Από τον Ντίνο Αυγουστή
Ώρα 0.30" πρωινό της 1ης Απριλίου 1955, ξημερώματα Παρασκευής. Τη γαλήνη της νύχτας διαταράσσουν οι εκρήξεις της ΕΟΚΑ. Εκείνη την ευλογημένη ώρα χτύπησε ο Γρηγόρης Αυξεντίου με την ομάδα των Αμμοχωστιανών στη Δεκέλεια. με αποστολή να προκαλέσουν διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και συσκότιση σ' όλο το νησί. Λίγο μετά ανοίγει ο μακρύς κατάλογος των πεσόντων Ηρώων του Αγώνα. Την αφετηρία της ιστορίας της δόξας, οριοθετεί με τη θυσία του ο πρώτος νεκρός. Είναι ο Μόδεστος Παντελή, που έπεσε στην προσπάθειά του να βοηθήσει τον μετέπειτα πεσόντα στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου Ανδρέα Κάρυο να προκαλέσει βραχυκύκλωμα και παγκύπρια γενική συσκότιση. Ο Μάρκος Δράκος με την ομάδα «Αστραπή» ανατινάζουν τον Ραδιοφωνικό σταθμό. Άλλες ομάδες αναλαμβάνουν αποστολές σε προκαθορισμένα σημεία σε διάφορες περιοχές της Μεγαλονήσου. Η μπαρουτοκαπνισμένη ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται από τα πολεμικά τροπάρια του Γένους και τα εμβατήρια του ξεσηκωμού. Ο εχθρός φαίνεται να μην το πιστεύει. Το μυστικό το αποκαλύπτει το σάλπισμα Ελευθερίας της Ε.Ο.Κ.Α. με την πρώτη προκήρυξη της:
«Με την βοήθειαν τού θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μάς κατέλιπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: «'Η τάν ή επί τάς...». Από τα βάθη των αιώνων μάς ατενίζουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν διά να διατηρήσουν τήν ελευθερίαν των: οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι τού Λεωνίδα και οι νεώτεροι τού Αλβανικού έπους. Μάς ατενίζουν οι αγωνισταί τού 1821, οι οποίοι και μάς εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα. Μάς ατενίζει ακόμη σύμπας ο Ελληνισμός, ο οποίος και μάς παρακολουθεί με αγωνίαν, αλλά και με εθνικήν υπερηφάνειαν. 'Ας απαντήσωμεν με έργα, ότι θά γίνωμεν «πολλώ κάρρονες» τούτων... Εάν οι δυνάσται μας δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά μας, μπορούμε να την διεκδικήσωμεν με τα ίδια μας τα χέρια και με το αίμα μας. Ας δείξωμεν εις τον κόσμον ακόμη μιά φορά ότι και τού σημερινού Έλληνος «ο τράχηλος ζυγόν δέν υπομένει»... Διεθνείς διπλωμάται, ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι, οι λαοί να χύνουν το αίμα των διά να αποκτήσουν την λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον, για το οποίον και εμείς επολεμήσαμεν παρά τό πλευρόν των λαών σας, και για το οποίον σείς τουλάχιστον διατείνεσθε ότι επολεμήσατε εναντίον τού ναζισμού και τού φασισμού...».
Για τέσσερα χρόνια το Έθνος καμάρωνε τα νεαρά βλαστάρια του. Άλλοι ανέβαιναν στην αγχόνη ψάλλοντας τον Εθνικό μας Ύμνο και άλλοι επαναλάμβαναν το συγκλονιστικό Μολών Λαβέ, δίνοντας έως εσχάτων τη μάχη δημιουργώντας νέα ολοκαυτώματα και Θρύλους. Στον Ιερό εκείνο αγώνα Καθολική ήταν η συμμετοχή επωνύμων και ανωνύμων αγωνιστών, αλλά και ολόκληρου του Κυπριακού Ελληνισμού κάτω από την ηγεσία της Εθναρχούσας εκκλησίας με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον θρυλικό Διγενή.
Το έπος της Ε.Ο.Κ.Α. αποτελεί την πιο λαμπρή σελίδα της Κυπριακής Ιστορίας. Τα διδάγματα και οι Θυσίες των νέων της Ε.Ο.Κ.Α. συνέθεσαν ισχυρές και απαράγραπτες παρακαταθήκες πέρα και πάνω από το εφήμερο και το ιδιοτελές. Δεν ήταν όπως υποστηρίζουν πολλοί η ανεξαρτησία ο στόχος του αγώνα. Για την ΕΝΩΣΗ με τη μάνα Ελλάδα αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν τα παλικάρια της Ε.Ο.Κ.Α. Όμως λάθη και αδυναμίες, έλλειψη πολιτικής διορατικότητας, φοβερά διλήμματα, άστοχες επιλογές και αλλοπρόσαλλες συμμαχίες (ακόμα και εγκατάλειψη της Κύπρου) από την Αθήνα του Καραμανλή, διεθνείς συγκυρίες και προπάντων διεθνείς συνωμοσίες (όπως ακριβώς και σήμερα) οδήγησαν στην εγκατάλειψη του «ευκταίου» και στην επιλογή του «εφικτού» για να προκύψει έτσι μια ασθενής με έντονα διχοτομικά σημάδια κολοβωμένη ανεξαρτησία. Η Κύπρος που εγκαταλείφθηκε δυστυχώς στις κρίσιμες στιγμές από το Εθνικό Κέντρο, κάτι που ομολογείται και από τους Έλληνες διπλωμάτες της εποχής εκείνης Γ. Σεφέρη και Άγγελο Βλάχο. Ξεκινήσαμε για την ΕΝΩΣΗ για να καταλήξουμε στην ανεξαρτησία για να βρισκόμαστε σήμερα, ύστερα από την τουρκοανταρσία, το προδοτικό πραξικόπημα, την εισβολή, την κατοχή και το σχέδιο Ανάν, απέναντι σε ένα ακόμα ωμό εκβιασμό από «φίλους και συμμάχους» για παράδοση και αυτού του ελάχιστου που κτίστηκε με το άγιο αίμα των παιδιών της Κύπρου...
