Του Κων/νου Ι. Παπακωνσταντίνου
Η Ελλάδα από τα αρχαία ακόμα χρόνια είχε την τύχη να δει ημέρες δόξας και μεγαλείου. Αλλά και την ατυχία να υποστεί πλήγματα οδυνηρά και μεγάλα. Ανάμνηση οδύνης κατέχει σήμερα τις ψυχές μας, καθώς με πικρία ξανάρχεται στη μνήμη μας η Μικρασιατική Καταστροφή. Η καταστροφή του 1922 είναι η τραγικότερη στιγμή του Ελληνισμού. Σφράγισε ανεξίτηλα την ιστορική πορεία της νεώτερης Ελλάδος και μας επηρέασε βαθιά όσο και αρνητικά. Ισως ήταν φοβερότερη και από την Αλωση της Κων/λεως. Τότε έπεσε η Βασιλίδα των πόλεων. Αλλά έμεινε ο Ελληνισμός στον τόπο του. Ενώ τώρα, εκτός από την κατάκτηση των εδαφών, έχουμε και ένα απάνθρωπο και ανελέητο ξερίζωμα των Ελλήνων, από τα εδάφη εκείνα, όπου οι Ελληνες δημιούργησαν το μεγαλείο του Ελληνισμού. Είχε δίκιο ο Βενιζέλος, όταν έγραφε: «Η καταστροφή εξεταστέον εάν δεν είναι μεγαλύτερα της πτώσεως της Κων/λεως. Το Εθνος έμεινε εις τας εστίας του υποταγμένον και δούλον, αλλά έμεινε συνεχίζον την ζωήν του. Δεν έπαθε την συμφοράν την οποίαν έπαθε σήμερον». Η 27η Αυγούστου, είναι μέρα συλλογικής μνήμης των απανταχού της γης Ελλήνων. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά πως τούτη τη μέρα, δύο εκατομμύρια Ελληνες διώχθηκαν απηνώς. Ξεσπιτώθηκαν. Δηώθηκαν. Κατεσφάγισαν και αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της ξενιτιάς.
Η Ιωνία, η Ανατολία, τα Μικρασιατικά παράλια, όπου ο νους και το χέρι του ΄Ελληνα, επί δεκάδες αιώνων, ανέπτυξε το ελληνικό πνεύμα και δημιούργησε έναν απαράμιλλο πολιτισμό. Την ποίηση, την τέχνη, την γραμματολογία, ένα αειφόρο θάλλος της αρχαίας κληρονομιάς μας. Την πραγμάτωση της Μεγάλης Ελλάδος καρτερούσαμε και την Ελλάδα των πέντε θαλασσών. Αλλά το όνειρο έσβησε. Γνωρίσαμε την καταισχύνη, τον όλεθρο, τον ξεριζωμό και την καταστροφή.
Η Μικρασιατική Καταστροφή, είναι η τελευταία φάση του υπερπόντιου Ελληνισμού. Στα ερείπιά της τάφηκαν οι Ιωνικές και Ποντιακές αποικίες, οι κατακτήσεις, του Μ. Αλεξάνδρου, το μεγάλο πολιτιστικό έργο του Βυζαντίου. Η θαυμάσια αντίσταση και τα λαμπρά κατορθώματα της ελληνικής επανάστασης. Τα κύματα του Αιγαίου, έριξαν στις ακτές και τα νησιά μας, τα λείψανα του Ελληνισμού της Μ.Ασίας. Και αντήχησαν οι αιγιαλοί και τα βουνά, από τον γόον των σπαρασσόμενων Ελλήνων. Ποιος κάλαμος θα περιγράψει την άφατον τραγωδίαν; Εφτακόσιες χιλιάδες νεκροί. Ενάμισυ εκατομμύριο πρόσφυγες. Αμέτρητες στρατιές ομήρων χάθηκαν στο δρόμο για την αφιλόξενη Ανατολία. Βασανιστικές πορείες, που γέμισαν τα παρακείμενα χωράφια με πτώματα αθώων. Φανατικοί και απολίτιστοι Τούρκοι, πυρπολούν την Σμύρνη. Οσοι καταδιωγμένοι πρόφτασαν κι έφτασαν στα καράβια των σκληρών «Συμμάχων μας» απωθούνταν από τους «φίλους» μας και πνίγονταν στη θάλασσα. Κι όμως με λίγη ανθρωπιά θα μπορούσαν να σώσουν τις ζωές των άμοιρων Ελλήνων. Δεν άκουγαν τις οιμωγές τους; Αυτός ήταν ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός; Τα παιδιά του διαφωτισμού; Κι από την άλλη Γερμανοί και Ρώσοι σύμμαχοι των Τούρκων και συνεργοί στις γενοκτονίες των Ποντίων και των Αρμενίων.
Καημένη Ελλάδα! Ως πότε θα λιώνεις σαν το κερί, για να φωτίσεις σκοτεινές ψυχές;
Αλλά όχι λίγα και τα λάθη των πολιτικών μας. Βασιλικοί και Βενιζελικοί, έθαψαν την Ελλάδα με τις πολιτικές τους αντιπαραθέσεις. Η αιώνια κατάρα μας. Το 1921 νικητής ο Ελληνικός στρατός έξω από την Αγκυρα. Το 1922 νικημένος. Από τις ιαχές της νίκης στην ηττοπάθεια και την καταστροφή.
Λεηλασίες, σφαγές, βιασμοί…Στο καλύτερο κομμάτι του Ελληνισμού απλώθηκε η οσμή των πυρπολημένων σπιτιών και των σφαγιασμένων Ελλήνων. Ενας πανάρχαιος πολιτισμός θαβόταν κάτω από τη φωτιά και το τσεκούρι της κτηνώδους τουρκικής βίας.
Ψάχνοντας μέσα στα αποκαΐδια της Μικρασιατικής καταστροφής, μπορεί να βρει κανείς παρήγορα στοιχεία. Η μεγάλη αυτή τραγωδία, είχε σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη και τη θωράκιση της χώρας μας. Οι τραυματικές εμπειρίες του 1922, συνήγειραν την εθνική συνείδηση και ενίσχυσαν τη συνοχή του Εθνους. Η Ελλάδα έχασε ένα όνειρο, αλλά κραταιώθηκε για ένα όραμα. Οι Ελληνες της Μ. Ασίας που έφθασαν πρόσφυγες στον τόπο μας, αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν έτυχαν της οφειλόμενης υποδοχής εκ μέρους μας, κάτι που θα άρμοζε σε ξεσπιτωμένους αδελφούς μας, με την παιδεία τους και τη πνευματική τους καλλιέργεια, έγιναν ζύμη για την ανάπτυξη εμπορικής και πνευματικής ζωής του τόπου μας. Οι μάρτυρες και τα μαρτύρια των Ελλήνων της Ιωνίας, έγιναν μία ακένωτη πηγή, από την οποία, αντλήθηκαν δυνάμεις για την πορεία του Ελληνισμού. Διαστικά πάθη, Επιπόλαιες ενέργειες ή ξενοκίνητες επιρροές, δεν έχουν πια θέση στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.
