* Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Η δημοκρατία δοκιμάζεται σε εποχές κρίσης και όχι σε εποχές ευημερίας και κοινωνικής ειρήνης. Πιστεύουμε βαθύτατα ότι αν συρρικνώσουμε τις αρχές του πολιτεύματός μας εν ονόματι της αντιμετώπισης των βίαιων κοινωνικών και πολιτικών αντιδράσεων που προκαλούνται κάθε φορά ιδιαίτερα τώρα που έχουμε την τρέχουσα οικονομική κρίση, τότε η οικονομική ανάκαμψη μπορεί να έλθει αλλά θα έλθει σε μια αστυνομοκρατούμενη κοινωνία. Κι αυτό δεν ξέρουμε αν είναι κάτι το οποίο επιδιώκουν οι πολιτικές δυνάμεις αλλά και οι υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας μας.
Η έξαρση της βίας στο δημόσιο χώρο δεν παρατηρείται μόνο στη δική μας χώρα αλλά σχεδόν σε όλα τα δημοκρατικά κράτη. Τα αίτια αυτού του γενικευμένου φαινομένου είναι γνωστά σε όλους μας. Συζητούνται δημόσια και προβληματίζουν όλες τις πολιτικές ηγεσίες και όλες τις κοινωνικές δυνάμεις του πολιτισμένου κόσμου. Προβάλλεται από τη μια πλευρά η ραγδαία άνοδος της ανεργίας, η αποδυνάμωση του κράτους πρόνοιας και η συρρίκνωση κεκτημένων δικαιωμάτων των εργαζομένων, λόγω της παγκοσμιοποίησης αλλά και της εξάπλωσης του νεοφιλελευθερισμού. Υπονομεύουν καθημερινά τις ζωές μύριων ανθρώπων βυθίζοντάς τους στην ανέχεια ή καθηλώνοντάς τους σε ένα καθεστώς οικονομικής, κοινωνικής και σε τελευταία ανάλυση υπαρξιακής ανασφάλειας. Αυτή η διαπίστωση γίνεται αποδεκτή πλέον όχι μόνο από αριστερούς διανοητές, αλλά κυρίως από αναλυτές προερχόμενους από τη νεοφιλελεύθερη παράταξη σε ολόκληρο τον κόσμο. Και οι πιο θερμοί υποστηρικτές της έννοιας της απελευθέρωσης των αγορών ζητούν περισσότερους κανόνες, πλέον.
Ζητούν και αναγνωρίζουν ότι δεν μπορεί να οδηγηθούμε σε απελευθέρωση χωρίς συγκεκριμένους κανόνες στην αγορά. Είναι εκείνοι δε - εκείνοι οι οποίοι στο παρελθόν υποστήριξαν το πολύ λιγότερο κράτος - αυτοί οι οποίοι τώρα έρχονται και απαιτούν υπερεθνικές παρεμβάσεις και όχι μόνο ενίσχυση των κρατικών παρεμβάσεων και του δημόσιου τομέα αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή άλλων οργανισμών για τη ρύθμιση στο παγκόσμιο επίπεδο. Η αλήθεια είναι ότι η οξύτητα της οικονομικής κρίσης επέφερε, σχεδόν νομοτελειακά, μια εντονότερη αύξηση της βίας. Η βία που ταλανίζει πλέον την κοινωνία μας πρέπει επομένως να νοηθεί ως αναπόσπαστο τμήμα ενός ευρύτερου πλαισίου ανασφάλειας και αδιέξοδων που θίγουν το σύνολο του πληθυσμού. Δεν είναι τυχαίο, μάλιστα, ότι εκδηλώνεται με πολλές μορφές από την πρόκληση επεισοδίων στις διαδηλώσεις ως τη ρατσιστική βία ή τους προπηλακισμούς πολιτικών. Αυτή η διαπίστωση δεν σημαίνει βέβαια σε καμία περίπτωση ότι η βία αυτή είναι αποδεκτή. Όπως και κατά των κοινωνικών ομάδων - πολιτών γενικότερα.
Όμως οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η συστηματικά συγκρουσιακή διεκδίκηση ορισμένων πολιτικών και κοινωνικών αιτημάτων μπορεί ενδεχομένως να προσφέρει προσωρινές διεξόδους σε βαθύτερα πολιτικά και ορισμένες φορές δυστυχώς και προσωπικά αδιέξοδα, μπορεί ακόμα και να εξασφαλίζει βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη σε κάποιους χώρους που κάνουν αυτές τις επιλογές, της βίαιης δηλαδή διεκδίκησης αλλά ένα είναι βέβαιο ότι παράλληλα βυθίζει όλη την κοινωνία σε ένα φαύλο κύκλο αέναα κλιμακούμενης βίας.
Μια πρώτη συνέπεια είναι ο εθισμός στη βία ως μέσο επέμβασης στον πολιτικό βίο. Θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα ζητούσαμε ποτέ νέκρωση των κοινωνικών αγώνων και νέκρωση της κοινωνίας των πολιτών. Τονίζουμε, όμως, ότι η χρήση βίας στις περιπτώσεις αυτές υπονομεύει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα γιατί απομακρύνει ένα μεγάλο μέρος πολιτών που θα ήθελαν να συμμετάσχουν ή έστω να υποστηρίξουν τους αγώνες αυτούς.
Επιπλέον, όπως όλοι γνωρίζουμε, η χρήση βίας προκαλεί συχνά το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, γιατί νομιμοποιεί, για να μην πούμε προκαλεί, τη χρήση κρατικής βίας και οδηγεί νομοτελειακά στην ενίσχυση του κατασταλτικού μηχανισμού, τον οποίο κατά τα άλλα αντιπαλεύουμε ή κατακρίνουμε. Μια δεύτερη συνέπεια είναι η κλιμάκωση της βίας. Αυτή με τη σειρά της προκαλεί φόβο οδηγώντας στη δημιουργία ενός τεχνητού διηνεκούς ανασφάλειας και σε περαιτέρω κλιμάκωση των μέτρων καταστολής κ.ο.κ. Κι έτσι συνεχίζεται ο κύκλος.
Προφανώς, βεβαίως, πιστεύουμε ότι όλοι είμαστε ενάντια και στη μία και την άλλη πλευρά δεδομένου ότι δεν υπάρχει αριστερή και δεξιά βία. Υπάρχει βία η οποία στρέφεται ενάντια στην κοινωνική ειρήνη και βέβαια είμαστε αντίθετοι σε οποιαδήποτε μορφή ανακύκλωσης της βίας. Σημαντική συνέπεια του φαύλου κύκλου είναι η μοιρολατρική αποδοχή της βίας εκ μέρους όλων των κατοίκων της χώρας όλων των πολιτών ως ένα μόνιμο στοιχείο του δημόσιου βίου.
Τέλος, είναι προφανές ότι πρέπει να αφήσουμε πίσω μας όλες τις αντιλήψεις και πρακτικές που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του νέου πολιτικού και οικονομικού περιβάλλοντος το οποίο διαμορφώνεται και να προχωρήσουμε σε μία εκ θεμελίων αναθεώρησή τους. Δεν ομιλούμε ασφαλώς για εκθεμελίωση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που απολαμβάνουν οι πολίτες από το Σύνταγμα της χώρας μας.
