Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Η δωροδοκία διεθνώς συνεχίζει να αποτελεί μεγάλο πρόβλημα σε πολλούς τομείς παγκοσμίως και σε πολλές χώρες, από χρηματισμούς υπαλλήλων για διεκπεραίωση υποθέσεων, μέχρι παραποίηση εγγράφων νομίμων διαδικασιών. Τα μέτρα που λαμβάνονται πλέον είναι αυστηρά, χωρίς όμως να αποφέρουν πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η ενίσχυση των εθνικών νομοθεσιών με διατάξεις που απαγορεύουν στις επιχειρήσεις να δωροδοκούν αλλοδαπούς δημοσίους υπαλλήλους με στόχο να κερδίσουν διαγωνισμούς ή να παρακάμψουν τοπικούς κανονισμούς, έχει οδηγήσει, για παράδειγμα, στην αύξηση του αριθμού των διώξεων, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση αξιολόγησης της Διεθνούς Διαφάνειας (ΔΔ) σχετικά με την εφαρμογή της Συνθήκης Κατά της Δωροδοκίας Ξένων λειτουργών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η εν λόγω Έκθεση βασίστηκε στην ανεξάρτητη αξιολόγηση υποθέσεων, σύμφωνα με το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά εξαγωγών, όπως αυτή εκπονήθηκε από τα Εθνικά Παραρτήματα της ΔΔ σε 37 από τα 39 κράτη που έχουν συνυπογράψει τη Συνθήκη (εκτός είναι η Ισλανδία και η Ρωσία). Πρόκειται για την όγδοη έκθεση της ΔΔ με τίτλο «Εξαγωγή Διαφθοράς - Έκθεση Προόδου 2012» σχετικά με την εφαρμογή από τα κράτη της Συνθήκης Κατά της Διαφθοράς του ΟΟΣΑ (Exporting Corruption, Country Enforcement of the OECD Anti-Bribery Convention-Progress Report 2012) η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα αρχές Σεπτεμβρίου και που για τη χώρα μας, όπως θα δούμε παρακάτω δεν υπάρχουν στοιχεία. Η έκθεση τονίζει ότι οι ασκήσεις διώξεων για χρηματισμό οδηγούν ολοένα και περισσότερο σε επιβολή προστίμων, φυλάκιση και δυσφήμηση των εμπλεκόμενων εταιριών. Όπως μας ενημερώνει η Διεθνής Διαφάνεια, με 144 νέες υποθέσεις να οδηγούνται στη δικαιοσύνη, ο συνολικός αριθμός των υποθέσεων που οδήγησαν στην άσκηση διώξεων κατά 37 μεγάλων εξαγωγικών εταιριών αυξήθηκε σε 708 στα τέλη του 2011 (έναντι 564 στα τέλη του 2010), ενώ εκκρεμούν 286 ακόμη υποθέσεις. Η Έκθεση υπογραμμίζει ότι περισσότερες κυβερνήσεις θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να αποτρέψουν το εταιρικό έγκλημα και να προωθήσουν καθαρές επιχειρηματικές συναλλαγές. Τουλάχιστον 18 είναι οι χώρες που δεν έχουν ακόμη προβεί σε καμία δίωξη εταιριών για μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς που ξεπερνούν τα εδαφικά σύνορα, ενώ μόνο 7 από τις 37 χώρες εφαρμόζουν αποτελεσματικά τη σχετική Συνθήκη του ΟΟΣΑ. Στα τέλη του 2011, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, έχουν επιβληθεί ποινές σε πάνω από 250 άτομα και περίπου 100 επιχειρήσεις, λόγω εμπλοκής τους σε υποθέσεις δωροδοκίας, στις χώρες που εφαρμόζουν τη Συνθήκη Κατά της Δωροδοκίας Ξένων Λειτουργών του ΟΟΣΑ. Σε 66 ανέρχονται τα άτομα που φυλακίστηκαν διότι δωροδόκησαν ξένους λειτουργούς κατά τις επιχειρηματικές συναλλαγές. Οι ΗΠΑ επιδεικνύουν το υψηλότερο ποσοστό εφαρμογής της σχετικής Συνθήκης, έχοντας κλείσει 275 υποθέσεις μέχρι τα τέλη του 2011. Η Γερμανία έρχεται δεύτερη, έχοντας κλείσει περισσότερες από 100 υποθέσεις. Ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Αυστρία έχουν επιδείξει σημαντική βελτίωση στην εφαρμογή της συνθήκης, έχοντας στο χαρτοφυλάκιό τους 34 υποθέσεις που εκκρεμούν, λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρώτη μεγάλη υπόθεση εστάλη στη δικαιοσύνη εντός του 2011. Αυξημένη εφαρμογή της Συνθήκης σημειώνουν η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ελβετία και η Τουρκία. Στον αντίποδα, η Ιαπωνία, από τις μεγαλύτερες οικονομίες παγκοσμίως, έχει φέρει στο προσκήνιο λιγότερες από 10 υποθέσεις. Στη Γαλλία, άλλη μια σημαντική εξαγωγική δύναμη, εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με την αργή πρόοδο διευθέτησης των υποθέσεων καθώς και την έλλειψη αποτρεπτικών κυρώσεων, όπως αναφέρει η Έκθεση. Η Ελλάδα, για μια ακόμη χρονιά, αξιολογείται μεταξύ των χωρών που ελάχιστα (ή καθόλου) εφαρμόζουν την εν λόγω Συνθήκη. Η έλλειψη επίσημων στοιχείων για την ύπαρξη και εξέλιξη δικαστικών υποθέσεων, που εμπίπτουν στις διατάξεις της Συνθήκης, καταγράφεται αρνητικά στην έκθεση αξιολόγησης. Ένα στα τέσσερα στελέχη επιχειρήσεων (27%) θεωρεί ότι η δωροδοκία σύμφωνα με τις δεσμεύσεις των κρατών που έχουν υιοθετήσει τη Συνθήκη του ΟΟΣΑ για την Καταπολέμηση της Δωροδοκίας Ξένων Λειτουργών κατά τις Διεθνείς Επιχειρηματικές Συναλλαγές του 1997, η έξωθεν δωροδοκία θεωρείται έγκλημα. Τα κράτη που υπέγραψαν τη Συνθήκη αντιπροσωπεύουν τα 2/3 των παγκόσμιων εξαγωγών και ένα μεγάλο ποσοστό των διεθνών επενδύσεων. Η Ρωσία αποτελεί το 39ο κράτος που υιοθέτησε τη Συνθήκη πέρυσι. Μέλη του G20, όπως η Ινδία, η Κίνα και η Ινδονησία ανέπτυξαν παρόμοιες νομοθετικές πρωτοβουλίες τα τελευταία δύο χρόνια. Όπως είδαμε από την έκθεση, οι προσπάθειες που καταβάλλονται είναι μεγάλες. Θα πρέπει όμως να γίνουν πολλά περισσότερα προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης και της πάταξης της διαφθοράς. Το γεγονός πάντως ότι για τη χώρα μας δεν υπάρχουν στοιχεία, θα πρέπει να προβληματίσει τους πολιτικούς ιθύνοντες ειδικά τώρα που μετά την αποκάλυψη από τον ΣΔΟΕ εμπλοκής πολιτικών προσώπων σε παρανομίες και αθέμιτο πλουτισμό, οι ευαίσθητες κεραίες έχουν πολλαπλασιαστεί. Και ειδικά σε μια χώρα που πλέον κόπτεται για τη νομιμότητα. Σε κάθε περίπτωση, πάντως η έκθεση βοηθά να έχουμε μια συνολική εικόνα της παγκόσμιας κατάστασης αναφορικά με την δωροδοκία. Και οι κυβερνήσεις να προσανατολιστούν σε νέα μέτρα προς τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται με αυτήν. Γιατί έτσι ανάπτυξη δεν υφίσταται παρά συνολική οπισθοδρόμηση.
