τις ελληνικές νίκες. Η στάση της Ελλάδας και οι πρώτες επιτυχίες μετέβαλαν την ατμόσφαιρα του πολέμου και είχαν επίδραση ανυπολόγιστης αξίας, στο ηθικό των λαών. Αυτή ήταν η πρώτη και πολυτιμότατη προσφορά της Ελλάδας στον πόλεμο εναντίον του Άξονα. Υπήρξαν όμως και άμεσες, σπουδαιότατες πρακτικές συνέπειες από την ελληνική αντίσταση και τις πρώτες επιτυχίες του Ελληνικού Στρατού. Η διάψευση του θρύλου, για το αήττητο του Άξονα, είχε σοβαρότατες επιπτώσεις στο διπλωματικό πεδίο. Κράτη που θεωρούνταν βέβαιο, ότι θα μετείχαν στον πόλεμο υπέρ του Άξονα άρχισαν να εμφανίζουν διστακτικότητα ή και να προβάλλουν άρνηση. Στις 28 Νοεμβρίου 1940 οι «Τάιμς» του Λονδίνου έγραφαν σχετικά: «Οι ελληνικές νίκες είχαν τεράστια απήχηση στην Εγγύς Ανατολή... Στην Αίγυπτο διέλυσαν τελείως τις ανησυχίες για ιταλική εισβολή και μετέβαλαν τον Μουσολίνι που θεωρούνταν από τη λαϊκή φαντασία ως κάτι σπουδαίο, σε κωμικό πρόσωπο». Την 1η Δεκεμβρίου η εφημερίδα «Νταίηλυ Τέλεγκραφ» τόνιζε: «Ο Νοέμβριος έφερε μεγάλη μεταβολή στη διπλωματική μας κατάσταση. Ο Χίτλερ γύριζε δεξιά και αριστερά στην Ευρώπη, προσπαθώντας μάταια να βρεί νέους συμμάχους. Δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει παρά μόνο την Ουγγαρία και τη Ρουμανία, που ήταν ήδη υπό το πέλμα του. Οι άλλες χώρες δεν του έδωσαν τίποτα, που να του επιτρέπει ούτε και να καυχηθεί ακόμη. Και ο κύριος λόγος της αποτυχίας αυτής υπήρξαν οι ελληνικές επιτυχίες εναντίον της Ιταλίας».
