Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Με την πλάτη στον τοίχο βρίσκεται η τρικομματική κυβέρνηση υπό τον Αντώνη Σαμαρά, καθώς οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών (με τις συνεχείς συγκρούσεις και διαφωνίες εντός του κυβερνητικού σχήματος, τις διαρροές που σημειώθηκαν στην κρίσιμη, για τις αποκρατικοποιήσεις, ψηφοφορία στη Βουλή, την εικόνα διαλύσεως που παρουσιάζει το ΠΑΣΟΚ και την επαμφοτερίζουσα στάση της ΔΗΜΑΡ) αναδεικνύουν το πολιτικό ερώτημα «πόσο μπορεί να κρατηθεί στην εξουσία το υπάρχον σχήμα», αν και το κομβικό ζήτημα είναι πόσο θα μπορέσει να αντέξει η κοινωνία και με τη νέα λιτότητα, που επιδιώκεται να την επιβληθεί.
Ταυτόχρονα, έχει αρχίσει να καθίσταται εμφανές πως η κυβέρνηση έχει απωλέσει κάθε επαφή της με την κοινωνία και ως εκ τούτου επιμένει στην τακτική του εκφοβισμού των πολιτών (λέγοντας πως «αν δεν περάσουν τα νέα μέτρα τότε θα ακολουθήσει το χάος») και προχωρεί σε αυταρχικές μεθοδεύσεις (όπως με τις περιπτώσεις προληπτικής λογοκρισίας στην ΕΡΤ, ή με τη σύλληψη του δημοσιογράφου ο οποίος αποκάλυψε το περιεχόμενο της περιβόητης «λίστας Λαγκάρντ», δηλαδή, επί της ουσίας, επειδή έπραξε αυτό που όφειλαν να είχαν πράξει ως εκ της θεσμικής τους θέσεως, οι δύο πρώην υπουργοί των Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος και Γ. Παπακωνσταντίνου).
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω, καθώς ο οικονομικός εισαγγελέας Γρηγόρης Πεπόνης έστειλε στη Βουλή τη «λίστα Λαγκάρντ», θέτοντας θέμα ευθύνης για τους πρώην υπουργούς Ευ. Βενιζέλου και Γ. Παπακωνσταντίνου, ενώ την ίδια στιγμή, αναταραχή και ιδιαίτερη αίσθηση έχει προκαλέσει μια αμφιλεγόμενη δήλωση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ Πάνου Λαφαζάνη ότι «δεν είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε» και «εγώ δεν κοροϊδεύω τον κόσμο».
Δήλωση η οποία φαίνεται, σε πρώτη ανάγνωση, ότι έρχεται σε αντίθεση με τη γραμμή του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους πως η κυβέρνηση συνεργασίας θα πέσει, διευκρινίζοντας, μάλιστα, πως το κόμμα του είναι έτοιμο να κυβερνήσει.
Ωστόσο, η εν λόγω φράση του Π. Λαφαζάνη προβλήθηκε αποσπασματικά, καθώς ο ίδιος ο βουλευτής, σε άλλο σημείο της πλήρους δηλώσεώς του είχε εξηγήσει ότι «εμείς δεν θα κάνουμε το λάθος, που έκαναν άλλες κυβερνήσεις να πούμε ότι έχουμε μαγικές λύσεις στο τσεπάκι. Θέλουμε πολύ προετοιμασία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κυβερνήσουμε», ενώ πολιτικοί παρατηρητές τόνιζαν με νόημα ότι «είδαμε που έχει καταντήσει η χώρα και με όσους όλα τα προηγούμενα χρόνια δήλωναν πως είναι έτοιμοι να κυβερνήσουν»...
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΥΝΟΧΗΣ
Οι περισσότεροι αναλυτές, αλλά και στελέχη της κυβερνήσεως παραδέχονται ότι το σημερινό κυβερνητικό σχήμα και η κυβερνητική σταθερότητα «κρέμονται από μία κλωστή», μετά την εικόνα που παρουσίασαν την Τετάρτη στη Βουλή τα τρία συγκυβερνώντα κόμματα, την αντιφατική στάση των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ και την εμμονή της ΔΗΜΑΡ στη διαφοροποίησή της για τα εργασιακά. Εικόνα η οποία συμπληρώνεται και από τις κόντρες μεταξύ του Αντώνη Σαμαρά και των κ.κ. Ευ. Βενιζέλου και Φώτη Κουβέλη για την πρωθυπουργική δήλωση ότι «η διαπραγμάτευση ολοκληρώθηκε».
Δήλωση η οποία είχε κατ’ αρχήν αποδέκτες τους δύο κυβερνητικούς εταίρους τους, καθώς είχε αναφέρει ότι η ψήφιση του πακέτου «εναπόκειται πια στην υπευθυνότητα των κομμάτων και του καθενός βουλευτή ξεχωριστά».
