Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Ο όρος «ευάλωτες» ή «ευπαθείς» έχει καθιερωθεί για να προσδιορίζει εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού που έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνικά και δημόσια αγαθά (π.χ. στέγη, εργασία, κοινωνική ασφάλιση, ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση κ.ά.). Οι ομάδες αυτές του πληθυσμού αποτελούνται κυρίως από άτομα με ψυχικές παθήσεις, άτομα με αναπηρία ή χρόνια παθολογικά προβλήματα, πρόσφυγες, μετανάστες, ανέργους, μειονότητες θρησκευτικές ή πολιτισμικές, μονογονεϊκές οικογένειες, αποφυλακισμένους, πρώην χρήστες ουσιών, άτομα με παραβατική συμπεριφορά, άτομα με σεξουαλικές ιδιαιτερότητες, θύματα βίας, θύματα trafficking, ηλικιωμένους, κ.λπ. Το ελληνικό κράτος λόγω της αποστολής και του έργου που καλείται να επιτελέσει, αλλά και λόγω των διοικητικών λειτουργιών του που στοχεύουν στην εξυπηρέτηση του πολίτη, συχνά έρχεται σε επαφή με άτομα που ανήκουν σ΄ αυτές τις ομάδες του πληθυσμού. Τα άτομα αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη ευαισθησία στη μεταχείρισή τους γιατί πολλές φορές αδυνατούν να κατανοήσουν πρακτικά ζητήματα διοικητικής διαδικασίας. Εχει παρατηρηθεί ότι αυτές οι ομάδες ατόμων συχνά φέρουν το «στίγμα» της διαφορετικότητας και ωθούνται στην κοινωνική αδράνεια, βιώνοντας από τον περίγυρό τους ρατσισμό. Η απομόνωση όμως οδηγεί σε κοινωνικό αποκλεισμό με τα συνεπακόλουθα κοινωνικά προβλήματα. Συνηθίζεται, άτομα που απορρίπτονται, στη συνέχεια να παρουσιάζουν αντικοινωνικές και αποκλίνουσες συμπεριφορές. Για το λόγο αυτό υπάρχει πιθανότητα τα ίδια άτομα να απασχολήσουν και την ποινική δικαιοσύνη ως «ομάδες υψηλού κινδύνου». Μια τέτοια κατάληξη είναι πολύπλευρα αρνητική γιατί επιφέρει κόστος τόσο στο άτομο όσο και στην κοινωνία σε επίπεδο πολιτιστικό, πολιτικό και φυσικά οικονομικό, σε μια εποχή που όλα μεταφράζονται σε αριθμούς και οικονομικά στοιχεία. Η ύπαρξη πολιτών οι οποίοι στερούνται αγαθά που για άλλους θεωρούνται αυτονόητα είναι πραγματικά λυπηρό φαινόμενο σε μια σύγχρονη και πολιτισμένη κοινωνία. Η ασφάλεια και η ελευθερία είναι τα σημαντικότερα αγαθά, που αποτελούν προϋπόθεση ευημερίας του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου σε μια δημοκρατία. Στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, μεγάλο ποσοστό των ατόμων που ανήκουν στις «ευπαθείς» (Κ.Ο.) είναι οι μετανάστες. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι η κύρια πύλη εισόδου υπηκόων Τρίτων Χωρών για την Ευρώπη.
Συνεπώς, η κοινωνική μεταβολή σήμερα είναι άμεσα συνδεδεμένη με ζητήματα που σχετίζονται με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων, και τις κοινωνικές διακρίσεις. Ολοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα κοινωνικής προστασίας. Φυσικά στόχος θα πρέπει να αποτελεί η ίση και όχι η ειδική μεταχείριση. Η συμπεριφορά απέναντι σε όλους τους πολίτες θα πρέπει να βασίζεται στον σεβασμό των επιμέρους ατομικών χαρακτηριστικών και να στοχεύει στην παροχή ίσων ευκαιριών, μέσα από την επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας. Πρέπει επομένως να αποτελεί στοιχείο της κουλτούρας του κράτους μια ανοιχτή φιλοσοφία για συμμετοχική προσφορά στον κοινωνικό ιστό. Είναι η μόνη λύση στην εποχή μας, όπου οι διεθνείς οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις προσδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα «ευαισθητοποίησης» σε διαρκώς αυξανόμενο αριθμό του παγκόσμιου πληθυσμού. Η κοινωνική ένταξη και η κοινωνική συνοχή αποτελούν προϋποθέσεις για την επιτυχία των στόχων της οικονομικής ανάπτυξης, της απασχόλησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η εκδήλωση κοινωνικής ευαισθησίας θα πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε αρμόδιο φορέα και πολίτη. Το θεσμοθετημένο όργανο και λειτουργός της δημόσιας τάξης οφείλει να είναι δίπλα στον πολίτη και όχι απέναντί του. Η σωστή επαγγελματική συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη διαφορετικότητα και τα ατομικά δικαιώματα. Απαραίτητη λοιπόν κρίνεται η καταπολέμηση τυχόν αντιλήψεων στους κόλπους των οργάνων της τάξης που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον συντηρητισμό, την ξενοφοβία και την καχυποψία απέναντι στις περιθωριοποιημένες ομάδες. Εξάλλου στις μέρες μας είναι αναγκαία ευρύτερη κοινωνική συνοχή. Τέλος, με ανάλογη εκπαιδευτική πολιτική θα μπορούσε να επιτευχθεί αλλαγή των στάσεων, των αξιών και της νοοτροπίας του συνόλου των πολιτών έναντι των ευπαθών ομάδων της κοινωνίας.
