Από τον Γ. Καραβάνα
Επειδή ο καταιγισμός θεμάτων της επικαιρότητας εύκολα σε κάνει να χάσεις την επαφή με τη μεγάλη εικόνα, συνηθίζω να διαβάζω ή να βλέπω από καιρού εις καιρόν άρθρα και συνεντεύξεις που γράφτηκαν ή μαγνητοσκοπήθηκαν λίγα χρόνια πριν, ας πούμε αμέσως μετά την έναρξη της κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο, παρακολούθησα προχθές ολόκληρη τη συνέντευξη των εκπροσώπων της Τρόικας, κατά την πρώτη επίσκεψή τους στην Ελλάδα. Έχει νομίζω ενδιαφέρον να θυμηθούμε τι μας είχε προταθεί τότε και τι από αυτά έχει γίνει ως τώρα.
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ
Οι προτάσεις είχαν δύο σκέλη. Το πρώτο ήταν το δημοσιονομικό και το δεύτερο αυτό των μεταρρυθμίσεων. Αφενός μας πρότειναν μέτρα για να αποφύγουμε την άμεση χρεοκοπία κι αφετέρου μας έκαναν προτάσεις για να διορθώσουμε τις αιτίες των προβλημάτων μας. Το πρώτο σκέλος στόχευε στον ισοσκελισμό εσόδων κι εξόδων – να πάψει δηλαδή το κράτος να ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα μαζεύει. Το δεύτερο σκέλος στόχευε να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας μας: πάταξη γραφειοκρατίας, άρση συντεχνιακών προνομίων, άνοιγμα επαγγελμάτων, αγορών, ωραρίων, αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των πανεπιστημίων, των δικαστηρίων, του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Μας πρότειναν επίσης μία σειρά από ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων οργανισμών, που θα έφερναν ζεστό χρήμα στα ταμεία, θα άνοιγαν τον ανταγωνισμό (βλέπε το παράδειγμα των τηλεπικοινωνιών) και θα δημιουργούσαν συνθήκες για νέες επενδύσεις και αύξηση της απασχόλησης. Τέλος, μας πρότειναν να κάνουμε αξιολόγηση του προσωπικού, να διώξουμε όσους δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους ή περισσεύουν και να κλείσουμε δημόσιους φορείς, που δεν έχουν ουσιαστικό αντικείμενο.
ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ
Με μικρές διαφορές – και χωρίς να θέλω να μπω στις λεπτομέρειες των μικροπολιτικών χειρισμών και των κυβιστήσεων στις οποίες επιδόθηκαν οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί – οι κυβερνήσεις της κρίσης επέλεξαν όλες λίγο πολύ τα ίδια: α) μείωσαν οριζόντια μισθούς και συντάξεις, χωρίς να απολύσουν υπεράριθμους και χωρίς να αλλάξουν δομές β) αύξησαν την έμμεση και την άμεση φορολογία και μάλιστα άδικα, ανεξάρτητα από τη φοροδοτική ικανότητα έκαστου και γ) άφησαν σχεδόν απαράλλαχτο τον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία και το κράτος μας. Αν εξαιρέσουμε το συμμάζεμα που έγινε σε κάποιους τομείς με συγχωνεύσεις εφοριών, σχολείων και νοσοκομείων – που κι αυτές έγιναν πρόχειρα – η Ελλάδα εξακολουθεί να πορεύεται περίπου όπως την προκρίσης εποχή, απλώς φτωχότερα. Οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα ίδια εμπόδια, το ασφαλιστικό εξακολουθεί να διέπεται από πελατειακή λογική (ευγενή και μη ταμεία), η διαπλοκή και οι μηχανισμοί που την παράγουν παραμένουν αναλλοίωτοι (κάθε νοσοκομείο εξακολουθεί να κάνει μόνο του προμήθειες), τα επαγγέλματα συνεχίζουν να μένουν κλειστά (απλώς υποσχεθήκαμε το άνοιγμά τους αργότερα), τα περισσότερα συντεχνιακά προνόμια παραμένουν, τα δικαστήρια εξακολουθούν να καθυστερούν, τα πανεπιστήμια εξακολουθούν να χρησιμεύουν για κομματική γυμναστική και για προώθηση της πολιτικής καριέρας των πρυτάνεων. Έχουμε ακόμα τεράστια κρατική περιουσία (ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη). Διατηρούμε μια σειρά από κρατικά μονοπώλια που ανεβάζουν το κόστος και στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό (π.χ στην ενέργεια). Λειτουργούμε μερικές εκατοντάδες(!) άχρηστους δημόσιους οργανισμούς (στους οποίους όμως φιλοξενούνται πολιτικοί φίλοι, που μάλιστα ξεφεύγουν του ενιαίου μισθολογίου). Τα σχολεία μας εξακολουθούν να προάγουν την παπαγαλία, οι εκπαιδευτικοί, όπως και όλοι οι δημόσιου λειτουργοί, εξακολουθούν να μην αξιολογούνται. Σκοτώνεται έτσι κάθε μελλοντική ελπίδα, χάνεται κάθε διάθεση προσφοράς και αριστείας, αφού δεν υπάρχει μηχανισμός επιβράβευσης και τιμωρίας. Υπάρχουν βέβαια και πράγματα που έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις: πούλησαν κρατικά μονοπώλια σε ιδιώτες, με διαγωνισμούς που κατέληγαν σε έναν μόνο ενδιαφερόμενο (π.χ. ΟΠΑΠ), πέρασαν νύχτα διατάξεις που εξυπηρετούν μεγάλα συμφέροντα (υπαγωγή λιπαντικών υλικών στο καθεστώς που ισχύει για το πετρέλαιο), τοποθέτησαν ημέτερους σε υψηλόμισθα δημόσια αξιώματα χωρίς τα απαιτούμενα ουσιαστικά προσόντα, επιχείρησαν δηλαδή να κάνουν την τελευταία αρπαχτή, όσο ακόμα προλαβαίνουν.
ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑ
Με την έλευση των «τροϊκανών» στην Ελλάδα, σύσσωμο το πολιτικό προσωπικό (αριστεροί και δεξιοί) έσπευσε να τους ξεκαθαρίσει ότι «εδώ κάποια πράγματα δεν γίνονται». Δεν μπορείς να απολύσεις δημόσιους υπαλλήλους, δεν μπορείς να καταργήσεις δημόσιους οργανισμούς, δεν μπορείς να τα βάλεις με τις οργανωμένες συντεχνίες, δεν μπορείς να πουλήσεις δημόσια ακίνητα, δεν μπορείς να αναδιαμορφώσεις δίκαια το φορολογικό σύστημα. Ίσως η μεγαλύτερη ευθύνη της Τρόικας είναι ότι σταδιακά αποδέχθηκε όλα τα παραπάνω. Πείστηκε από τους Έλληνες πολιτικούς, ότι ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης είναι μεγάλος κι ότι οι όποιες προσπάθειες θα έπρεπε να θεωρήσουν τις υπάρχουσες κρατικές δομές δεδομένες. Δεν έμαθαν φαίνεται πως ο τελευταίος προ την κρίση Πρωθυπουργός είχε εκλεγεί με το σύνθημα της «επανίδρυσης του Κράτους». Δεν γνώριζαν πως μία μεγάλη μερίδα Ελλήνων διψάει για μεταρρυθμίσεις. Οι «τροϊκανοί» σταδιακά διολίσθησαν στον πολιτικάντικο τρόπο σκέψης των Ελλήνων πολιτικών και μετατράπηκαν σε γραφειοκράτες κρατιστές χειρότερους κι απ’ τους δικούς μας.
Η ΣΚΛΗΡΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Είναι απορίας άξιο πως υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που πιστεύουν, ότι μπορούμε να λειτουργούμε με τον τρόπο που λειτουργούσαμε ως το 2009, παρά την αδυναμία δανεισμού. Ένα κράτος που ήταν γραφειοκρατικό, αντιπαραγωγικό, άδικο, πελατειακό και παρωχημένο τότε, είναι βέβαιο πως θα είναι χειρότερο τώρα που στέρεψαν τα δανεικά! Κι όμως, οι κυβερνητικές επιλογές παραμένουν ίδιες: αρνούνται να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές στο κράτος κι ανταυτού επιδίδονται σε φοροκυνηγητό για να το συντηρήσουν. «Οι φόροι σκοτώνουν τους φόρους» είχε πει ο αείμνηστος Ζολώτας, μια και η υψηλή φορολογία καταργεί κάθε κίνητρο για επένδυση, παραγωγή και εργασία, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τα κίνητρα για φοροδιαφυγή. Τα σημερινά φορολογικά έσοδα δεν είναι προϊόν νέου πλούτου που παράγεται. Αποτελούν μέρος των αποταμιεύσεων που έκαναν οι πιο συνετοί πολίτες τα προηγούμενα χρόνια. Αποταμιεύσεις ωστόσο, που αναγκαστικά θα τελειώσουν. Η άποψη πως «η Ελλάδα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και τώρα είναι η ώρα των δανειστών μας» είναι το μεγαλύτερο ψέμα των ημερών. Ψέμα με το οποίο κοροϊδεύουμε κυρίως τους εαυτούς μας. Το πρωτογενές πλεόνασμα του φετινού προϋπολογισμού, αν τελικά προκύψει, θα είναι πύργος με πήλινα πόδια. Η Ελλάδα δεν παράγει πλούτο ικανό να συντηρήσει το σημερινό κράτος. Κι εμείς, εξακολουθούμε να σπαταλούμε χρήματα για να παρελάσουν ελικόπτερα και άρματα, σαν να μην έχουμε καταλάβει τίποτα. Εξακολουθούμε να φαντασιωνόμαστε εξωτερικούς εχθρούς (τη Μέρκελ, τους Μασόνους, τους ψεκασμούς…) κι αρνούμαστε να αποδεχτούμε πως αυτό που κυρίως πρέπει να αλλάξουμε, είναι ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε τις δουλειές μας. Σύσσωμο το πολιτικό κατεστημένο αντιστέκεται κι εμείς το στηρίζουμε, αδυνατώντας να καταλάβουμε ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος να γίνονται τα πράγματα. Ακόμη κι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, την 28η Οκτωβρίου, στους ξένους απευθύνθηκε! Δεν άσκησε καμία κριτική στους εαυτούς μας! Η πραγματικότητα ωστόσο, στο τέλος πάντα εκδικείται...
* Ο Γιώργος Καραβάνας είναι βιολόγος και μέλος της Δ.Ε. της ΔΡΑΣΗΣ (www.drassi.gr)