Η εν λόγω δήλωση ξάφνιασε τους κ. Ευ. Βενιζέλο και Φ. Κουβέλη, οι οποίοι τη χαρακτήρισαν αν μη τι άλλο βιαστική και ατυχή, ενώ αποκαλύφθηκε από τις δηλώσεις και τις αντιδηλώσεις – διαψεύσεις μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, ότι οι αρχηγοί του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ δεν είχαν ούτε καν προϊδεαστεί για το περιεχόμενο της επίμαχης δηλώσεως.
Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούσαν πως η πρωθυπουργική δήλωση αποτελούσε, επιπροσθέτως, μία ακόμη έμμεση πίεση προς τη ΔΗΜΑΡ ώστε να άρει τις επιφυλάξεις της και να ψηφίσει τα νέα μέτρα, ενώ θα πρέπει να τονιστεί η διαφορετική προσέγγιση μεταξύ Αθηνών και δανειστών στο θέμα των διαπραγματεύσεων, καθώς το μεν Eurogroup έκανε λόγο για κλείσιμο των τελευταίων εκκρεμοτήτων, ο δε Αντώνης Σαμαράς για τέλος των διαπραγματεύσεων.
Είναι προφανές ότι ο Α. Σαμαράς, υπό την πίεση και των πραγμάτων, ενεργεί ως πρωθυπουργός μονοκομματικής κυβερνήσεως, ερήμην των εταίρων του και αυτό αναδεικνύει το έλλειμμα της μεταξύ τους συνεννοήσεως, η δε στάση των βουλευτών της ΔΗΜΑΡ και του ΠΑΣΟΚ στην επακολουθήσασα ψηφοφορία στη Βουλή για τις αποκρατικοποιήσεις, ανέδειξε στον υπέρτατο βαθμό το πρόβλημα στην κυβερνητική συνοχή και αυτό προοιωνίζεται απρόβλεπτες εξελίξεις αυτήν την εβδομάδα, όταν θα ψηφίζονται ο κρατικός προϋπολογισμός και τα νέα μέτρα με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος και σε ένα άρθρο, γεγονός που σημαίνει προσπάθεια να εκβιαστούν οι κυβερνητικοί βουλευτές.
Η κυβέρνηση εξήλθε από την ψηφοφορία της περασμένης Τετάρτης για τις αποκρατικοποιήσεις, βαριά πληγωμένη, έστω και αν πέρασε το επίμαχο νομοσχέδιο, αλλά όχι με τη δεδηλωμένη (151 ψήφους) η δε τροπολογία για την ένταξη του ταμείου των δημοσιογράφων στον ΕΟΠΥΥ (προκειμένου να κλείσουν τα ελλείμματα του δεύτερου, αν και το ταμείο των δημοσιογράφων ουδεμία σχέση έχει με τον κρατικό προϋπολογισμό, δεν επιχορηγείται από αυτόν, παρά μόνο από τις εισφορές των ιδίων των δημοσιογράφων) απερρίφθη, εν μέσω μπάχαλου και διαρροών από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, πλην, όμως, ο Γιάννης Στουρνάρας θα την επαναφέρει...
Επισημαίνεται, εν προκειμένω, ότι οι κ. Ευ. Βενιζέλος και Φ. Κουβέλης ήταν απόντες από τη ψηφοφορία επί ενός τόσο σημαντικού (σύμφωνα με το κυβερνητικό σκεπτικό) νομοσχεδίου, οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ επέλεξαν την πρακτική του Πόντιου Πιλάτου, δηλώνοντας «παρών», ενώ οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ψήφιζαν ότι ήθελε ο καθείς...
Η εν λόγω ψηφοφορία της Τετάρτης θεωρείται από όλους τους αναλυτές ως προάγγελος απρόβλεπτων εξελίξεων και πολιτικών παρενεργειών, το δε κυρίαρχο ερώτημα σε πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους, είναι το «πόσο μακριά μπορεί να πάει η κυβέρνηση, υπό αυτές τις συνθήκες», έστω και αν, για προφανείς λόγους, αυτή την εβδομάδα υπάρξει συσπείρωση των κοινοβουλευτικών ομάδων της κυβερνητικής πλειοψηφίας και οι βουλευτές εκόντες άκοντες, υπερψηφίσουν τα νέα μέτρα και τον κρατικό προϋπολογισμό, έστω και με ισχνή πλειοψηφία.
ΣΕ ΑΔΙΕΞΟΔΟ Η ΔΗΜ.ΑΡ.
Η επαμφοτερίζουσα στάση που τήρησε η ΔΗΜΑΡ (δηλαδή, το «παρών») στην ψηφοφορία επί του νομοσχεδίου για τις αποκρατικοποιήσεις αποκάλυψε, όπως παραδέχονται ακόμη και στην κυβέρνηση, ότι υπάρχει μια προϊούσα διάλυση στο κυβερνητικό σχήμα, καθώς μάλιστα, όπως προαναφέραμε, το άρθρο για την κατάργηση του ελάχιστου ποσοστού του δημοσίου στις ΔΕΚΟ, πέρασε με σχετική πλειοψηφία 148 βουλευτών και αυτό σημαίνει ότι η τρικομματική κυβέρνηση μπορεί και να μην έχει την πλειοψηφία στη Βουλή.
Η ΔΗΜΑΡ, η οποία χάνει δυνάμεις στην κοινωνία, επιμένει να αρνείται να υπερψηφίσει τις αλλαγές στα εργασιακά, παρά το γεγονός ότι την ίδια στιγμή έχει συμφωνήσει σε πιο ανάλγητες και αντικοινωνικές επιλογές και είναι προφανές ότι βρίσκεται σε στρατηγικό, αλλά και υπαρξιακό αδιέξοδο.
Πιέζεται εξ αριστερών από τον ΣΥΡΙΖΑ (ο οποίος, παρά τις δηλώσεις Λαφαζάνη, θέλει να κυβερνήσει, αλλά δεν θέλει να παραλάβει τη χώρα στο χάος) η ίδια δε η ΔΗΜΑΡ δύσκολα μπορεί να πείσει ότι συνιστά αριστερή στάση και πολιτική, η συναίνεση που παρέχει στα βάρβαρα νεοφιλελεύθερα μέτρα, έχει απωλέσει, ήδη, έναν βουλευτή (το Γιάννη Μιχελογιαννάκη) στα δε κομματικά της όργανα εξελίσσεται μία μάχη χαρακωμάτων μεταξύ των οπαδών της συγκυβερνήσεως και εκείνων που εμφορούνται από την πολιτική και ιδεολογική θεώρηση περί ευρωπαϊκής, ανανεωτικής αριστεράς.
Το κόμμα του Φώτη Κουβέλη πιέζεται και εκ δεξιών από την ΝΔ και τον Αντώνη Σαμαρά, που της υποδεικνύουν ότι δεν μπορεί τώρα να εγκαταλείψει το κλυδωνιζόμενο σκάφος και ότι αν τελικά τηρήσει τη στάση στην οποία φαίνεται να επιμένει, θα είναι η ΔΗΜΑΡ αυτή που θα οδηγήσει τη χώρα στο χάος, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι στην κυβέρνηση που τονίζουν (και αυτό έχει βάση αληθείας) ότι οι δικαιολογίες που προβάλλουν οι της ΔΗΜΑΡ είναι αστείες. Άλλωστε, όπως λένε, οι αλλαγές στα εργασιακά περιέχονται στο Μνημόνιο του Φεβρουαρίου, το οποίο υποτίθεται ότι αναγνώρισαν ως συμβατική υποχρέωση του κράτους και δεν είναι δυνατόν, τώρα, να κόπτονται για το επίδομα γάμου, όταν έχουν δεχθεί 4,5 δισ. ευρώ περικοπές στις συντάξεις.
Το πρόβλημα για τη ΔΗΜΑΡ και τον Φ. Κουβέλη είναι ότι ακόμη και αν τελικώς αλλάξουν στάση, επί της ουσίας με την εν γένει συμπεριφορά τους δικαιώνουν όσους, με την ίδια ιδεολογική και πολιτική αφετηρία, δεν τους ακολούθησαν στη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούνιο του 2010.
ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΔΙΑΛΥΕΤΑΙ
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου «βαράει διάλυση» και αυτό δεν είναι απλό σχήμα λόγου, όσο και αν ο Ευ. Βενιζέλος προσπαθεί να περισώσει ό,τι είναι δυνατόν (όπως ευελπιστεί) να περισωθεί, απειλώντας με διαγραφές όσους δεν υπερψηφίσουν το νέο πακέτο των βάρβαρων μέτρων.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο καθείς στο πάλαι ποτέ ισχυρό ΠΑΣΟΚ «κάνει του κεφαλιού του», μη υπακούοντας στην κεντρική (βενιζελική) καθοδήγηση, ο Ανδρέας Λοβέρδος ακολουθεί το δικό του, εκτός κόμματος, δρόμο, ο Μιχάλης Χρυσοχοϊδης ψηφίζει σε όλα «ναι» (από κοντά και ο ολυμπιονίκης Πύρρος Δήμας - σε σημείο μάλιστα που πολλοί ισχυρίζονται ότι ευρίσκονται προ των πυλών της ΝΔ, για προφανείς λόγους πολιτικής επιβιώσεως) και προβλέπει διάλυση του ΠΑΣΟΚ, ο βουλευτής Μιχάλης Κάσσης ανεξαρτητοποιήθηκε, η πρώην υπουργός Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου γνωστοποίησε την αποχώρησή της από το κόμμα για λόγους «πολιτικής συνέπειας) η επίσης πρώην υπουργός Κατερίνα Μπατζελή έθεσε θέμα ηγεσίας και 5 «πράσινοι» βουλευτές έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να καταψηφίσουν το νέο πακέτο μέτρων (πρόκειται για τους Κώστα Σκανδαλίδη, Θεοδώρα Τζάκρη, Θόδωρο Παραστατίδη, Μάρκο Μπόλαρη, και Γιάννη Κουτσούκο) αλλά παραμένει άγνωστο αν θα την υλοποιήσουν.
Παρά ταύτα, ο Ευ. Βενιζέλος επιμένει σε υψηλούς τόνους να τονίζει ότι όποιος βουλευτής δεν ψηφίσει τα μέτρα θα φύγει από το ΠΑΣΟΚ και υποστήριξε (και αυτή η δήλωση έχει πολλούς αποδέκτες και στην μιντιακή και την επιχειρηματική ελίτ) ότι «όσοι ασχολούνται εργολαβικά με την επιχείρηση διάλυσης του ΠΑΣΟΚ θα απογοητευτούν».
ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΗΜΕΡΕΣ
Οι επόμενες μέρες μέχρι και τη ψήφιση του προϋπολογισμού την προσεχή Κυριακή, είναι κρίσιμες για την τρικομματική κυβέρνηση υπό τον Α. Σαμαρά, καθώς επί της ουσίας και παρά τους όρκους που, μέχρι στιγμής, δίνουν δημοσίως οι κ. Βενιζέλος και Κουβέλης ότι δεν σκοπεύουν να ρίξουν την κυβέρνηση, παραμένει άγνωστο αν θα μπορέσουν να ελέγξουν τις κοινοβουλευτικές τους ομάδες και συνεπώς είναι, επίσης, άγνωστο το πώς και οι ίδιοι θα κινηθούν την τελευταία στιγμή, έστω και αν δεν έχουν περιθώριο άλλης επιλογής από το να υπερψηφίσουν τα μέτρα.
Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι τελευταίες εξελίξεις έχουν καταδείξει ότι η συνοχή της κυβερνήσεως αμφισβητείται, η δε στήριξη του κυβερνητικού σχήματος από τους άλλους δυο κυβερνητικούς εταίρους, το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, δεν θεωρείται είναι δεδομένη.
Η αγωνία είναι έκδηλη στο Μέγαρο Μαξίμου, ο δε πρωθυπουργός φέρεται να έχει διαμηνύσει ότι η κυβέρνηση προχωρά κι ας αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους, αν και αντιλαμβάνεται πως ακόμη και αν περάσουν τα μέτρα με σημαντικές διαρροές αυτό θα είναι «πύρρειος νίκη».
Στην κυβέρνηση ευελπιστούν ότι η κατάσταση στο ΠΑΣΟΚ, αν και τους ανησυχεί ιδιαιτέρως, ίσως, με τους κατάλληλους χειρισμούς από τον Ευ. Βενιζέλο, να βοηθήσει (με βάση τη λογική της κομματικής και πολιτικής επιβιώσεως τόσο των «πράσινων» βουλευτών, όσο και του κόμματος, το οποίο ευελπιστεί ότι αν κερδίσει χρόνο ίσως να μπορέσει να ανακάμψει) ώστε στην ψηφοφορία επί του πολυνομοσχεδίου να κινηθούν οι βουλευτές του πιο συντεταγμένα, για δε τη ΔΗΜΑΡ πιστεύουν ότι στο τέλος, λόγω του αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει, θα υποχρεωθεί να κάνει πίσω.
«Η πορεία είναι ευθεία. Δεν κάνουμε πίσω», εγράφη πως είπε ο πρωθυπουργός και ότι έθεσε το ερώτημα: «Είναι δυνατόν να κάνουμε πίσω αυτή τη στιγμή; Ή το πακέτο θα περάσει από τη Βουλή για να σωθεί η χώρα ή η χώρα θα βουλιάξει».
Άπαντες, όμως, έχουν παραδεχθεί πως δύσκολα η χώρα θα σωθεί και δεν θα βυθιστεί ακόμη περισσότερο, καθώς με το νέο πακέτο θα συνεχισθεί η ύφεση, τα φορολογικά έσοδα θα μειωθούν (λόγω των βάρβαρων περικοπών) η ανεργία θα εκτιναχθεί, ενώ η κοινωνία, η οποία είναι έτοιμη να εκραγεί, βαδίζει προς τον γκρεμό.
